12. Юсуф

1.	Алиф. Лаам. Ра. Была – хар нени ачыкълаучу китабны аятларыдыла.
2.	Ишексиз, Биз аны арабны тилинде, Къуран халда джибердик, сиз сагъыш этиб, бир ангыласагъыз деб.
3.	Энди Биз сени ары дери, чырт эсингде да болмагъан, эм ариу хапарны джюрегинге сингдириб Къуранда ачыкълаб айтайыкъ.
4.	(Эсгер Мухаммад), Юсуф атасына: “Эй, атам, мен тюшюмде онбир джулдуз да, кюн да, ай да меннге седжде этиб кёрдюм”, – деб айтханын.
5.	Атасы да анга: “Джашым, бу тюшюнгю къарнашларынга айтма, ала сеннге бир хыйлала этерге болурла, шайтан а адамгъа ачыкъ джауду.
6.	Тюшюнге кёре) Раббинг сени сайлагъан къулларындан эте, тюшлени таша магъаналарын да юрете, ары дери сени уллу аталарынг Ибрахимге, Исхакъгъа, Якъубну юйдегисине да берген кибик, сеннге да нигъматларын толу бере тебрегенди. Сени Иенг, ишексиз, нени да толу билген Акъыл Иесиди”, – деди.
7.	Юсуф бла аны къарнашларыны юсюнден хапар соруб кюрешгенлеге ма былайда бек сейир зат барды.
8.	(Бир джолда) ала (Юсуфну къарнашлары): “Биз бир талай болсакъ да, атабыз бизден эсе, Юсуф бла аны къарнашын бек сюеди, атабыз ачыкъ аджашыбды. (Юсуф бла аны къарнашы Буниямин Ёкъубну артда къатынындан туууб, алагъа ёге болгъандыла. Аталары ол экисин бегирек сюйгенди).
9.	Юсуфну не ёлтюрюгюз, неда элтиб узакъгъа атыгъыз, ол заманда атагъыз сизге эс бёлюр. Артда (тауба этерсиз да), ашхы къулладан болурсуз”, – деген эдиле, бир – бирине.
10.	Аланы бири: “Огъай, ёлтюрмегиз да, болмай эсе терен хуюну ичине атыгъыз, къайсы болса да джолоучуланы бири алыр да кетер”, – деди.
11.	Сора ала (ол оноу бла аталарына келиб): “Эй, атабыз, сеннге не болгъанды, Юсуфну бизге нек ышанмайса? Ишексиз, биз анга акъыл оноу этебиз.
12.	Тамбла аны бизни бла (отуннга) джибер, кёгетле да ашаб, ойнагъан да этиб, эрикгени кетиб келир. Биз а, ишексиз, анга сакъ болурбуз”, – дедиле.
13.	Ол да алагъа: “Сиз аны алыб кетсегиз, мен къайгъылы болурма, сиз сансыз заманда, сиз да эслемей аны бёрю ашаб къояр деб, къоркъама”, – деди.
14.	Ала да анга: “Биз талай джигит джаш, аны бёрюге къалай ашатырбыз! Алай этсек а, ишексиз, биз тамам керти хомухлабыз”, – дедиле.
15.	Сора ала аны хуюну ичине атаргъа деб, келишиб, алыб барыб атхан заманда, Биз Юсуфну джюрегине: “Быланы бу ишлерин сен алагъа, ала унутуб бошаб, эсде да болмай тургъан заманда бир кюн бир айтырса”, – деб, уахъю этиб билдирген эдик.
16.	Сора ала ингирде аталарына, кеслерин джылата келиб:
17.	“Эй, атабыз, биз Юсуфну хапчюклени къатында къоюб, чабышыб ойнаргъа кетгенлей, Юсуфну бёрю ашаб кетгенди. Тюзюн айтсакъ да, сен бизге ийнанныкъ болмазса”, – деген эдиле.
18.	Ала аны кёлегине ётюрюк къанны джагъыб аталарына алыб келген эдиле. Ол алагъа: “Сизни кеси акъылыгъыз сизге бир буйрукъну бергенди, (аны этгенсиз дей), ариу сабырлыкъ эте, бу сиз айтхан затда меннге таянчакъ, къуру Аллахды”, – деди.
19.	Сора бир караван келиб, ары ол хуюгъа бирлерин суу алыргъа джиберген эдиле. Ол челегин ары ийгенинде: “Къууанч хапар! Бу джашчыкъгъа бир къарагъыз”, – деб ол таууш этген эди. Ала (караванчыла) аны сатлыкъ харекет деб, джашыргъан эдиле. Аллах а аланы ишлерин билиб эди.
20.	Ала да (къарнашлары кёрюб келиб) андан толу къутулур ючюн, аны бир кесек затха – талай дирхемге сатхан эдиле.
21.	Сора Мисирде аны сатыб алгъан бий, къатынына: “Муну иги сыйлаб тут, ким биледи, мындан бизге не бир хайыр болур, неда аны кесибизге джаш этербиз”, – деген эди. Ма алай Юсуфну Биз джер юсюнде орунлу этген эдик. Биз аны таша хапарланы (тюшлени теше билген кибик) айтыргъа да юретген эдик. Аллах а кесини буйругъун толтурмай къоймайды. Алай а адамланы кёбюсю аны ангыламайды.
22.	Сора ол уллу болуб, акъылы бегигенинде, Биз анга акъылманлыкъ да, билим да берген эдик. Ашхылыкъ этиучюлени джалларын Биз ма алай беребиз.
