|
1. |
Эй, файгъамбар! Аллахдан къоркъ, сен кяфырлагъа, мунафикълеге бойсунуб къалма (алагъа тынгылама). Ишексиз, Аллах нени да билибди, акъыл Иесиди. |
|
2. |
Раббингден сеннге ачылгъан затха табигъ бол, (аны ызындан бар). Ишексиз, сизни этген ишлеригизден Аллах хапарлыды. |
|
3. |
Бир Аллахха таяныб тохта. Сеннге джакъчы орнуна Ол джетер. |
|
4. |
Бир адамгъа да Аллах эки джюрек этмеди. (Мухаммадны эки джюреги барды, дегендиле джаулары. Бу аят анга джууабды). Ол а сиз биргелерине джашагъан юй бийчелеригизни да сизге ана этмеди. (Эрлери къатынларындан айырылсала: “Сени сыртынг меннге анамы сыртыча болду”, – деген адет болгъанды арабда, аны юсюнден айтылады бу). Сиз кесигизге джаш этиб алгъаныгъызны да (ёге джашла) Ол аланы сизге джаш этмеди. Ала сиз ауузларыгъыз бла айтхан (бош) сёзледиле. Аллах а хакъны айтады, Ол тюз джолгъа да тюзетеди. |
|
5. |
Аланы кеслерини аталарыны атлары бла чакъырыгъыз, Аллах джанында эм тюзюрек олду. Аланы аталарын билмесегиз а, ала сизге дин къарнашладыла, эмда шохладыла. Ол затны сиз джангылыб айтханыгъыз ючюн, сизге гюнах джокъду, алай а джюрек бла иш этиб айтханыгъыз ючюн гюнах барды. Аллах а кечиучюдю, рахматлыды. |
|
6. |
Мукъминле бир бирине джууукъ болгъандан эсе, алагъа файгъамбар джууугъуракъды. Аны юй бийчелери да алагъ аналадыла. Аллахны китабында буйругъуна кёре (тюб юлеширге, Мединада) мукъминледен эсе да, мухаджирледен эсе да, шохларыгъызгъа осиятыгъыз болмагъан эсе, бир-бирине эт джууукъла джууугъуракъдыла. Была бары да буйрукъ китабда джазылыбды. |
|
7. |
(Эсге ал, Мухаммад), Биз файгъамбарланы барындан да ант алдыкъ: сенден да, Нухдан да, Ибрахимден да, Муссадан да, Мариямны джашы Гъыйсадан да. Биз аланы барындан да къаты ант алдыкъ, |
|
8. |
антларына тюз адамланы тюзлюклерин сорур ючюн, кяфырлагъа уа, Ол термилтген азабны хазырлабды. |
|
9. |
Эй, муъминле! Сизге Аллахны этген ашхылыгъын ангылагъыз, сизге (гяуур) аскер келген заманда, Ол алагъа джелни да, сиз кёрмеген (мёлек) аскерни да джиберген эди. Сизни этген ишлеригизни Аллах кёрюбдю. (Абусуфиян Меккядан аскер къураб, Мединагъа муслиманланы къурутур мурат бла баргъанды. Муслиманла Мединаны тёгерегинде имдек къазыб, ала андан ёталмай талай заманны тургъандыла. Сора бир кече алагъа Аллаху тагъаля уллу джел джибериб, аланы шатырларын да чачыб, башлары къайгъылыкъ этиб, ала да ызларына къачыб кетгендиле. Аят аны айтады). |
|
10. |
(Эсге тюшюрюгюз), аскерле сизге баш джаныгъыздан да, тюб джаныгъыздан да чабыб, кёзлеригиз ары – бери кетиб, джюреклеригиз да тамакъгъа тыгъылыб, кёлюгюзге да Аллахха табсыз акъылла келтириб, (бирле ышаныб, бирле да тюнгюлюб), |
|
11. |
муъминле алайда къалай сыналгъанларын, къаты тукъум чайкъалыб тентирегенлерин. |
|
12. |
