24. Нур

1.	Бу – Биз тюшюрген суурады, джорукъларын тутаргъа да Биз борч этген, ичинде ачыкъ аятлары бла. Сиз (аланы) эсге алыр эсегиз а.
2.	Зийначы тиширыугъа, зийначы эркишиге да, хар бирине джюзюшер чыбыкъ уругъуз. Чыбыкъ ургъан заманда, Аллахны дининде, сизни джумушакълыкъ тутмасын, Аллахха да, къыямат кюннге да ийнана эсегиз. Алагъа азаб берилген заманда муъминледен бир талай адам (туура болуб) къараб турсун.
3.	Зийначы эркиши къуру зийначы тиширыугъа некяхланыр, неда мушрик тиширыугъа. Зийначы тиширыугъа да, къуру не зийначы не мушрик эркиши некяхланыр. Муъминлеге ол зат харам болду.
4.	Намысларын сакълаб тургъан тиширыулагъа аман ат атаб, сора ол затха тёрт шагъат келтиралмагъаннга сексан чыбыкъ уругъуз. Аланы айтхан сёзлерин да, чыртда къабыл этмегиз, ала пасыкъладыла.
5.	Алай а андан сора таубагъа къайытыб, кеслерин джарашдырыб тохтагъанладан къалгъанлагъа. Ишексиз, Аллах а кечюучюдю, Рахматлыды (къайытханнга).
6.	Юй бийчелерине аман джюрюйдю деген атны атаб, сора, къуру кеси болмаса, ол затха башха шагъаты болмаса, ишексиз, аланы хар бири кесини тюзлюгюне, тёрт кере Аллах бла ант этиб, шагъатлыкъ келтирсин.
7.	Бешинчи да мен алдай эсем, меннге Аллахны налаты болсун деб, айтсын.
8.	Тиширыудан да азаб тайдырылады, эри тюз айтмайды деб, Аллахны шагъатха келтириб ол тёрт кере ант этсе.
9.	Бешинчи да: “Ол тюз эсе, меннге Аллахны ачыуу болсун”, – деб.
10.	Сизге Аллах чомартлыгъы, рахматы бла къарагъаны болмаса, Ол кечиучю, акъыл Иеси да болмаса (сиз таза болалмаз эдигиз).
11.	Ишексиз, арагъызда сизге ётюрюкню къураб келген бир къауум, ол сизге аманды деб, алай хыйсаб этмегиз. Огъай, ол сизге хайырлыды, (ол тилчи сизни гюнахыгъызны алады). Аладан, уллуракъ гюнах этгеннге да, уллуракъ азаб болур.
12.	Айхай, сиз эркишиле, тиширыула да аллай затны эшитген заманда бир-биринге хайырлы затны акъылыгъызгъа келтирсегиз а: “Бу ачыкъ ётюрюкдю!” – деб.
13.	Айхай, ала айтхан сёзлерине тёрт шагъат келтирселе уа. Шагъатла келтиралмасала уа, Аллах джанында ала ётюрюкчюлеге саналадыла.
14.	Дунияда, ахыратда да сизге Аллахны чомартлыгъы, джумушакълыгъы болгъаны болмаса, ол сиз этген иш ючюн, сизге уллу азаб келмей къалмаз эди.
15.	Сиз бош затха санаб, тиллеригизге алыб, хапарыгъыз болмагъан затланы (ауузугъуз бла) айтасыз, Аллах джанында уа ол уллу зат (гюнах) болуб тургъанлай. (Бу сёз джюрютгенлени юсюнденди).
16.	Айхай, сиз аллай зат эшитген заманда: “Субханака! Аллахым, Сен тазаса! Бу уллу ётюрюкдю, муну бла сёлеширге болмаз, – деб, алай айтхан болсагъыз а. (Эрлай анга ийнаныб къалмай).
17.	Сиз керти муъминле эсегиз, экинчи чыртда аллай ишге къайытмаз ючюн, Аллах сизге ауаз айтады.
18.	Аллах сизге аятларын да баямлайды. Аллах а нени да биледи, акъыл иесиди.
19.	Ишексиз, муъминлени ичинде аман – хылымылы хапарланы джайылырын сюйюб тургъанлагъа дунияда, ахыратда да термилтген азаб хазырды. Аллах биледи, сиз а билмейсиз.
