34. Саба

1.

Бютеу махтаула – кёкледе, джерде бар затла бары да Аныкъы болгъан Аллаххады.
Ахыратда да махтау Ангады. Ол акъыл Иесиди, хар неден да хапарлыды.

2.

Ол джерге киргенни да, андан чыкъгъанны да, кёкден тюшгенни да, ары чыкъгъанны
да билибди. Ол рахматлыды, кечиучюдю.

3.

Къаршчы гяуурла: “Бизге къыямат кюн келлик тюлдю, (ол бош хапарды)”, – дедиле.
Сен алагъа: “Огъай, ташаны билиб тургъан Раббим, сизге аны келтирмей къоймаз. Не
кёкледе, не джерде мискъала зарра чакълы, не андан гитче, не андан уллу болса
да, Аны китабында джазылмагъан джукъ джокъду, (Андан бир зат да таша тюлдю),

4.

ийман салыб, ашхы къуллукъла этгенлеге Ол толу хакъларын берир ючюн. Алагъа уа
кечмеклик да, сыйлы чомарт юлюш да барды”. – де.

5.

Ол бизни аятларыбызны къарыусузгъа чыгъарыргъа излеб, (аланы бузар ючюн)
кюрешгенлеге уа, алагъа термилтген хылымылы азаб болур.

6.

Билим берилгенле уа ол (Къуран) Раббингден сеннге тюшген хакъ болгъанын да, ол
сыйлы махтаулу джолгъа тюзетгенин да ангылайдыла.

7.

Ийнанмагъанла (бир – бирине): “Сиз (ёлюб) чачыу – къучуу болгъандан сора,
къайытыб джангыдан халкъ болурсуз”, – деген, адамны кергюзтейикми биз сизге?

8.

Ол Аллахха кеси джанындан ётюрюкнюмю чыгъарады, огъесе, шашхыллымыды”, – дедиле.
Огъай, ол сёзню ахырат азабха ийнанмагъанла эмда узакъ аджашмакъда болгъанла
айтадыла.

9.

Сора ала кёкде, джерде да алагъа дери да болгъан, аладан сора да боллукъ
затлагъа къараб ойлашмаймыдыла? Биз сюйсек, аланы джерге джутдуруб да
къоялырбыз, неда башларындан алагъа кёкню сыннган кесеклерин да тюшюралырбыз.
Ишексиз, буюгъуб, (Аллахха бурулгъан) къулгъа ма ол затда оюм барды.

10.

Дауудха да Биз артыкъ сыйлылыкъ берген эдик. (Сора Биз): “Эй, таула! Аны бла
(Даууд бла) бирге буюгъуб Меннге махтаула салыгъыз. Эй, къанатлыла! Сиз да (аны
бла бирге)”, – деб, буюргъан эдик. Темирни да аны къолунда джумушакъ этген эдик,
(тылыча, сюйген затын этерча).

11.

Сора Биз анга: “Андан джарашдырыб, кереклисича тогъайларын ёлчелеб, кюбеле
ишле”, – деген эдик. “Эй, Дауудну къаууму! Ашхы къуллукъла этигиз, ишексиз, мен
сизни этген къуллукъларыгъызны кёрюбме”, – деген эдик.

12.

Сюлейманнга да Биз бир айлыкъ джолну эртденинде баргъан, бир айлыкъ джолну да
ингиринде (ызына къайытхан) джелни (эркинлигин) берген эдик. Биз анга, къара
суулача, эриген джезни бардыргъан эдик. Джинлени да талайы, Раббисини буйругъу
бла, аны аллында ишлеб тургъан эдиле. Бизни буйругъубуздан тайгъан болса аладан,
Биз анга от азабны чекдире эдик.

13.

Ала анга (Сюлейманнга) не десе, аны этиб тургъандыла: къалалача юйле, тюрлю –
тюрлю суратла, сауут – къашыкъ керекле, орнатылгъан мазаллы къазанла. Биз
алагъа: “Эй, Дауудну тукъуму! Шукурла этигиз (аны ючюн)”, – деб, буюргъан эдик.
Къулларымы арасында шукурчула уа аздыла.

14.