Эсге алыгъыз (ол сагъатда) мунафикъле бла джюреклеринде ауруулары болгъанла: “Аллах да, Аны келечиси да айтхан алдауукъ кёре эдим”, – деб, къалай таууш этгенлерин. |
|
13. |
(Эсге тюшюрюгюз) аладан (мунафикъледен) бир къауум: “Эй, Ясриб ахлула (Мадинаны эски аты) былайда сюелиб турмагъыз, сизге орун джокъду, ызыгъызгъа къайытыгъыз”, – деб къычыргъанын. Аланы бир къауумлары файгъамбардан: “Бизни юйлерибиз ачыкъ къалдыла”, – деб, ала ачыкъ къалмагъанлай, къазауатдан къалыргъа эркинлик тилейдиле. Алай бла ала, къуру къазауатдан къачаргъа изледиле. |
|
14. |
Эллерини тёрт джанындан (джау) аскерле кириб, аланы фитнагъа чакъырсала, ала кёб сагъыш эте турмай, алагъа къошулуб къалырла. |
|
15. |
Ала уа ары дери къазауатдан къачмазгъа Аллахха ант берген эдиле. Аллахха сёз берген а джууабха тартылмай къалмаз (къыямат кюн). |
|
16. |
Сен алагъа: “Сиз не аджалдан, неда ёлюмден къачсагъыз да, къачыу сизге (алай кёб) хайыр бермез, алай бла да сиз алай кёб зауукъланмазсыз (дунияда)”, – де. |
|
17. |
Сен алагъа: “Ол сизге къыйынлыкъ берирге тебресе, сизни Аллахдан сакъларыкъ бармыды, неда Ол рахматын эте тебресе, аны тыяллыкъ кимди? Сора Аллахдан башха ала не бир джан аурутхан, не бир болушлукъчу табмазла. |
|
18. |
Сизни арагъызда къарнашларына: “Бизге къошулугъуз”, – деб, башхаланы къазауатдан тыйыб кюрешгенлени Аллах билибди. Аланы къазауатха къошулуулары бек къарыусузду, |
|
19. |
ала сизге къызгъанчлыкъ (зарлыкъ) этедиле. Къоркъуу келген заманда уа, ёле тебреген адамча, кёзлери да ары бери кете, ала сени кёзюнге къараб кёрюрсе. Къоркъуу кетгенлей а, ол къазауатдан тюшгенден юлюш алыр ючюн, ала сизни темир тиллери бла ачытадыла. Ала ийманнга келмедиле. Аланы къыйынларын Аллах бошха (зырафха) чыгъарады. Ол а Аллахха бек тынч ишди. |
|
20. |
Ала (мунафикъле) джау джыйынла алкъа кетмегендиле деб, оюм этедиле. Ол джыйынла келселе уа, ол (мунафикъ) къауум къылыч алыб мушрик аскер бла тюбешгенден эсе, къум тюзледе джашагъан араблыланы араларына къатышыб, сизни да хапарыгъызны (джашыртын) сора турур муратлы болдула. Ала сизни бла болсала да бек къарыусуз къазауат этер эдиле. |
|
21. |
Алай а Аллахха да, ахыр кюннге да ышаннганла, Аллахны да кёб эсгергенле, сизге Аллахны расулу (Мухаммад), ариу юлгю болду. |
|
22. |
Муъминле аскер джыйынланы кёргенлеринде: “Ма бу Аллах да, расулу да бизге сёз бериб тургъан (зат келди). Аллах да, келечиси да айтхан тюз болду”, – деген эдиле. Ол (бегимлери) уа аланы къуру ийманларын, бойсунууларын ёсдюрдю. |
|
23. |
Муъминлени арасында Аллахха берген сёзлерине толу болгъанла бардыла. Аладан берген сёзюн тындыргъанла да, (тындырыр деб) алкъа аллына къаралыб тургъанла да бардыла. Ала берген сёзлерин а чыртда тюрлендирмедиле, |
|
24. |