20.	Аллахны сизге чомартлыгъы, джумушакълыгъы болмаса, Ол сизге рахматлы да, хатерли да болмаса, (сиз къутулмаз эдигиз).
21.	Эй, ийман келтиргенле! Шайтанны сокъмагъы бла джюрюмегиз. Шайтанны сокъмагъы бла баргъаннга, ишексиз, ол хылымылы, ушагъуусуз (гюнах) ишлени этерге буюрады. Сизге Аллахны чомартлыгъы, рахматы болмаса, сизни биринг да таза болмаз эдигиз. Алай а Аллах сизден кимни тыйыншлы кёрсе, аны тазалайды. Аллах а нени да эшитиучюдю, нени да билиучюдю. (Бир – биринге, ажымсыз, кесгин билмегенлей айтылгъан зат, ол шайтанданды, аны джолуду, аны уууду).
22.	Сизни арагъызда сыйы барла, эркин джашагъанла (рысхы бла) джууукъгъа, джарлыгъа, Аллах джолунда кёчгюнчюлеге джукъ бермезге деб, ант этмесинле. Бай къауум кечиб, эс бёлюб, аланы джашауларын таб этерге кюрешсинле. Сиз сюймеймисиз сора, Аллах сизни кечерин? (Кечгеннге Аллах да кечеди). Аллах а бек кечиучюдю, рахмат Иесиди.
23.	Аман джюрюген эслеринде да болмай, намысларын сакълаб, таза тургъан ийнаннган тиширыуланы аман бетли этер ючюн, алагъа хылымылы затланы айтханлагъа дунияда, ахыратда да Аллахны налаты болду, алагъа уллу азаб да барды,
24.	аланы ишлерине тиллери да, къоллары да, аякълары да шагъатлыкъ этген кюн.
25.	Ол кюн а Аллах аланы сюдлерин этиб, этгенлерине кёре толу хакъларын табдыргъан кюндю. Ишексиз, Аллах да ачыкъ Хакъ болгъанын ала ангылагъан кюндю.
26.	Аман джюрюген тиширыула, аман джюрюген эркишилеге, аман джюрюген эркишиле да, аман джюрюген тиширыулагъа, таза тиширыула да таза эркишилеге, таза эркишиле да, таза тиширыулагъа юйленирге (буюрулду). Сёзчюле айтхан аман затдан ала кенгдиле. Алагъа кечмеклик да, сыйлы рысхыла да хазырды, (джаннетде).
27.	Эй, ийман салгъанла! Кесигизни юйлеригизден башха юйлеге, иелеринден эркинлик да сормай, алагъа салам да бермей, кирмегиз. Ол сизге хайырлыды, аны эсгералсагъыз.
28.	Анда киши табмасагъыз, сизге эркинлик болгъунчу, кирмегиз ары. Сизге: “Къайытыгъыз”, – деб айтылса, уа ызыгъызгъа къайытыгъыз. Сизге эм тазасы олду. Аллах а сизни этген ишлеригизни толу билибди.
29.	Ичинде адам джашамагъан, хапчюклери болгъан юйлеригизге киргенликге (эркинликсиз), аны ючюн сизге гюнах джокъду. Сизни туура, таша этген ишлеригизни да Аллах билибди.
30.	(Мухаммад), сен муъмин эркишилеге айт, ала кёзлерин алаша этсинле (тиширыулагъа джити къарамасынла), нафсыларын да аман акъылдан сакъласынла, ол алагъа эм тазасыды. Аланы не этгенлерин Аллах толу билибди.
31.	Муъмин тиширыулагъа да айт, ала да кёзлерин алаша этсинле, (эркишилеге джити къарамасынла), нафсыларын да аман акъылдан сакъласынла, джасаныб алагъа туурада кёрюнмесинле, къуру ачыкъ болуучу джерлери болмаса (бетлери, къоллары, аякълары). Юслерине кёкюреклерин джабхан джаулукъла атсынла. Ариулукъларын да, къуру эрлерине, аталарына, къайын аталарына, къарнашларына, къарнашдан туугъан джашлагъа, эгечден туугъан джашлагъа, тиширыуларына, джумушчу тиширыулагъа, (тиширыугъа) эс бёлмеген, джыллары келген джумушчу эркишилеге, тиширыуланы ауратларына къарай билмеген сабийлеге болмаса, башха кишиге кёгюзтмесинле. Ариулукъларына эс бёлдюрюр ючюн, аякълары бла (таркъ – таркъ деб), джерни къагъыб джюрюмесинле. Эй, муъминле! Барынг да Аллахха къайытыгъыз, насыблы болур эсегиз а.
