11. Ҳуд

Алиф. Лом. Ро. (Ушбу) китоб оятлари маҳкам қилинган,сўнгра ҳикматли ва хабардор Зот томонидан муфассал қилингандир.

Аллоҳдан ўзгага ибодат қилмаслигингиз учундир. Албатта,мен сизларга Ундан келган огоҳлантирувчи ва хушхабарчиман.

Роббингизга истиғфор айтинглар, сўнгра Унга тавбақилинглар. (Шунда) У сизларни маълум муддатгача яхши роҳатлар ила баҳрамандқилур ва ҳар бир фазл эгасига фазлини берур. Агар юз ўгириб кетсангиз, бас,албатта, мен сизларга улуғ куннинг азоби бўлишидан қўрқаман.

Аллоҳнинг Ўзига қайтишингиз бор. У ҳар бир нарсага қодирзотдир.

Огоҳ бўлингким, албатта, улар ундан яшириниш учункўксиларига (бошларини) эгадилар. Огоҳ бўлингким, кийимларига ўралган чоғларидаҳам, У зот нимани сир тутаётганларинию нимани ошкор қилаётганларини биладир.Албатта, У қалблардаги бор нарсаларни билгувчи зотдир. (Ушбу оятда жоҳилиятаҳлининг кулгили ҳолатларидан бири ҳақида сўз кетмоқда. Пайғамбаримиз (с.а.в.)кишиларга Қуръони Карим оятларини ўқиб бераётганларида, юқорида зикр қилинганҳақиқатларни етказаётганларида, баъзи мушриклар, мен ҳам шу гапларга дахлдорбўлиб қолмай, дегандек, кўринмасликка уриниб, пусиб, бошини кўксига эгиб,беркинишга ҳаракат қилар эканлар. Оятда уларнинг қилмишлари, Аллоҳдан яширинишгауриниш, деб таърифланмоқда.)

Ер юзида ўрмалаган нарса борки, уларнинг ризқи Аллоҳнингзиммасидадир. У уларнинг турар жойларини ҳам, борар жойларини ҳам билур. Ҳаммасиочиқ-ойдин китобдадир.

У сизлардан қайсингизнинг амали яхшироқ эканини синабкўриш учун олти кунда осмонлару ерни яратди. Ўшанда арши сув устида эди. Агарсен: “Сизлар ўлимдан кейин, албатта, қайта тирилтириласизлар”, десанг, куфркелтирганлар, албатта: “Бу очиқ-ойдин сеҳрдан ўзга нарса эмас”, дерлар. (Буоятда ҳам Аллоҳ таолонинг таърифи давом этмоқда. Аллоҳ осмонлару ерни олти кундаяратган зотдир. Бу ҳақда ўтган Юнус сураси тафсирида батафсил гапирилган. Ушбуоятда эса, осмонлару ерни яратишдан мақсад одамлардан қайсилари яхшироқ амалларқилишини синаб кўриш эканлиги таъкидланмоқда. Шунингдек, Аллоҳнинг арши ва унингтурган жойи ҳақида ҳам маълумот келмоқда: Демак, Аллоҳ таоло осмонлару ернияратган вақтда унинг арши сув устида бўлган экан. Шунинг ўзини билишимиз кифоя.Аллоҳнинг арши бор экан. Ўша пайтда бу арш сувнинг устида турган экан. Бўлди,бундан бошқаси ортиқча. Бунақа ғайбиётга тегишли масалалар атрофида овора бўлиб,вақт ва ақл-заковотни бехуда сарфлагандан кўра, кўпроқ яхши амалларни қилиб,синовдан яхши ўтишга уринган маъқул.)

Агар Биз улардан маълум муддатгача азобни кечиктирсак,албатта, улар: “Уни нима тўхтатиб турибди?” дерлар. Огоҳ бўлингларким, у келганкунда улардан қайтарилмас ва уларни ўзлари истеҳзо қилиб юрган нарса ўраб олур.

Агар инсонга Ўз томонимиздан роҳатни тоттириб, сўнграундан уни тортиб олсак, албатта, у ноумид ва ношукр бўлур.

Агар унга етган қийинчиликлардан сўнг неъмат тоттирсак,албатта: “Мендан ёмонликлар кетди”, дейдир. Албатта, у хурсанд ва фахрлидир.

Магар сабр қилганлар ва яхши амаллар қилганлар, анаўшаларга мағфират ва катта ажр бор.

Эҳтимол сен уларнинг: “Унга хазина туширилса эди” ёки “Убилан бирга фаришта келса эди”, деганлари учун ўзингга ваҳий қилинган нарсанингбаъзисини тарк қилмоқчи бўларсан ёки ундан юрагинг сиқилар. Сеногоҳлантирувчисан, холос. Аллоҳнинг Ўзи ҳамма нарсага вакилдир. (Албатта, кофирва мушриклар қанчалик шаккоклик қилмасинлар, қанчалик таклифлар киритмасинлар,Расулуллоҳнинг (с.а.в.) эътиқодларига зарар етказа олмайдилар. У киши Қуръоннингбаъзисини тарк этмоқчи ҳам бўлмайдилар, ундан юраклари сиқилмайди ҳам. Аммо буоят у кишига ва у киши орқали барча мўмин-мусулмонларга тасалли, панд-насиҳатбўлиб келмоқда. Яъни, мушриклар қанчалар ёмонлик қилсалар ҳам, сизлар сабрқилинглар, сиқилманглар, демоқда.)

Ёки: “Ўзи тўқиб олди”, дерларми? Сен: “Бас, агар ростгўйбўлсаларингиз, Аллоҳдан бошқа кимни чақиришга қодир бўлсангиз, чақириб, бунгаўхшаш ўнта тўқилган сура келтиринг-чи”, дегин. (Мушрикларнинг аввалги оятдакелган “Пайғамбарга хазина туширса ёки у билан бирга фаришта ҳам Пайғамбар этибюборилсагина унга эргашамиз”, деган мантиқсиз гаплари етмаганидек, улар:”Қуръонни Пайғамбарнинг ўзи тўқиб олган”, ҳам дейдилар. Бундан ҳам аччиғингчиқмасин, хафа бўлма. “Аллоҳдан бошқа кимни чақиришга қодир бўлсангиз, чақириб,бунга ўхшаш ўнта тўқилган сура келтиринг-чи”, дегин.)