тюз адамлагъа, Аллах тюзлюклери себебли, хакъларын берир ючюн, мунафикълеге да, тыйыншлы кёргенине, азаб берир ючюн, неда сюйсе аланы кечер ючюн. Ишексиз, Аллах а бек кечиучюдю, рахматлыды. |
|
25. |
Кяфырланы да, ала бир хайыр да кёрмей, Аллах аланы ачыулары бла ызларына къайытарды. Къазауатда муъминлеге Аллах артыгъы бла джетишеди. Аллах бек кючлюдю, къудрети уллуду. |
|
26. |
Китаб ахлуладан джаугъа болушханланы, Аллах бегиб тургъан орунларындан тюшюрдю (чыгъарды). Аланы джюреклерине къоркъуу да салды. (Бу аят Мединада джашагъан чууутлуланы юсюнденди. Ала анда уллу джаулукъ этиб кёб къатышдыргъандыла). Бир къауумун ёлтюрдюгюз, бир къауумун да джесир этиб алдыгъыз. |
|
27. |
Аланы джерлерине, юйлерине, рысхыларына, сизни аякъларыгъыз басмагъан джерлеге, Ол (Аллах) сизни ие этди. Аллахны хар неге да къудрети джетеди. |
|
28. |
Эй, файгъамбар! Юй бийчелеринге: “Сиз дуния джашауну, аны джасанмалыгъын излей эсегиз, келигиз мен аланы берейим да, сизни ариу тукъум башыгъызгъа бош этейим. |
|
29. |
Алай болмай Аллахны, Аны келечисин, ахырат арбазны излей эсегиз а, ишексиз, ол заманда Аллах ашхылыкъ этгенлеге уллу саугъала хазырлабды”, – де. |
|
30. |
Эй, файгъамбарны юй бийчелери! Сизден ачыкъ аман иш (зийна) этген болса, аны азабы эки къат болур. Ол а Аллахха тынч ишди. |
|
31. |
Сизден (юй бийчеледен) Аллахха да, Аны келечисине бойсунуб ашхы ишле ким этсе, Биз анга эки къат джалын берирбиз, анга (ахыратда) чомарт юлюш хазырларбыз. |
|
32. |
Эй, файгъамбарны юй бийчелери! Сиз къалгъан тиширыуланы бири кибик тюлсюз. Аллахдан къоркъа эсегиз, иги джюреги болмагъан эркишини кёлюне джукъ келмез ючюн, башха эркишиле бла сиз кукаланыб сёлешмегиз, адетдеча тюз сёлешигиз. |
|
33. |
Юйлеригизде туругъуз, (эшикге чыкъсагъыз а) бурун джахил замандача, джасанмагъызны кёгюзтюб айланмагъыз. Намаз да къылыгъыз, зекят да беригиз, Аллахха да, Аны келечисине да бойсунугъуз. Эй, файгъамбарны юй ахлулары! Аллах сизден кирни кетериб таза этерге излейди. (Ол затла бла сизни сыйлы этерге излейди, ауурлукъ излемейди). |
|
34. |
Юйлеригизде окъулгъан Аллахны аятларын да, акъылман затланы да эсге алыгъыз, (эй, файгъамбарны юй бийчелери, аланы сансыз этмегиз). Ишексиз, Аллах бек джумушакъды, неден да хапарлыды. |
|
35. |
Ишексиз, муслиман эркишиле, муслиман тиширыула да, муъмин эркишиле, муъмин тишируула да, бойсуннган эркишиле, бойсуннган тиширыула да, сёзлерине керти болгъан эркишиле да, сёзлерине керти болгъан тиширыула да, сабырлы эркишиле, сабырлы тиширыула да, буюгъуб тургъан эркишиле, буюгъуб тургъан тиширыула да (Аллахдан), садакъа бериучю эркишиле, садакъа бериучю тиширыула да, ораза тутуучу эркишиле, ораза тутуучу тиширыула да, нафсыларын амандан сакълагъан эркишиле, нафсыларын амандан сакълагъан тиширыула да, Аллахны кёб эсгериучю эркишиле да, тиширыула да, ма алагъа Аллах кечмеклигин да, уллу джал да хазырлабды. |