32.	Арагъызда эрсиз тиширыуланы, эркишилени, къулларыгъызны ашхыларын да, къарауашларыгъызны да юйлендиригиз. Ала джарлы болсала (къарамагъыз аны ючюн), Аллах кесини чомартлыгъындан бериб бай этер. Аллах Кенгди (чомартлыгъы бла), нени да билибди.
33.	Юйленир мадар табмагъанла Аллах чомартлыгъындан бериб, аланы бай этгинчи, кеслерин аман джюрюмекден сакъласынла. Сиз иелик этген (къулла) сизден баш эркинлик (азатлыкъ) къагъыт излеселе, сиз да алада игилик билсегиз (тыйыншлыгъа санасагъыз), аны алагъа джазыб беригиз. Алагъа Аллах сизге берген рысхыдан да беригиз, (къуру ашырмай). Дуния мал ючюн къарауашларыгъызны таргъа тыйыб зийна этерге алагъа себеб болмагъыз, ала намысларын сакъларгъа излеб тура эселе. (Артда тёлербиз, бизге азатлыкъ къагъыт бер деб, бийинден тилеб), ол да унамай, тиширыуну зийнагъа теберсе, ишексиз, андан сора Аллах аланы (зийна этгенлени) кечерге, джазыкъсыныргъа хазырды. (Гюнахлы уа аланы ол ишге теберген болады).
34.	Биз сизге хар нени ачыкълаучу аятла да, сизден алгъа кетгенлени юлгюлерин да, Аллахдан къоркъгъанлагъа ойлашыргъа ауаз да болгъан затны эндирдик.
35.	Аллах кёклени, джерни да нюрюдю. Аны нюрюню ушагъаны: ичинде лампасы болгъан бир михраб; лампа да бир мияланы ичинде, не кюнчыгъышы, не кюнбатышы болмагъан жемчуг джулдузча джылтыраб джана тургъан, бир берекетли зейтун терекни (джауундан) джандырылгъан. Ол зейтун (джау да) от джетер – джетмез джаныб къалгъан. Ол къой эсенг, от джетгинчи да джаныб къалгъан. Нюрню юсюнде нюр кибик. Нюрюне уа Аллах кимни тыйыншлы кёрсе, аны тюзетеди. Аллах адамлагъа (ойлашыргъа быллай) юлгюле келтиреди. Аллах а хар нени да билибди.
36.	Аллахдан эркинлик бла ишленнген, ичлеринде да Аны аты эсгерилирге буйрукъ берилген мекямлада эртден, ингир да, Анга тасбихле – махтаула этедиле,
37.	Аллахны эсгериуден, намаз къылыудан, зекят бериуден не сатыу, не алыу тыймагъан адамла, джюрекле, кёзле къалтыраб къалгъан кюнню къыйынлыгъындан да къоркъгъанла.
38.	Аллах а алагъа, ала этгенден эсе бек ариуу бла, кесини чомартлыгъындан да къошуб, артыгъы бла джал берирге излейди. Аллах а берирге тыйыншлы кёргенине эсебсиз береди.
39.	Кяфырланы айтсакъ а, аланы этген къуллукълары къум тюзде кёзге сууча ауангы кёрюнюб, суусаб адам салыб барса, суу да табмай, аны къатында Аллахына тюбеб къалыб, Ол да хар затын тергеб, аны толу хакъын берген кибикди. Аллах а эсеблеуде бек теркди.
40.	Неда (аны къуллугъу) тенгизни теренинде, юсюн къара булутла басыб тургъан, бир-бири башында толкъунланы тюбюнде, къарангылыкъланы ичинде кибик. Къарангылыкъ толкъунла да бири – бирини юсюне къаланыб, ол (адам) къолун чыгъарса, кючден – бутдан кёрюннген. Аллах нюр бермегеннге, нюр берир киши табылмаз.
41.	Сора сен кёкледе, джерде болгъан затла бары да, къанатларын джайыб учхан къанатлыла да Аллахха махтаула этиб тургъанын ангылаймыса? Аланы хар бири да Аллахха кеслерича намазларын, тасбихлерин, махтау этер адетлерин билиб этедиле. Аллах а аланы ишлерин бек иги билибди.