Агар жавоб бера олмасалар, бас, билингки, у фақатгинаАллоҳнинг илми ила нозил қилингандир. Ундан ўзга бирон илоҳ йўқдир. Эндимусулмон бўларсизлар?!

Кимки бу дунё ҳаётини ва унинг зийнатини хоҳласа, буборадаги амалларининг (самараси)ни тўлиқ берурмиз. Улар бунда камситилмаслар.

Ана ўшаларга охиратда дўзах оловидан бошқа ҳеч вақойўқдир. Бу дунёда қилган ишлари ҳабата бўлди ва қилган амаллари ботил бўлди.

Ўз Роббидан аниқ ҳужжатга эга бўлган, унга ўша (Робб)нингЎзидан гувоҳ эргашган ва у(гувоҳ)дан олдин Мусонинг китоби имом ва раҳмат ҳолидаунга (шоҳид) бўлган кишига (куфр келтирилади)ми? Ана ўшалар у(шоҳид)га иймонкелтирарлар. Гуруҳлардан ким унга куфр келтирса, унга ваъда қилинган жойжаҳаннамдир. Сен у ҳақда шак-шубҳада бўлма! Албатта, у Роббингдан келган ҳақдир.Лекин одамларнинг кўплари иймон келтирмаслар. (Қуръони Каримдан олдин Мусонинг(а.с.) китоби Таврот ҳам имом ва раҳмат бўлган ҳолида Муҳаммаднинг (с.а.в.)охирзамон Пайғамбари бўлишларига гувоҳ бўлган эди. Ана шундай кишига куфркелтирадиларми?! Қуръонга иймон келтирмасдан жаннатга киришни ҳеч ким хаёлигаҳам келтирмасин. Албатта, Пайғамбармиз (с.а.в.) ҳеч қачон Қуръони Каримнинг ҳақэканлигига шак-шубҳа қилмаганлар. Аммо бу сўзлар ўша даврдаги оғир ҳолатниенгиллатиш учун айтилмоқда. Чунки у пайтда одамлар Исломга қаршилик қилиб,даъват ишлари юришмай туриб қолган эди. Аллоҳ таоло Пайғамбарига ва оз сонлимўмин бандаларига тасалли бериб, бу ҳолатдан ҳайрон бўлмасликларини уқдирмоқда.Нимага Қуръон иши тўхтаб қолди, деб ўйлама, Аллоҳ хоҳлаган вақтида юришибкетади.)

Аллоҳга нисбатан ёлғон тўқиган кимсадан ҳам золимроқ одамборми? Ана ўшалар Роббиларига рўбарў қилинурлар ва гувоҳлар: “Анавилар Роббиларишаънига ёлғон гапирганлардир. Огоҳ бўлингким, Аллоҳнинг лаънати золимларгадир”,дерлар.

Улар Аллоҳнинг йўлидан тўсарлар ва унинг эгри бўлишинихоҳларлар ҳамда улар охиратга куфр келтирувчи кимсалардир.

Ана ўшалар ер юзида қочиб қутилувчи бўла олмадилар,уларга Аллоҳдан ўзга дўст ҳам бўлмади, азоб бир неча баробар қилинур. Уларэшитишга қодир бўла олмадилар ва кўра олмадилар ҳам.

Ана ўшалар ўзларига зиён қилганлардир ва тўқиганнарсалари улардан ғойиб бўлди.

Шак-шубҳасиз, албатта, улар охиратда яна ҳам кўпроқ зиёнкўргувчилардир.

Албатта, иймон келтирганлар, яхши амаллар қилганлар ваРоббиларига ишонч ила бўйинсунганлар, ана ўшалар жаннат эгаларидир. Улар ундаабадий қолурлар.

Бу икки гуруҳнинг мисоли худди кару кўр ҳамда эшитувчи вакўрувчига ўхшайдир. Улар бир-бирларига баробар бўла оладиларми? Ибратолмайсизларми? (Кофир билан мўминнинг орасида ер билан осмонча фарқ бор. Кофиркўр ва кар одамга ўхшайди. Мўмин эса, кўзи, қулоғи бутун, ҳам кўриб, ҳамэшитадиган одам кабидир. Куфри туфайли қалб кўзи кўр, ибрат қулоғи кар бўлибқолган кофир бу дунёнинг ҳақиқатини кўролмайди, эшитолмайди. Ҳаммаёққа урилиб,туртилиб-суртилиб юради. Иймони сабабли қалб кўзи ва ибрат қулоғи очиқ бўлганмўмин эса, ҳамма нарсани кўриб, эшитиб, яхши йўлни танлаб, тўғри ва шаҳдамюради.)

Албатта, Биз Нуҳни ўз қавмига:”Албатта, мен сизларгаочиқ-ойдин огоҳлантирувчиман.

Аллоҳдан ўзгага ҳеч ибодат қилманглар, албатта, менсизларга аламли кун азоби бўлишидан қўрқаман”, дедириб юбордик.

Унинг қавмидан куфр келтирган зодагонлар: “Биз сени ҳамфақат ўзимизга ўхшаган одам эканингни кўряпмиз, сенга ичимиздан эси пастпасткашларимизгина эргашаётганини кўряпмиз, сизларнинг биздан устун фазлингизникўрмаяпмиз, балки сизларни ёлғончи деб ўйлаяпмиз”, дедилар. (Нуҳнинг (а.с.)гапларига қавм номидан уларнинг корчалонлари, оғзи ботир зодагон бошлиқларижавоб берди. Диққат билан разм солсак, уларнинг жавоблари барча кофир, саркашқавмларнинг ўзларига келган Пайғамбарларга берган жавобларига ўхшашини кўрамиз:Уларнинг фикрича, камбағал кишилар пасткаш ва ақли оз ҳисобланади. Шунинг учункамбағал бўлиб қолган, дейишади. Ўша камбағаллар аралашган ҳар бир ишгахосиятсиз иш деб қарашади. Аслида эса, камбағалларнинг қалбини бойлик, айшуишрат ва мутакаббирлик бузмагани учун улар илоҳий даъватларга тез жавобберадилар. Буни бой-зодагонлар тамоман тескари тушунадилар.)