|
36. |
Аллах да, келечиси да бир ишге оноу этгенден сора, не муъмин эркиши, не муъминат тиширыу, ол ишге аладан хайырлы оноу эталмаз. Аллахха да, келечисине да ким ассы болса, ол ачыкъ аджашады. |
|
37. |
(Сен эсге тюшюр, Мухаммад), Аллах да, сен да ашхылыкъ этген биреуге: “Аллахдан къоркъ, юй бийченги къойма, тут”, – деб, айтханынгы. Аллах а (кимге да) ачыкъ этиб бошагъан затны, сен ичингде джашырдынг. Адамладан къоркъдунг, къоркъаргъа уа эм тыйыншлы Аллах эди. (Кеси асырагъан джашлыгъы юй бийчесин къояма деб, Аллах да аны расулгъа джазыу этиб, расул да адам сёзледен къоркъуб “юй бийченги къойма”, деб, айтханында Аллах аны ушатмай айыб этгенди). Сора Зейид кереклисин тындырыб, аны бла айырылгъандан сора, Биз сени (Мухаммад) анга юйлендирдик. Муъминле джашлыкълары кереклилерин тындыргъандан сора, къойгъан тиширыуланы алмакъ алагъа ауур тиймез ючюн. (Аланы алыргъа эркинлик болгъанын белгили этер ючюн). Аллахны буйругъу уа тыныучуду. |
|
38. |
Аллах борч этген ишде файгъамбаргъа айыб джокъду. Алда ётген буруннгулагъа да Аллахны джоругъу алай эди. Аллах къадар этиб бошагъан иш тынмай къалмаз, |
|
39. |
ала (файгъамбарла) Аллахдан къоркъуб, Аны джазыуларын (буйрукъларын) халкъгъа джетишдирдиле, Аллахдан башха биреуден да къоркъмадыла. Аллах а (ишлени) тергеуде артыгъы бла джетеди. |
|
40. |
Мухаммад а сизни эркишилеригизни бирини да атасы тюлдю, ол къуру Аллахны келечисиди, файгъамбарланы да мухурларыды (ахырлары). Аллах а хар нени да билиучюдю. |
|
41. |
Эй, муъминле! Аллахны кёб эсгеригиз, |
|
42. |
Эртенде да, ингирде да махтаула бла Аны тазалагъыз. |
|
43. |
Ол (Аллах) аллайды, Ол да, мёлеклери да джазыкъсыныб, къарангыдан джарыкъгъа чыгъарыргъа излеб сизге тилек этген, муъминлени да рахматлы болгъан. |
|
44. |
Ала Анга “Аллахха” джолукъгъан кюн, мёлекле алагъа: “Сизге салам”, – деб, саламлашырла. Ол Кеси да алагъа сыйлы саугъала хазырлабды. |
|
45. |
Файгъамбар! Ишексиз, Биз сени (халкъгъа) шагъатха да, сюйюмчю айтыучу да, къоркъутуучу да этиб, |
|
46. |
Аны (Аллахны) эркинлиги бла, Аллахха чакъырыучу да, нюр берген чыракъ да этиб джибердик. |
|
47. |
(Мухаммад), сен муъминлени, Аллахдан алагъа уллу чомартлыкъла боллугъун айтыб къууандыр. |
|
48. |
Кяфырла бла мунафикълеге къаршчы бол, ала сеннге берген инджиуге эс бёлме. Аллахха таукеллик этиб тохта. Уакил орнуна Аллах кеси толу джетеди. |
|
49. |
Эй, муъминле! Муъминат тиширыулагъа некяхланыб, сора алагъа къошулгъунчу алагъа талакъ салсагъыз, (эрге бармай туруу) болджалны санаб турургъа кереклиси джокъду сизге. Харекет кереклилерин да бериб, аланы ариу тукъум бошлагъыз. |
|
50. |