42.	Кёклени, джерни оноуу да Аллахны къолундады. Хар затны къайытыры Аллаххады.
43.	Сора сен, Аллах (кёкде) булутланы сюрюб, бир-бирине кийириб, аланы бир – бири башында ауур къара булутла этиб, араларындан да суула шоркъулдаб къуюлгъанын кёрмеймисе, (ол ишге сагъыш этиб къарагъанмыса?). Неда Ол кёкден, тау башладан бузу да болгъан, бир къауумлагъа къыйынлыкъ келтире, бирледен да джанлата, джашнау да кёз алыргъа аз къала, джангурну эндиргенин да (кёрмеймисе?)
44.	Аллах кече бла кюндюзню кёзюулешдириб бурады. Ишексиз, ма ол затда да кёзю болуб (ойлаша билгеннге) оюм барды.
45.	Аллах а джаны болгъан затланы барын да суудан джаратды. Аланы араларында къарны бла сюркелген да, эки аягъы бла джюрюген да, тёрт аягъы бла джюрюген да барды. Аллах Кеси къалай сюйсе, алай джаратады. Ишексиз, Аллахны хар неге да къолундан келеди.
46.	Биз хар затны ачыкълаучу аятланы тюшюрдюк. Аллах а тюз джолгъа тыйыншлы кёргенин тюзетеди.
47.	(Бир къауум адамла): “Биз Аллахха да, расулгъа да ийнанабыз, бой да салабыз”, – дейдиле. Алай а артда аланы бир къаууму (Къуран айтхан джолдан) джанлайдыла, ала муъминле тюлдюле, (мунафикъледиле).
48.	Араларында сюд этерге Аллахха (Къураннга), аны расулуна (суннасына, хадислеге) чакъырылсала, аланы бир къаууму джанлайды.
49.	Алада хакъ (ийман) болса, ала анга (расулгъа) бойсунуб келир эдиле.
50.	Аланы джюреклеринде аурууларымы барды, огъесе, ишекликми келтиредиле, огъесе, Аллах да, Аны келечиси да алагъа артыкълыкъ этедиле дебми къоркъадыла? Огъай, ала зулмучуладыла.
51.	Ала а раларында хукму этерге Аллахха, Аны келечисине чакъырылгъан заманда, керти ийнаннганланы сёзлери: “Биз эшитдик, бой да салдыкъ”, – деб, къуру алай болады. Ол къауум а насыблыды.
52.	Аллахха да, Аны келечисине да бойсунуб, Аллахдан къоркъуб, сакъ тургъанла уа хорлам алыб, насыблы боллукъ къауумдула.
53.	Ала уа (мунафикъле) сен алагъа къазауатха чыгъаргъа буюрсанг, “чыкъмай къалмазбыз”, – деб, къаты тукъум ант этедиле. Сен алагъа: “Сиз ант этгенни къоюгъуз, ашхылыкъ – бой салыуду, (алдауукъ ант тюлдю). Ишексиз, Аллах сизни ишлеригизден хапарлыды”, – деб айт.
54.	Сен алагъа: “Аллахха да, келечисине да бойсунугъуз! (Тынгыламай) джанласагъыз а аны (расулну) борчу, къуру бойнуна салыннганды, сизни борчугъуз да сизни бойнугъузгъа салыннганды. Анга бой салсагъыз, сиз да тюзелирсиз. Расулну борчу уа аманатны толу джетишдирмекди къуру”, – деб айт.
55.	Аллах сёз береди, сизден (мушрикледен) ийман салыб ашхы къуллукъла этгенлеге, буруннгуланы этген кибик, (Бану Исраиллени Шамда этген кибик), сизни да джер юсюнде ие этмей къоймазгъа, (Аллах) Кеси разы болгъан динин да джер юсюнде орунлатыб, бегитмей къоймазгъа, (джашауларын) да къоркъуудан сора рахатлыкъгъа ауушдурмай къоймазгъа. Меннге джукъну тенг этмей (ширк тутмай) къуллукъ этиб турсала. Андан сора да кяфыр болгъанла уа пасыкъладыла. (Артда, файгъамбар ауушхандан сора, ол джерле муслиманланы къолларына тюшюб, ол джерлеге ала ие болгъандыла. Аллахны берген сёзю да толгъанды).