У:”Эй қавмим, айтинг-чи, агар мен Роббимдан аниқ ҳужжатгаэга бўлган бўлсам ва У менга Ўз ҳузуридан раҳмат берган бўлса-ю, сизга махфийқолган бўлса, уни сизга, агар ёқтирмасангиз ҳам, мажбурлаймизми?!

Эй қавмим, бу (даъватим) учун сиздан мол сўрамайман.Менинг ажрим фақат Аллоҳнинг зиммасида. Мен иймон келтирганларни қувловчиэмасман. Албатта, улар Роббиларига рўбарў бўлувчилардир. Аммо мен сизларнингжоҳил қавм эканингизни кўрмоқдаман”. (Эй қавмим, менинг сиз учун куюнаётганимниўзингизча ҳар хил тушунманг. Мен сизларнинг иймонли бўлиб, саодатгаэришишингизни истайман, холос. Ажрни Аллоҳ беради, сиз бермайсиз,хавотирланманг. Сенга пасткашларгина эргашаётганини кўряпмиз, деганингиз учун,сизларга ёқиш мақсадида ёки сизларни рози қилиш учун: “Мен иймон келтирганларниқувловчи эмасман”. Мен учун бой-камбағал барибир, муҳими, иймон келтириш. Ҳаммагап иймонда. Шунингдек, улар мен учун иймон келтирган эмаслар, уларнинг иймонкелтиришлари Аллоҳга боғлиқ. Қадр-қийматни пул-мол билан ўлчаб юрибсиз. ОдамларРоббиларига рўбарў келишларини англамай, жоҳиллик қилмоқдасиз.)

Эй қавмим, агар уларни қувсам, ким менгаАллоҳ(азобидан)дан (қутулишга) ёрдам беради? Ўйлаб кўрмайсизларми?”

Мен сизларга: “Ҳузуримда Аллоҳнинг хазиналари бор”,демайман. Ғайбни ҳам билмайман. “Мен фариштаман”, демайман. “Кўзингизга ҳақиркўринаётганларга Аллоҳ ҳаргиз яхшилик бермайди”, демайман. Уларнинг диллариданима борлигини Аллоҳ яхши биладир. Акс ҳолда, мен, албатта, золимлардан бўлибқоламан”, деди. (Ушбу ояти каримада Нуҳнинг (а.с.) ўз шахслари ваПайғамбарликлари хусусиятларини қавмларига қандай васф қилиб берганлари баёнқилинмоқда.)

Улар: “Эй Нуҳ, батаҳқиқ, сен биз билан тортишдинг, кўптортишдинг. Энди, агар ростгўйлардан бўлсанг, бизга ваъда қилаётган нарсангникелтир”, дедилар.

У: “Уни сизларга, агар хоҳласа, фақат Аллоҳгина келтирурва сизлар қочиб қутулувчи эмассиз.

Ва агар Аллоҳ сизларни йўлдан оздиришни истаса, меннасиҳат қилишни хоҳлаганим билан насиҳатим сизларга манфаат бермайди. У сизнингРоббингиздир ва Унга қайтарилурсиз”, деди.

Ёки: “Уни тўқиб олди”, дейдиларми? Сен:”Агар уни тўқиболган бўлсам, жиноятим ўз зиммамда ва мен сиз қилаётган жиноятдан холидирман”,деб айт.

Ва Нуҳга: “Қавмингдан аввал иймон келтирганлардан бошқаҳеч ким иймон келтирмас ва уларнинг қилмишларидан қайғуга тушмагин.

Бизнинг риоятимиз ва ваҳиймиз ила кема ясагин ҳамда зулмқилганлар тўғрисида Менга гап очмагин, албатта, улар ғарқ бўлгувчилардир”, дебваҳий қилинди.

У кема ясамоқда. Ўз қавмидан бўлган зодагонлар қачонолдидан ўтсалар, уни масхара қилдилар. У: “Агар бизни масхара қилсангиз, биз ҳамхудди сиз бизни масхара қилганингиздек сизларни масхара қиламиз.

Бас, яқинда кимга шарманда қилувчи азоб келишини вакимнинг устига муқим азоб тушишини билиб олурсиз”, деди.

Токи Бизнинг амримиз келиб, таннур фаввора отганда:”У(кема)га ҳар нарсадан бир жуфтдан ва аҳлингдан аввал сўз кетмаганини ва иймонкелтирганларни ол”, дедик. У билан бирга иймон келтирганлар жуда оз эди. (Нуҳ(а.с.) оиласидан ҳалок бўлишга сўз кетиб қолганлар–хотини билан бир ўғли. Уларникемага олмасликни амр қилинди. Ҳа, Нуҳ (а.с.) узоқ вақт–эллик санаси кам мингйил даъват қилишларига қарамай, саркаш қавмнинг озгинасидан бошқаси иймонгакелмади. Шу сабаб ила бу тузалмас дардисарларни дунё танасидан бутунлай кесибташлаш учун Аллоҳ ҳаммасини ғарқ этишни ирода қилди.)

Ва у: “Кемага мининглар, унинг юриши ҳам, туриши ҳамАллоҳнинг исми ила бўлур. Албатта, Роббим мағфиратли ва раҳмлидир”, деди.

Ва у(кема) уларни тоғлардек тўлқинда олиб кетаётганида,Нуҳ бир четда турган ўғлига: “Эй ўғлим, биз билан бирга мингин, кофирлар биланбирга бўлмагин”, деди. (Нуҳ (а.с.) ва шериклари нажот кемасига минганларидансўнг, ўғиллардан бирининг бир четда ажралиб турганини кўрдилар. Даҳшатлитўфондан-да оталик меҳрлари устун келиб: “”бир четда турган ўғлига: “Эй ўғлим,биз билан бирга мингин, кофирлар билан бирга бўлмагин”, деди”лар.)