Эй, Файгъамбар! Ишексиз, Биз сеннге (юйленирге) халал этдик сен саугъаларын берген тиширыуланы, Аллах сеннге саугъагъа бериб, сени эркинлигингде болгъан тиширыуланы, ата къарнашны къызларын, ата эгечни къызларын, ана къарнашны къызларын, ана эгечни къызларын сени бла бирге (Мадинагъа) кёчгенлени, аны кибик разы болуб кесин файгъамбаргъа саугъалагъан муъминат тиширыуну, Файгъамбар саугъа этмегенлей бир тиширыуну алыргъа излесе, ол башха муъминлеча болмай, сеннге энчи таза (халал) болду. Ишексиз, юй бийчелени хакъында да, къарауаш тиширыулагъа юйлениуню юсюнден да Биз алагъа (къалгъан муъмин эркишилеге) не буюргъаныбызны толу билебиз. (Файгъамбар), Биз сеннге энчи буйрукъ а, сеннге тарлыкъ болмаз ючюн этдик. Аллах а бек кечиучюдю, толу рахматлыды. |
|
51. |
(Мухаммад), юй бийчелеринги къайсысындан джанларгъа сюйсенг андан джанларгъа, къайсысына сюйсенг, анга барыргъа эркинсе. Ол джанлагъанынга барыргъа излесенг да, аны ючюн сеннге гюнах джокъду. Алай этсенг а, аланы кёзлери (джюреклери) къууаныргъа ол бек джууугъуракъды. Сен алагъа берген затха ала мыдах болмасынла, ала бары да разы болсунла. Аллах а сизни джюреклеригизде не болгъанын биледи. Аллах а нени да толу билибди, джууашды. |
|
52. |
Ариулукъларына не бек кёзюнг къараса да, мындан ары юй бийчелени не алыргъа, не орунларын ауушдурургъа сеннге халал тюлдю, къуру сени къол тюбюнгде болгъан (къарауаш) тиширыу болмаса. Аллах хар затха да къарауулду. |
|
53. |
Эй, муъминле! Эркинликсиз файгъамбарны юйлерине ушхууургъа кирмегиз, неда сизни чакъыргъынчы аны бишерин сакълаб турмагъыз. Чакъырылсагъыз а, эрлей ашагъыз да, хапаргъа кёчмегенлей чачылыгъыз. Ишексиз, ол ишле файгъамбарны инджитедиле, ол а сизге айтыргъа уялады. Аллах а хакъны айтыргъа уялмайды. Сиз аны юй бийчелеринден бир джукъну тилерик болсагъыз да, джабыуну артындан тилегиз. Бу иш сизни джюреклеригизге да, аланы джюреклерине да тазаракъды. Сизге файгъамбарны не къыйнаргъа, неда артда аны юй бийчелерине некяхланыргъа джарамаз, (ол кетгенден сора да). Ишексиз, ол иш Аллах джанында бек уллу гюнахды. |
|
54. |
Сиз бир затны ачыкъласагъыз да, джашырсагъыз да Аллах аны толу билибди. |
|
55. |
(Файгъамбарны юй бийчелерине) бетлерин ачаргъа гюнах тюлдю; аталарыны, джашларыны, къарнашларыны, къарнашдан туугъан джашланы, эгечден туугъан джашланы, тиширыуланы, ала ие болгъан (къарауаш) тиширыуланы къатында. (Эй, файгъамбарны юй бийчелери), Аллахдан къоркъугъуз. Ишексиз, Аллах а хар затха да туурады. |
|
56. |
Ишексиз, Аллах да, мёлеклери да файгъамбаргъа салауат салыб (тилек этиб) турадыла. Эй, муъминле! Сиз да анга салауат да салыгъыз, салам да беригиз. |
|
57. |
Ишексиз, Аллахны да, Аны келечисин да (табсыз сёзле бла) инджитгенлеге дунияда да, ахыратда да Аллах алагъа налат берди, сыйсыз азабны да хазырлады. |