56.	(Борч) намазларыгъызны да къылыгъыз, зекят да беригиз, расулгъа да бойсунугъуз. (Ол заманда), сиз Аллахны рахматын табар эсегиз а.
57.	(Мухаммад), кяфыр къауум джер юсюнде, Бизни онглаяллыкъдыла деб, чыртда сени акъылынга келмесин.
58.	Эй, ийман салгъанла! Сизни къулларыгъыз да, къарауашларыгъыз да, арагъызда акъыл балигъ болмагъанла да юч джолда (юйге кирирге) сизден эркинлик излесинле: эртден намазны аллы бла, кюнортада сиз солургъа тешиннген заманда, джассы намазны бошагъандан сора. Бу юч кёзюу адамны эти ачылгъан кёзюудю. Ол юч кёзюуден сора (сормай киргенликге) сизге да, алагъа да гюнах джокъду, сизни бир къауумугъуз бир къауумугъузну тёгерегине айланады (джумуш эте). Аллах кесини аятларын ма алай ачыкълайды. Ол а акъыл оноу этиучю, нени да билиучю – Хакимди.
59.	Сабийлеригизге акъыл балигъ болса, ала да, буруннгула излеген кибик, эркинлик излесинле (юйге кирирге). Аллах сизге кесини аятларын ма алай ачыкълайды. Аллах а акъылманды, хар нени да билибди.
60.	Юйдеги болуудан озгъан тиширыула, ала айыб джерлерин (этлерин) ачмасала, башларындан джабыуларын тешгенликге алагъа гюнах джокъду, (башха эркишилени къатында). Алай а ала да кеслерин сакъларгъа кюрешселе, ол хайырлыды алагъа. Аллах эшитиучюдю, нени да билиучюдю.
61.	Бир – бири юйюнгде ашагъанлыкъгъа хата джокъду: сокъургъа, асхакъгъа, ауругъаннга, (муслиманла), кесигизни юйлеригизде, не аталарыгъызны юйлеринде, не аналарыгъызны юйлеринде, не къарнашларыгъызны юйлеринде, не эгечлеригизни юйлеринде, не ата къарнашларыгъызны юйлеринде, не ата эгечлеригизни юйлеринде, не ана къарнашларыгъызны юйлеринде, не ана эгечлеригизни юйлеринде, не ачхычлары сизни эркинлигигизде болгъан юйледе, неда тенглеригизни юйлеринде (ашагъанлыкъгъа). Барынг да бирге джыйылыб ашасагъыз да, бёлюнюб – бёлюнюб ашасагъыз да (хата джокъду). Сиз юйлеге кирген заманда, кесигизге (бир – биринге) Аллахны саламын бериб, берекетле, ашхылыкъла тилеб киригиз. Аллах сизге кесини аятларын ма былай юретеди. Сиз акъылыгъыз бла бир сагъыш этер эсегиз а.
62.	Керти ийманы болгъанла къуру быллайладыла: Аллахха да, келечисине да ийнаннганла, джыйылыб аны биргесине болгъан заманда, андан эркинлик сормай кетмегенле. (Мухаммад), ол сенден эркинлик излегенле, ала Аллахха, Аны расулуна да ийнаннганладыла. Ала сенден эркинлик тилеселе, аладан кесинг тыйыншлы кёргенинге, бир къауум ишлерине, эркинлик бер. Алагъа Аллахдан кечмеклик да тиле. Ишексиз, Аллах а кечиучюдю, эмда рахматлыды.
63.	Расулну, арагъызда бир биринги чакъыргъанча, таууш этиб (адебсиз, хурметсиз) чакъырмагъыз. (Джыйылыуда) арагъыздан сылджыраб, джашыртын джанлаб кетгенлени да Аллах бек билибди. Аны буйругъундан чыкъгъанла уа не бир фитнаны, неда термилтген азабны аллына къараб турсунла. Ишексиз, кёкледе, джерде болгъан затла бары да, Аллахныкъы тюлмюдю сора? Ол а сиз не сагъышла этгенигизни да, халкъ Аны аллына келлик кюнню да, сора Ол (Аллах) ол кюн ала не этгенлерин (сагъышларына дери) алагъа айтыб берлик затларына дери да билиб турады. Аллах а хар нени да толу билибди.
64.