У (ўғил): “Тоққа жойлашиб олсам, мени сувдан сақлайдир”,деди. У эса: “Бугун Аллоҳнинг амридан сақловчи йўқдир. Магар кимни раҳмқилсагина (сақлар)”, деди. Шунда ораларини тўлқин тўсди ва у(ўғил) ғарқбўлганлардан бўлди. (Кофир бўлгандан кейин қийин экан. Улуғ Пайғамбар бўлмишотанинг гапини эшитиб туриб ҳам, бостириб келаётган даҳшатли тўфонни кўриб турибҳам: “Тоққа жойлашиб олсам, мени сувдан сақлайди”, деди.)

“Эй ер, сувингни ютгин, эй осмон, ўзингни тутгин”,дейилди. Сув қуриди. Фармон бажарилди ва (кема) Жудий (тоғи)га жойлашди. Ҳамда”Золим қавмлар йўқолсин!” дейилди.

Нуҳ Роббига нидо қилиб: “Роббим, албатта, ўғлимаҳлимдандир, албатта, ваъданг ҳақдир ва Сен ҳукм қилгувчиларнинг энгҳикматлисисан”, деди. (Яъни, бу билан Нуҳ (а.с.), эй Роббим, сен менга аҳлингниқутқараман, деб ваъда берган эдинг, ўғлим аҳлимдан-ку, ўша боламни менга бергин,ўзинг ҳикмат ила ҳукм чиқаргувчи зотсан, демоқчилар.)

У зот: “Эй Нуҳ, албатта у(ўғил) аҳлингдан эмас. Албатта,у яхши амал эмасдир. Ўзингнинг илминг бўлмаган нарсани зинҳор сўрамагин. Менсенга жоҳиллардан бўлмаслигингни насиҳат қиламан”, деди. (Унинг қилган иши яхшиэмас. У кофирлик қилди. У кофирлиги билан сенинг аҳлингдан бўла олмайди. Иймониборлар сенинг аҳлинг бўлади. Билмаган нарсаларингни сўрайвериб, жоҳилларқаторига қўшилиб қолмагин, дейман. Мисол учун, юқоридаги саволинг билан инсонларорасидаги ҳақиқий алоқа иймон алоқаси эканидан, аҳл деганда кимни эътиборга олишкераклигидан, Аллоҳ Ўз ваъдасини қандай бажарганидан бехабарга–жоҳилга ўхшабкўриняпсан. Ҳолбуки, Аллоҳ иймонли қалблар ўртасидаги риштани ҳар қандайалоқадан устун қўяди, аҳл деганда, иймонли аҳлни кўзда тутади. Аҳлингниқутказишга ваъда берган бўлса, сенга ҳақиқий аҳл бўлганларни тўфон балосиданхалос этиб қўйди.)

У: “Роббим, мен ўзимнинг илмим бўлмаган нарсани сендансўрамоқдан паноҳ тилайман. Агар мени мағфират қилмасанг ва менга раҳмкўрсатмасанг, зиён кўргувчилардан бўламан”, деди.

“Эй Нуҳ, Биздан сенга ва сен билан бирга бўлганумматларга бўлган тинчлик ва баракотлар ила (кемадан) тушгин. Яна бир умматларбўлур, уларни бир оз ҳузурлантирурмиз, сўнгра уларни биздан бўлган аламли азобтутар”, дейилди.

Ана шу ғайб хабарларини сенга ваҳий қилмоқдамиз. Бунданолдин уларни сен ҳам билмас эдинг ва сенинг қавминг ҳам. Бас, сабр қил, албатта,оқибат тақводорларникидир. (Нуҳ (а.с.) ва у кишининг қавмлари аллақачон ўтибкетган. Уларнинг хабарини Муҳаммад (c.а.в.) ҳам, у кишининг қавмлари, Арабистонаҳолиси ҳам билмас эдилар. Лекин ана шу одамларга ваҳий йўли билан номаълумнарсаларнинг хабари–Нуҳ (а.с.) ва у зотнинг қавмлари хабари келди.)

Ва Одга ўз биродарлари Ҳудни (юбордик). У: “Эй қавмим,Аллоҳга ибодат қилинг. Сиз учун ундан ўзга илоҳ йўқдир. Сизлар фақат тўқиболувчиларсиз, холос.

Эй қавмим, мен сизлардан бу (даъватим) учун ажрсўрамайман. Менинг ажрим фақат мени яратган зотнинг зиммасидадир. Ақлюритмайсизларми?

Эй қавмим, Роббингизга истиғфор айтинг, сўнгра Унга тавбақилинг, шунда У устингизга осмондан барака ёмғири юборади ва қувватингизгақувватни зиёда қилади. Жиноятчи бўлган ҳолингизда юз ўгириб кетманг”, деди.

Улар: “Эй Ҳуд, бизга очиқ-ойдин ҳужжат келтирмадинг. Бизсенинг гапинг учун худоларимизни тарк қилувчи эмасмиз ва биз сенга иймонкелтирувчи ҳам эмасмиз.

Биз фақат, сени баъзи худоларимиз ёмонлик ила урибди,деймиз, холос”, дедилар. У: “Албатта, мен Аллоҳни гувоҳ қиламан ва сиз ҳам гувоҳбўлингки, мен шерик келтираётганингиздан покман.

Ундан ўзгани. Бас, ҳаммангиз менга қарши ҳийлақилаверинглар, менга муҳлат берманглар.

Албатта, мен Роббим ва Роббингиз бўлмиш Аллоҳга таваккалқилдим. Ҳар бир ўрмалайдиган нарсанинг пешонаси Унинг чангалидадир. Албатта,Роббим тўғри йўлдадир. (Фақат Унгагина суяндим. Ундан ўзга таваккал қиладиганзот йўқ. Ана шунинг учун ҳам мен сиздан эмас, ўша қудратли, ғолиб ва қаҳрлиАллоҳдан қўрқаман ва Унгагина суянаман. Мен Роббимнинг йўлига юрганман ва Унингёрдами ила мақсадга етишимда шубҳа йўқдир. Сиздан заррача қўрқмаслигимнинг боисиҳам шунда.)