|
58. |
Муъмин эркишилени да, муъмин тиширыуланы да болмагъан ётюрюк сёзле бла инджитгенле, ала ауур джюк да, ачыкъ гюнах да аладыла. |
|
59. |
Эй, Файгъамбар! Юй бийчелеринге, къызларынга, муъмин тиширыулагъа айт, юслерине джабыу джабсынла (этлерин ачмасынла). Ол иш ала танылмазгъа, инджиу берилмезге джууугъуракъды. Аллах а бек кечиучюдю, рахматлыды. |
|
60. |
(Мадинада муслиманланы юсюнден) аман хапарланы джайыб айланыучу мунафикъле да, джюреклеринде ауруулары болгъанла да тохтамасала, Биз сени (Мухаммад) аланы юслерине бий этербиз, андан ары ала сени бла хоншу болуб, алай кёб туралмазла, |
|
61. |
ала малгъунладыла (налат болгъанла). Ала къайда табылсала да, тутулуб, хатерсиз ёлтюрюлсюнле. |
|
62. |
Бурун ётген (уметлеге) да Аллахны джоругъу алай болгъанды. Сен Аллахны джоругъуна не аз да тюрлениу табмазса. |
|
63. |
(Мухаммад), адамла сеннге къыямат кюнню келлик заманын сорадыла. Сен алагъа: “Аны билими Аллах джанындады, (ол къуру бир Аллахха туурады)”, – де. Сен а аны къайдан билирсе? Къыямат кюн а джууукълашыб турургъа да болур. |
|
64. |
Ишексиз, Аллах а кяфырлагъа налат да берди, джаннган отну да хазырлады, |
|
65. |
ёмюр-ёмюрге анда турурлай. Ала анда не бир джан аурутхан, неда бир тюрлю бир болушлукъчу табмазла, |
|
66. |
бетлери бла ала отха къапланнган кюн: “Ах, анасыны, Биз Аллах бла Аны расулуна бойсуннган болсакъ эди”, – дерле. |
|
67. |
(Бийлеге, тамадалагъа бойсуннганла да) ол кюн: “Эй, Раббибиз! Биз башчыларыбызгъа, бийлерибизге (тамадалагъа) бойсундукъ, ала да бизни тюз джолдан аджашдырдыла. |
|
68. |
Я Рабби! Алагъа эки къат азаб да, (къаты) налат да бер”, – дерле. |
|
69. |
Эй, муъминле сиз! Муссаны (тюрлю сёзле бла) инджитиб, къыйнагъанлача болмагъыз. Аллах а аны ала айтхан затдан кенг этген эди. Аллах джанында ол сыйлы адам эди. |
|
70. |
Эй, муъминле! Аллахдан къоркъугъуз, сёлешсегиз тюз, дурус сёз сёлешигиз. |
|
71. |
Ол заманда Аллах сизни этген ишлеригизни джараулу (къабыл) этер, гюнахларыгъызны да кечер. Аллахха да, Аны келечисине да ким бой салса, ишексиз, ол уллу насыбха джетишди. |
|
72. |
Ишексиз, аманатны (динни, Аллахны буйрукъларын эм аллында) Биз кёклеге, джерге, таулагъа теджеген эдик, ала аны тындырыргъа базмагъан эдиле, боюнларына алыргъа да унамагъан эдиле. Сора аны бойнуна инсан (адам) алгъан эди. Ишексиз, ол а бек къарангы, бек джахил эди, (ол заманда аны тындыргъан къыйын болгъанындан хапары джокъ эди). |
|
73. |
(Ол борчланы салыннганларыны себеби) Аллах мунафикъ эркишиле бла тиширыуланы да, мушрик эркишиле бла тиширыуланы да азабландырыр ючюн. Муъмин эркишиле бла тиширыуланы да, (гюнахларын) кечиб, алагъа бурулур ючюн. Ишексиз, Аллах а кечиучюдю, рахматлыды. |