Сора аны аджалы джетиб, Биз анга ёлюм бергеникде уа, ала (джинле) аны ёлгенин
билалмадыла, джер къурт келиб аны таягъын ашагъынчы дери. Сора таяныб тургъан
таягъы аууб, ол джыгъылгъанында, джинлеге ачыкъ болду (аны ёлюб тургъаны). Ала
ташаны билген болсала, аллай бирни сыйсыз азабда турмаз эдиле. (Сулейман Бейтул
Мукъаддасны ишлеген заманда, ол таягъына таяныб, алагъа къараб тургъанлай, аны
аджалы джетиб, Аллах джанын алыб къойгъанды. Джинле да аны билмей, къурт таягъын
ашаб джыгъылгъынчы, сауду деб, къоркъуб ишлеб тургъандыла).

15.

Сабейле деген халкъ джашагъан къралда да, бир джол (ойлашыргъа) алагъа бир сейир
иш болгъанды. Онг джанында бир кёгет бачха, сол джанында да бир кёгет бачха
битиб эди. Сора алагъа: “Раббигиз берген рысхыдан ашагъыз, Анга шукурла да
этигиз. Къралыгъыз бек аламат, Раббигиз да кечиучю”, – деб, айтылгъан эди.

16.

Ала шукур эталмагъан эдиле. Сора Биз уллу суу къобханны джибериб, аланы
бедженлерин чачхан эдик. Биз аланы орнуна алагъа ачы кёгетлери болгъан, башха
эки терек джоппу берген эдик, (кёкен кесекле), тамарисклери да, бир кесек
лотослары да болгъан. (Тереклени атлары).

17.

Ала шукур эте билмегенлери ючюн, Биз аны алагъа хакъгъа берген эдик. Шукур
этмегенлеге болмаса, Биз кишиге къыйынлыкъ беребизми да сора?

18.

(Сора) ала бла, Биз берекетли этген эллени арасында (сюелиб тургъан) туура элле
да, джолла да болдургъан эдик: “Ол джолла бла ышаннгылы халда кече да, кюн да
джюрюгюз”, – деб.

19.

Ала да: “Эй, Раббибиз! Солугъан джолларыбызны арасын узун эт”, – деб, тилеб,
кеслерине заран этген эдиле. Сора Биз аланы (ахырларын) хапаргъа бургъан эдик,
аланы чачыу – къучуу этиб къойгъан эдик. Ишексиз, бу ишде хар сабырчыгъа да,
шукурчугъа да (ойлашыргъа) сейирлик барды.

20.

Бир кесек муъмин болмаса, Иблисни берген оюмун ала кертиге санаб (уасуасасын),
къалгъаны аны ызындан кетген эди.

21.

Аны алагъа патчахлыгъы джокъ эди, (алай а) ахыратха ийнаннган кимди, анга
ишеклик келтирген да кимди? Биз аланы айырыб билир ючюн (бошлагъанбыз аны). Сени
Раббинг а (туура болуб) хар нени да (ангылаб), сакълабды.

22.

Мухаммад, сен алагъа: “Аллахдан ёзге, ол сиз ийнаныб, бегиб тургъанларыгъызны
чакъырыгъыз. Ала сизге болушаллыкъ эселе кёрюгюз”, – де. Ала не кёкледе, неда
джерде букъучукъ тенгли бир затха да ие болалмазла. Ол (Аллах) хар затны
джаратхан заманда да ала Анга нёгерлик этмедиле, аладан (идолладан) Анга
болушлукъчу да болмады.

23.

Къуру Аллахдан эркинлик берилген адам болмаса, Аны аллында бир кишини шафагъаты
хайыр бермез. Джюреклеринден (къыяматны) къоркъууу кетгенден сора, (шафагъат
этерге эркинлик болгъанлагъа), ала (мушрикле дыгалас эте): “Шафагъатны юсюнден
Раббигиз сизге не айтханды?” – деб, башларына умут эте, сорурла. Ала да: “Ол
хакъны айтханды, (эркинлик бергенди)”, – дерле. Ол а Мийикди, Уллуду.

24.

Сен алагъа: “Кёкледен, джерден да сизге рысхы бериб тургъан кимди сора?” – деб,
сор. Кесинг алагъа: “Аллахды! Ишексиз, тюз джолда уа не бизбиз, не сизсиз,
(къайсыбыз эсек да) бирибиз а ачыкъ аджашыбды”, – де.