Агар юз ўгириб кетсангиз, батаҳқиқ, мен сизларга нима илаюборилган бўлсам, уни сизларга етказдим. Роббим ўрнингизга сиздан бошқа қавмникелтиради ва сиз Унга ҳеч бир зарар етказа олмассиз. Албатта, Роббим ҳар бирнарсани муҳофаза қилгувчи зотдир”, деди.

Амримиз келган пайтда Ҳудга ва у билан бирга иймонкелтирганларга раҳматимиз ила нажот бердик ва уларни қаттиқ азобдан қутқардик.

Анави Оддир. Улар Роббилари оятларини инкор қилдилар.Унинг Пайғамбарларига осий бўлдилар. Ҳар хил жабрчи ва қайсарнинг ишигаэргашдилар.

Ва уларга бу дунёда ҳам, қиёмат кунида ҳам лаънатэргашур. Огоҳ бўлингким, албатта, Одликлар Роббиларига куфр келтирган эдилар.Огоҳ бўлингким, Ҳуд қавми Од йўқолсин-е! (Од қавми Аллоҳнинг йўлига юрмай, ҳархил золим ва саркашларга эргашганлари учун уларга бу дунёю охиратда лаънатайтилади. Шу билан, Од қиссаси ҳам тамом бўлди. Бу қиссада оғир пайтларнибошларидан кечириб турган Пайғамбаримизга (с.а.в.) ва у зот билан бирга бўлганоз сонли мусулмонларга тасаллилар бор.)

Ва Самудга биродарлари Солиҳни (юбордик). У: “Эй қавмим,Аллоҳга ибодат қилинг. Сиз учун Ундан ўзга илоҳ йўқ. У сизларни ердан пайдоқилди ва унга сизни ободлиги учун қўйди. Бас, Унга истиғфор айтинг, сўнгра Унгатавба қилинг. Албатта, Роббим яқин ва ижобат қилгувчидир”, деди.

Улар: “Эй Солиҳ, бундан олдин сен ичимизда орзу қилинганэдинг. Энди бизни ота-боболаримиз ибодат қиладиган нарсага ибодат қилмоғимизданқайтарасанми? Албатта, биз сен даъват қилаётган нарса ҳақида шак-шубҳадамиз”,дедилар.

У: “Эй қавмим, хабар беринг-чи, агар мен Роббим томониданочиқ-ойдин ҳужжатга эга бўлсам ва менга У томонидан раҳмат берилган бўлса-ю, менУнга осий бўлсам, ким менга Аллоҳ (азоби)дан (қутулишга) ёрдам беради?! Бас, сизменга зиёндан ўзгани зиёда қилмайсизлар.

Эй қавмим, Аллоҳнинг мана бу туяси сизга оят-мўъжизадир.Бас, уни тек қўйинглар, Аллоҳнинг ерида еб юрсин, унга ёмонлик етказманглар, аксҳолда, сизни яқин азоб ушлайди”, деди. (Солиҳ (а.с.) ўзларига Аллоҳ таолотомонидан Пайғамбарликларини тасдиқловчи мўъжиза қилиб берилган туяни Самудқавмига кўрсатиб, эй қавмим, мана бу туя менинг ҳақ Пайғамбар эканимнитасдиқловчи мўъжиза, бу Аллоҳнинг туяси, унга тегманглар, Аллоҳнинг еридахоҳлаган нарсасини еб юрсин, унга бирор ёмонлик етказа кўрманглар, агар бирорёмонлик етказсангиз, сизга тезда азоб келади, дедилар.)

Бас, у(туя)ни сўйдилар. Сўнг У (Солиҳ): “Диёрингизда учкун баҳраманд бўлиб туринг. Бу ёлғон бўлмаган ваъдадир”, деди.

Амримиз келган пайтда раҳматимиз ила Солиҳга ва у биланбирга иймон келтирганларга нажот бердик ва ўша куннинг шармандалигиданқутқардик. Албатта, Роббинг, Унинг Ўзи кучли ва азиздир.

Ва зулм қилганларни даҳшатли қичқириқ олди. Бас,диёрларида тўкилдилар.

Худди унда турмаганга ўхшаб. Огоҳ бўлингким, албатта,Самуд (қавми) Роббиларига куфр келтирган эдилар. Огоҳ бўлингким, Самудйўқолсин-е!

Батаҳқиқ, элчиларимиз Иброҳимга хушхабар келтирдилар.Улар: “Салом”, дедилар. У: “Салом”, деди. Ва кўп ўтмай қовурилган бузоқкелтирди. (Ҳуд қиссаларидан фарқли ўлароқ, Иброҳимнинг (а.с.) қиссалари бошиданэмас, балки бир кўриниши келтирилмоқда. Бу эса, Лут (а.с.) қиссасига киришучундир.)

Уларнинг қўллари у(таом)га етмаётганини кўриб, уларданҳайрон бўлди ва ичида хавфсиради. Улар: “Қўрқма, биз Лут қавмига юборилганмиз”,дедилар. (Фаришталар одам суратида келган эдилар. Шунинг учун Иброҳим (а.с.)саҳроликларнинг меҳмондўстликлари асосида уларни зиёфат қилишга шошилдилар.Тезда пиширилган бузоқ гўштини олиб келиб, меҳмонлар олдига қўйганларидафаришталар таом емасликлари сабабидан унга қўл узатмай ўтиравердилар. Бу ҳолИброҳимга (а.с.) ғалати кўринди ва улардан хавфсирай бошладилар.)

Тик турган хотини кулди. Бас, Биз у(хотин)га Исҳоқнинг ваИсҳоқдан кейин Яъқубнинг хушхабарини бердик. (Иброҳимнинг (а.с.) фаришталарбилан қилаётган суҳбатларини тик туриб эшитаётган у кишининг аёллари,фаришталарнинг Лут қавмига азоб олиб кетаётганини эшитиб кулдилар. Лекин у аёлгааталган бошқа гап бор эди.)

У: “Вой шўрим, ўзим кампир, манави эрим чол бўлса ҳам,туғаманми?! Бу қизиқ нарса-ку!” деди. (Иброҳимнинг (а.с.) ҳам аёлларининг ҳамёши ўтиб қолган эди.)

Улар: “Аллоҳнинг амридан ажабланасанми? Эй аҳли байтлар,сизларга Аллоҳнинг раҳмати ва баракотлари бўлгай. Албатта, У мақталган ва буюкзотдир”, дедилар.

Иброҳимдан қўрқинч кетиб, хушхабар етгач, Биз билан Лутқавми ҳақида баҳслаша бошлади.

Албатта, Иброҳим ҳалийм, тазарруъли ва (Аллоҳга) тезқайтувчидир. (Фаришталарнинг мақсадларини билгандан сўнг Иброҳимдан (а.с.)қўрқинч кетди. У кишига фаришталар келтирган хушхабар етди. Лекин у кишифаришталар хушхабар келтиргани билан бирга Лут қавмидан ташвишга тушиб, уларҳақида тортиша бошладилар.)

“Эй Иброҳим, бундан воз кеч. Чунки Роббингнинг амри келиббўлган. Албатта, уларга қайтарилмас азоб келгусидир”, дейишди.

Элчиларимиз Лутга келган пайтларида, у уларни (кўриб)ёмон ҳолга тушди ва қўл-оёғи бўшашди ҳамда: “Бу қийин кундир”, деди. (Чунки Лут(а.с.) қавмининг жинояткор эканини яхши билардилар. Улар дунёда ҳеч ким қилмагангуноҳни қилаётган эдилар. Бу золим қавмга Аллоҳнинг азоби келиши муқаррар эди.Аммо қачон келишини ҳеч ким билмас эди. Жумладан, Лут (а.с.) ҳам. Аммоҳузурларига Аллоҳнинг элчилари бўлмиш фаришталар келганида Лут (а.с.) қавмигаазоб келганини англадилар.)

Қавми унга шошилиб, ҳаллослаб етиб келди. Улар бунданолдин гуноҳлар қилар эдилар. У: “Эй қавмим, анаву қизларим сизлар учунпокроқ-ку. Бас, Аллоҳдан қўрқинг! Меҳмонларим ҳақида мени шарманда қилманг.Ичингизда бирорта тузукроқ одам йўқми?!” деди. (Мазкур қавм баччабозликқилардилар. Лутнинг (а.с.) меҳмонга ёш йигитларнинг келишидан ёмон ҳолгатушишлари ва қўл-оёқлари бўшашишлари ҳам, юқорида айтиб ўтилганидек, шу боисданэди. Қавмнинг нияти кўринишидан маълум эди.)

Улар: “Сенинг қизларингда бизнинг ҳаққимиз йўқлигинибилгансан ва биз нимани хоҳлашимизни, албатта, сен биласан”, дедилар.

У: “Қани энди сизларга қувватим етса эди ёки мустаҳкамерга беркинсайдим”, деди.

Улар: “Эй Лут, биз Роббингнинг элчиларимиз, булар сенгаҳаргиз тега олмаслар. Бас, кечанинг бир бўлагида аҳлинг ила юргин ва сизларданхотинингдан бошқа ҳеч ким ўгирилмасин. Чунки уларга етадиган мусибат у(аёл)га-да етгувчидир. Уларга тайин қилинган вақт субҳдир. Субҳ яқин эмасми?!”дедилар.

Амримиз келган пайтда у ўлкани остин-устун қилдик ваустидан кетма-кет сопол тошларни ёғдирдик.

Уларга Роббинг ҳузурида белги қўйилган эди ва уларзолимлардан узоқ эмасдир. (Лут қавми истиқомат қилган диёрлар бешшаҳар-қишлоқдан иборат бўлган, уларнинг каттаси Садум деб номланган. Аллоҳ таолоуларнинг барчасини остин-устин қилиб ташлаганидан сўнг, устидан лойи қотибқолган тош ёғдирган.)

Ва Мадянга биродарлари Шуайбни (юбордик). У: “Эй қавмим,Аллоҳга ибодат қилинг, сиз учун Ундан ўзга илоҳ йўқ. Ўлчовни ва тортишникамайтирманглар. Албатта, мен сизларнинг яхшиликда (мўл-кўлликда)эканликларингизни кўриб турибман. Албатта, мен сизларга қамровли кун азобиданқўрқмоқдаман.

Эй қавмим, ўлчаш ва тортишни адолат ила мукаммал қилинг.Одамларнинг нарсаларини камайтириб қолманг ва ер юзида бузғунчилик қилиб юрманг.

Агар мўмин бўлсангиз, Аллоҳнинг наздида боқий қолувчи сизучун яхшироқдир. Мен сизнинг устингизда қўриқчи эмасман”, деди.

Улар: “Эй Шуайб, сенга бизнинг оталаримиз ибодатқиладиган нарсани тарк қилмоғимизни ёки молларимизда хоҳлаганимизниқилмаслигимизни намозинг амр қилмоқдами?! Сен жуда ҳалийм ва рашид экансан-да”,дедилар. (Мадян аҳолисининг бу гапи ҳозирги жоҳилият аҳлининг Исломга даъватқилувчига: “Намозингни ўқисанг-чи бизнинг ишларимизга аралашмасдан”, дегангапларининг худди ўзи.)