25.

Сен алагъа: “Бизни терслигибиз ючюн сиз джууаблы тюлсюз, сизни ишлеригиз ючюн
да, биз джууаблы тюлбюз”, – де.

26.

Алагъа: “Раббибиз бизни да, (сизни) да, барыбызны да джыяр, сора арабызда тюзлюк
бла сюд этер. Ол араны бек уста ача биледи”, – де.

27.

Сен алагъа: “Ол сиз (хар нени джаратханнга) тенг этиб, Анга такъгъанларыгъызны
бир кёгюзтюгюз меннге. Огъай, сиз Анга тенг джукъ чыртда кёгюзталмазсыз. Аны
къой, Ол а неге да кючю джетген, акъыл Иесиди”, – де.

28.

Биз сени келечи этиб, адам улуну барына да сюйюмчю айтыучу, къоркъутуучу да этиб
джибердик. Алай а адамланы кёбюсю аны ангыламайды.

29.

Сора ала: “Сиз керти айта эсегиз, ол сиз берген сёз (Къыямат кюн) къачан келир?”
– деб, сорадыла.

30.

Сен алагъа: “Сизге сёз берилген бир кюн барды, ол бир сагъатны не алгъа, не
артха болмаз (ашыкъмагъыз)”, – де.

31.

Сора ол къаршчы къауум: “Биз бу Къураннга да, андан алгъалагъа да, чыртда
ийнанмайбыз”, – дедиле. Алай а сен ол ассыланы (къыямат кюн) Иелерини аллында
бир-бирине: “Сиз болмасагъыз, биз муъминле болур эдик”, – дей, онгсузла, уллу
кёллю (башчылагъа гурушха эте), къалай сюелгенлерин кёрсенг эди.

32.

Ол (алчыла) онглула онгсузлагъа: “Тюз джол келгенинде, андан бизми тыйдыкъ сизни
сора? Огъай, сиз кесигиз ассы болдугъуз”, – дерле.

33.

Сора онгсуз къауум онглулагъа: “Огъай, ол къой эсенг, кече да, кюн да тохтаусуз
не тюрлю хыйла бла да бизни Аллахха къаршчы этерге, биз Анга тенгле къурар
джанындан бизни бла кюрешиб турдугъуз”, – деб, айтырла. Сора джаханим азабны
кёрселе, ала сокъураныб ичлеринден ёкюнюрле. Биз да ол къаршчыланы боюнларына
бугъоуланы кийдирирбиз. Сора (ол кюн) алагъа этгенлерине кёре джал берилмезми?

34.

Биз бир элге эсгертиучю келечи джиберсек, аланы байлыкъгъа батхан къауумлары:
“Ишексиз, биз ол сиз джиберилген затха къаршчыбыз”, – демей къоймадыла.

35.

Дагъыда ала: “Биз, (сизнича болмай), кёб байлыкъгъа, балалагъа иебиз, (ахыратда)
азаб да кёрлюк тюлбюз”, – дедиле.

36.

Сен, (Мухаммад), алагъа: “Ишексиз, Раббим рысхыны кимге сюйсе анга эркин береди,
кимге сюйсе анга дыккы этеди, алай а халкъны кёбюсю аны билмейди”, – деб, айт.

37.

Сизни не рысхыгъыз, не балаларыгъыз Бизге не аз да, джууукълашдыргъан затла.
Алай а (джууукълашдырлыкъ), къуру ийман келтириб, ашхы къуллукъла да этиб
кюрешгенле, ала этген ишлери ючюн, къат-къат хакъларын алырла, ала джаннет
къалаланы ичинде рахатланырла.

38.

Ол Бизни аятларыбызны къарыусузгъа (магъанасызгъа) чыгъарыргъа дыгалас этиб
кюрешгенлени айтсакъ, ала азабда болурла.

39.

Сен алагъа: “Ишексиз, Раббим къулларындан кимге сюйсе, анга рысхыны эркин
береди, кимге сюйсе анга дыккы этеди”. Сиз (Аллах джолунда) бир джукъ джойсагъыз
(садакъа), Аллах аны орнуна башха рысхы берир. Ол рысхы бериучюлени эм ашхысыды.

40.