У: “Эй қавмим, хабар беринглар-чи, агар мен Роббимдананиқ ҳужжатга эга бўлсам-чи ва мени Ўзи тарафидан яхши ризқ ила ризқлантирганбўлса-чи?! Мен сизларни ўзим қайтараётган нарсада ўзим хилоф қилмоқчи эмасман.Мен имконим борича ислоҳ қилишдан ўзга ҳеч нарсани хоҳламасман. Менингмуваффақиятим фақат Аллоҳга боғлиқ. Унгагина таваккал қилдим. Унгагина қайтаман.(Аввалги гапларингизни ўйламай, шошилиб, бебошларга қўшилиб айтиб қўйганбўлишингиз мумкин. Аммо энди ўйлаб кўриб, шошилмасдан, ақлни пешлаб туриб,”хабар беринглар-чи, агар мен Роббимдан аниқ ҳужжатга эга бўлсам-чи?!” Унда нимадеган одам бўласиз? Менинг Пайғамбарлигим ҳақ. Мен ўзим биламан. Аллоҳ менгаваҳий юборади, амр қилади. Мен одамларга етказаман. Мени инкор қилаётганингизнотўғри. Сизларни тижоратда ҳалол бўлишга, одамларнинг ҳаққини уриб қолмасликка,иқтисодий муомалаларда адолат қилишга даъват этишимни нотўғри тушунманглар.Бунинг орқасида бирор манфаат қозонмоқчи эмасман. Аллоҳ таоло менга яхши ризқнибериб қўйган.)

Эй қавмим, менга хилоф қилишингиз сизларни ё Нуҳ қавмига,ё Ҳуд қавмига, ёки Солиҳ қавмига етган мусибатга ўхшаш мусибат етишига олиббормасин. Лут қавми сизлардан узоқ эмас. (Яъни, Нуҳ, Ҳуд, ва Солиҳ қавмига етганмусибатлар сизга ҳам етмаслигини хоҳласангиз, менга хилоф қилишни йиғиштиринг.Чунки ўша қавмлар Пайғамбарларига хилоф қилишлари оқибатида мусибатлар,азоб-уқубатларга дучор бўлишган эди. Сизлар ҳам менга қарши чиқмоқдасиз, агар шухилда давом этаверсангиз, худди ўша қавмларга етган мусибатлар сизларга ҳаметиши турган гап. Улар яшаган жойлар сизга яқин. Улар яшаган замон ҳам сизяшаётган замондан узоқ эмас. Ибрат олинглар. Ҳали ҳам вақт бор. Ўзингизни ўнглаболишингиз мумкин.)

Роббингизга истиғфор айтинг, сўнгра Унга тавба қилинг.Албатта, Роббим раҳмли ва шафқатли зотдир”, деди.

Улар: “Эй Шуайб, айтганларингнинг кўпини яхши тушунмадиква биз сени ичимизда заифҳол кўряпмиз, агар одамларинг бўлмаганида, сенитошбўрон қилар эдик. Сенинг ўзинг биз учун қимматли эмассан”, дедилар.

У:”Эй қавмим, менинг одамларим сизлар учун Аллоҳдан кўраазизроқми?! Унга орқангизни ўгириб олдингиз. Албатта, Роббим қилаётганамалларингизни иҳота қилувчидир.

Эй қавмим, имконингиздаги амални қилаверинг, мен ҳам амалқилувчиман. Тезда кимга шарманда қиладиган азоб келишини ва ким ёлғончи эканинибиласизлар. Кутинглар, мен ҳам сизлар ила кутувчиман”, деди.

Амримиз келган пайтда Шуайбга ва у билан бирга иймонгакелганларга раҳматимиз ила нажот бердик. Зулм қилганларни эса, қичқириқ тутди вадиёрларида тўкилдилар.

Худди у ерда яшамаганлардек. Огоҳ бўлингким, худди Самудйўқолгандек, Мадян ҳам йўқолди. (Мадян аҳлини ҳалок этиш учун тайин қилинганвақт келиб, амримиз етганида, одатдагидек, Пайғамбаримиз Шуайб ва у билан биргабўлган мўминларга нажот бердик. Зулмкор бўлган кофирларни эса, биз томонданкелган бир қичқириқ тутди ва ҳаммалари турган жойларида тўкилиб қолдилар. Худдиер юзида яшамагандек адо бўлдилар. Шуайбнинг (а.с.) қавми Мадян аҳли ҳам,Солиҳнинг (а.с.) қавми Самуд каби, йўқолди, узоқ бўлди.)

Батаҳқиқ, Биз Мусони оятларимиз ва очиқ-ойдин ҳужжатимизила юбордик.

Фиръавнга ва унинг одамларига. Бас, улар Фиръавн ишигаэргашдилар. Фиръавннинг иши эса тўғри эмасди!

У қиёмат куни қавмининг олдига тушиб, уларни дўзахгабошлаб келтирадир. У жой қандай ҳам ёмон тушиш жойидир. (Биз “тушган жойи” дебтаржима қилган сўз ояти каримада “сув ичгани тушган жойи” деган маънонианглатувчи “ал-вардул мавруд” ибораси ила келган. Қавм бу дунёда Аллоҳ таолонингамрини қўйиб, Фиръавнга эргашгани учун қиёмат куни ҳам унга эргашадилар. У эса,иссиқда куйиб-ёнган қавмни, сув ичишга бошлаб бораман, деб ҳаракат қилади-ю,олиб борган жойи дўзахнинг қаъри бўлади. У қандай ҳам ёмон жой.)

Бу дунёда ҳам, қиёмат кунида ҳам уларга лаънат эргашадир.Бу қандай ҳам ёмон ёрдамдир!

Мана булар–шаҳарларнинг хабарларидан бўлиб, уларни сенгақисса қилаётирмиз. Улардан (ўз ўрнида) турганлари ҳам бор, йиқилганлари ҳам бор.

Биз уларга зулм қилмадик. Лекин ўзларига зулм қилдилар.Роббингнинг амри келган пайтда Аллоҳни қўйиб илтижо қилган “худо”лари ҳеч бирнарсада уларнинг ҳожатларини чиқара олмади. Уларга зиёндан бошқани зиёдақилмадилар.

Роббинг золим шаҳарларни ушлаганида, ана шундай ушлайдир.Албатта, Унинг ушлаши аламли ва шиддатлидир.

Албатта, бунда охират азобидан қўрққан кимса учун ибратбордир. Бу кун одамлар жамланадиган бир кундир. Бу кун шоҳид бўлинадиган кундир.

Уни Биз фақат саноқли муддатга кечиктирамиз.

У келган кунда ҳеч бир жон гапира олмас. Магар У зотнингизни ила (гапирур). Бас, улардан бадбахтлари ва бахтлилари бордир.

Бас, бадбахт бўлганлар дўзахдалар. У ерда улар дод-фарёдқилурлар.

Улар, модомики осмонлару ер бор экан, унда абадийқолурлар. Магар Роббинг хоҳласа, (абадий қолмаслар). Албатта, Роббинг ниманихоҳласа, қилгувчи зотдир. (Яъни, улар дўзахда абадий қолурлар. Магар Аллоҳхоҳласа, баъзиларини озод этиши мумкин. Чунки Аллоҳ хоҳлаганини қилгувчизотдир.)

Бахтли бўлганлар жаннатдадирлар. Улар унда, модомикиосмонлару ер бор экан, абадийлар. Магар Аллоҳ хоҳласа, (Ўзи билур). Бу туганмасинъомдир. (Яъни, бахтлилар жаннатда абадий қолиш билан бирга, туганмаснеъматларга ҳам эга бўладилар. Саҳиҳ ҳадисда ривоят қилинишича, уларга: “Эй аҳлижаннатлар, сизлар энди абадий яшайсизлар, ўлмайсизлар, абадий ёш бўласизлар,қаримайсизлар, абадий соғ бўласизлар, бемор бўлмайсизлар, абадий неъматдабўласизлар, ноумид бўлмайсизлар”, дейилади.)

Сен анавилар ибодат қилаётган нарсада шак-шубҳада бўлма.Улар олдин оталари ибодат қилганга ўхшаш ибодат қилурлар, холос. Ва, албатта,Биз уларга насибаларини камситмай, тўлиқ қилиб берамиз.

Батаҳқиқ, Мусога китобни бердик. Бас, у ҳақида ихтилофқилинди. Агар Роббингдан ўтган сўз бўлмаганида, ораларида ҳукм чиқарган бўларэди. Ва, албатта, улар ундан шак-шубҳададирлар.

Албатта, Роббинг ҳаммага амалларига яраша тўлиқ вафоқилур. Чунки У қилаётган нарсаларидан хабардордир.

Бас, сен ва сен билан тавба қилганлар мустақийм турингларва туғёнга кетманглар. Чунки У нима қилаётганингизни кўриб тургувчидир. (Яъни,Пайғамбар (с.а.в.) ва мўминлар тўғри йўлда–Аллоҳнинг динида собит турмоқликлари,бардавом бўлмоқлари лозим. Улар ҳаддан ошиб, туғёнга кетиши мумкин эмас. Агармустақийм турмасангиз ва туғёнга кетсангиз, ўзингизга қийин бўлади. “Чунки Унима қилаётганингизни кўриб тургувчидир”.)

Зулм қилганларга мойил бўлманглар. Яна сизни дўзах оловитутмасин. Сиз учун Аллоҳдан ўзга дўстлар йўқ. Сўнгра ёрдам берилмайсизлар.

Кундузнинг икки тарафида ва кечанинг бир бўлагида намознитўкис адо қил! Албатта, яхшиликлар ёмонликларни кетказади. Бу эса, эсловчиларгаэслатмадир. (Уламоларимиз ояти каримадаги “Кундузнинг икки тарафида” адоқилинадиган намоз бомдод, пешин ва аср намозлари, “кечанинг бир бўлагида” адоэтиладиган намоз шом ва хуфтон намозлари, дейишган. Мўмин киши томониданқилинган ҳар бир яхши иш ёмонликларни кетказади. Намоз ўша яхшиликларнинггултожидир. Ушбу оятда оғир ва аҳамиятли ишларни қилишда, Аллоҳнинг амригабўйсунишда, кўрсатган йўли ва йўллаган динида мустақийм туришдек масъулиятлиишда намоз ва яхшилик қилиш ила олдинга йўл очишга ундаш бор.)

Ва сабр қил. Бас, албатта, Аллоҳ яхшилик қилувчиларнингажрини зое қилмас.

Сиздан олдинги асрларда ер юзида фасоддан қайтарадиганбоқийлик эгалари бўлганида эди. Магар Биз нажот берганлар озгина кишилар бўлди,холос. Зулм қилганлар эса, маишат ортидан кетдилар ва жиноятчилардан бўлдилар.

Роббинг аҳли ислоҳчи бўлган шаҳарларни зулм ила ҳалокқилмас эди.

Агар Роббинг хоҳласа, одамларни бир уммат қиларди. Уларихтилоф қилишда бардавом бўлурлар.

Роббинг раҳм қилганларидан бошқалари. Уларни шунинг учуняратгандир. Роббингнинг: “Жаҳаннамни, албатта, жинлар ва одамлар билан тамомилатўлдирурман”, деган сўзи батамом бўлди. (Чунки улар турлича яратилганлар. Диндаҳам ихтилоф қиладилар. Магар Аллоҳ раҳм қилганларгина хилофсиз Аллоҳнингайтганларида юрадилар. Жаҳаннамни тўлдириш учун ихтилоф қилганлар етарличатопилади.)

Биз қалбингни саботли қилиш учун сенга Пайғамбарлархабарининг ҳаммасини қисса қилиб айтмоқдамиз. Бу (сура)да сенга ҳақ вамўминларга мавъиза ҳамда эслатма келди.

Иймон келтирмайдиганларга: “Имконингиз бор амалларниқилаверинг, биз ҳам амал қилувчилармиз.

Ва интизор бўлинглар, биз ҳам мунтазирмиз”, деб айт.

Осмонлару ернинг ғайби(ни билмоқ) Аллоҳга хосдир. Ишнингбарчаси Унга қайтарилур. Бас, Унга ибодат қил ва Унгагина таваккал қил. Роббингқилаётганларингиздан ғофил эмасдир. (Интизор бўлиб кутилаётган нарса ғайбдир.Ғайбни эса, ҳеч ким билмайди. Уни фақат Аллоҳнинг Ўзи билади, холос.)