(Дагъыда эсге ал), адамланы барын да джыйыб, сора Аллах мёлеклеге: “Сизге
къуллукъ этгенле ма быламы болдула?” – деб, соргъан кюнню. (Бу аят мёлеклени
аллах этиб, алагъа табыннганланы кери урады).

41.

Мёлекле да: “Сен (аллай затдан) тазаса, Бизни Иебиз Сенсе, ала тюлдюле. Аланы
(адамланы) кёбюсю джинлеге къуллукъ этдиле. Аланы кёбюсю алагъа ийнандыла”, –
дерле. (Бурун, ислам диннге дери, арабны бир къаууму джинлеге таяныб,
кереклилерин аладан тилегендиле).

42.

(Сора Аллах алагъа): “Бюгюн сизни бир-биринге не хайыр, не заран этер
къарыуугъуз джокъду. Сора Биз (ол кюн) ассы къауумгъа: “Ол сиз ётюрюкге санагъан
джаханимни азабын чегигиз”, – дербиз.

43.

Алагъа ачыкъ аятларыбыз окъулгъан заманда ала: “Бу адам сизни ата – бабагъыз
къуллукъ этиб келген затларыгъыздан тыяргъа излейди”, – дейдиле. Дагъыда: “Бу,
къуру, ол кеси джанындан чыгъаргъан ётюрюкдю”, – дейдиле. Кяфырла, алагъа хакъ
келгенинде: “Бу ачыкъ хыйныдан ёзге зат тюлдю”, – дедиле.

44.

Биз дерс этиб юренирлей алагъа не бир китаб бермедик, не сеннге дери аууаз
айтыучу джибермедик, (ала далилге не бла даулашадыла)?

45.

Бурун (халкъла да алагъа баргъанланы, былача) ётюрюкге санагъан эдиле. Была уа
Биз алагъа (бурун халкълагъа) бергенни ондан бирине да джетмейдиле. (Алай болса
да, была да алача, сени ётюрюк этедиле). Ала да келечилерими ётюрюкге чыгъаргъан
эдиле. Сора Мени алагъа азаб бериуюм къалай болур?

46.

(Мухаммад), сен алагъа: “Мен сизни, къуру бир затха чакъырама: сиз Аллахны
аллына экеу – экеу да, бирем – бирем да сюелигиз да, сора бир иги ойлашыгъыз.
Сора сизни джолдашыгъыз (Мухаммад да) бир джинлилик (шашхынлыкъ) болмагъанын, ол
къуру, алда келлик къаты азабдан сизни къоркъутуучу болгъанын (ангыларсыз)”, –
де.

47.

“Мен (ауаз айтханым ючюн) сизден джал излей эсем, ол сизни болсун. Мени джалым,
къуру Аллахдан болур. Ол (Аллах) хар затха да туурады (кёрюбдю)”, – де.

48.

Сен алагъа: “Ишексиз, Раббим хакъ бла (ётюрюкню) урады. Ол ташаланы барын да бек
билиучюдю”, – де.

49.

Сен алагъа: “Хакъ келиб бошады, энди ётюрюк не джангырмаз, не къайытмаз, – деб
айт.

50.

Сен алагъа: “Мен аджашыб эсем, аны зараны къуру кесиме болур. Алай болмай,
тюзелиб эсем а, ол Раббим меннге уахъю этгени ючюндю. Ишексиз, Ол эшитиучюдю,
джууукъду”, – деб айт.

51.

Сен аланы (къыямат кюн), къачар мадар да болмай, сермелиб джууукъ джерден, кысха
– къысха тутула (отха атаргъа), къалай къоркъанларын кёрсенг.

52.

Сора ала: “Биз мыннга ийнандыкъ”, – дерле. Алай а ала аны (ийманны) энди
узакъдан къалай джетиб тутарла, (кетиб бошады)?

53.

Керти, ала анга эртдеден огъуна ийнанмай, узакъдан ташадан чарлаб, (тынгыларгъа
да излемей) аны кери ургъан эдиле.

54.

Энди ала бла, ол ала сюйген затны (ийманны) арасына буруу болду, бурун алагъа
ушаш джыйынлагъа болгъан кибик. Ишексиз, ала уа аккыллы болуб, чайкъалыб эдиле.