23.	Сора ол Юсуф юйюнде джашагъан тиширыу, аны (аман ишге) терилтирге излей болгъан эди. Сора ол бир джолда эшиклени да джабыб, анга: “Былай кел”, – деди. Ол да: “Аллах сакъласын. Меннге ием къаллай аламат джашар джер бергенди, терсле уа, ишексиз, онгмайдыла”, – деб, джууаб бергенди.
24.	(Зулейханы) андан кесине умуту болгъан эди. Раббисинден далилни (белги) кёрмесе, Юсуфну да андан умуту болур эди. Биз ма алай аманны (хылымылы ишни) андан бир джанына бурур ючюн, (кёгюзтген эдик анга ол затны). Ол, ишексиз, Бизни таза къулларыбыздан болду.
25.	Сора экиси да эшик таба чабхан эдиле. (Юсуф къачыб, Зулейха сюрюб). Сора Зулейха тартыб, аны кёлегини арт джанын джыртхан эди. Экиси да эшикни джанында аны эрини юсюне чыгъыб къалгъан эдиле. Сора Зулейха эрине: “Сени ахлунга аман акъылы болгъанны азабы не болургъа керекди, тюрме бла къаты азабдан башха”, – дегенди.
26.	Юсуф да: “Мени алдаргъа излеген ол эди”, – деди. Сора аны (Зулейханы) ахлусундан биреу шагъатлыкъ этиб: “Юсуфну кёлегини ал джаны джыртылгъан эсе, Зулейха тюздю, Юсуф джалгъанчыды.
27.	Алай болмай, кёлегини арт джаны джыртылгъан эсе, Зулейха алдайды, Юсуф тюздю”, – деген эди.
28.	Сора эри аны кёлегини арт джаны джыртылгъанын кёргенинде: “Бу сизни (тиширыуланы) хыйлаларыгъызны бириди. Сизни хыйлагъыз а уллуду.
29.	Юсуф, энди сен муну кишиге сагъынма. Зулейха, сен да терслигинг ючюн кечмеклик тиле, джангылыч иш этгенсе”, – деди.
30.	Сора узаймай шахарда тиширыула: “Ол сыйлы кишини къатыны джумушчу джашын терилтирге умут этгенди, аны сюймеклик тутханды. Биз Зулейханы ачыкъ терсейгеннге санайбыз”, – деб, аны сёзюн джюрютдюле.
31.	Сора Зулейха аланы къайгъыларын эшитгенинде, аланы барын да къонакъгъа чакъырыб, алагъа олтурургъа тапчанла да, иш да хазырлатыб, хар бирини къолуна бычакъ да бериб, сора (Юсуфха): “Чыкъ бери”, – дегенди. Сора ала аны (ариулугъун) кёргенлеринде, анга асыры эслери кетгенден, бары да (кёгетни кесебиз деб) къолларын кесген эдиле. Сора ала: “Аллах, сен сакъла! Бу адам болмаз, бу сыйлы мёлек болур”, – деген эдиле.
32.	Зулейха да алагъа: “Ол сиз меннге айыб этген джаш ма буду. Керти да мен, аны алдаргъа умут этген эдим, алай а ол кесин бегитген эди. Ол мени айтханымы этмесе, мен аны тюрмеге салыб сыйсызладан этмей къоймам”, – дегенди.
33.	Ол да: “Эй, Раббим, была айтхан затны этгенден эсе, меннге тюрме ашхыды. Сен мени аланы хыйлаларындан сакъламасанг, алагъа хорлатсам, мен джахилледен болурма”, – дегенди.
34.	Аллах да аны тилегин къабыл этиб, аланы хыйлаларындан сакълагъан эди. Ишексиз, Ол а тилекни эшитиучюдю, нени да билиучюдю.
35.	Ала (къатынла) аны тюз болгъаныны белгисин (кёлегини арт джаны джыртылгъанын) кёрюб, терс болмагъанын да биле тургъанлай, тюрмеге тутдурургъа оноу бегитиб, бир талай заманнга аны тюрмеге олтуртхан эдиле.
36.	Аны биргесине тюрмеде эки джаш да олтура эдиле. Аланы бири: “Мен тюшюмде кесими (джюзюмден) вино сыгъыб кёрдюм”, – дегенди. Ол бири да: “Мен да тюшюмде гырджынны башымда алыб бара, аны къанатлыла ашай кёрдюм”, – дегенди. Ала Юсуфха: “Была неге кёрюнедиле, аны сен бизге бир джоралаб бер, биз сени ашхы адамгъа санайбыз”, – дегендиле.
37.	Юсуф алагъа: “Мен сизни экинге да берилиучю ашыгъыз берилгинчи, тюшлеригиз неге кёрюннгенин айтыб берейим, ол а меннге Раббим юретген затладанды. Ишексиз, мен Аллахха ийнанмагъан, ахыратны да кери ургъан халкъны динин ташладым.
38.	Мен аталарым – Ибрахимни, Исхакъны, Якъубну – динлерини ызындан барама. Бизге Аллахха джукъну тенг этерге джарамаз. Ол а бизге да, халкъгъа да Аллахны чомартлыгъыды. Алай а адамланы кёбюсю анга шукур эте билмейди.
39.	Эй, тюрмечи тенглерим! Джер – джерде джайылыб тургъан аллахламы ашхы болурла, огъесе, хар неге да къолундан келген Аллахмы ашхы болур сора?
40.	Аллахны къоюб сиз да, аталарыгъыз да (аллахла) деб, кесигиз атла атагъан затлагъа табынасыз. Ол затны юсюнден сизге Аллах бир далил тюшюрмегенди. Оноу этерик а, къуру Аллахды. Ол а къуру Анга болмаса, башха джукъгъа къуллукъ этмезге буюргъанды. Тюз дин ма олду. Алай а адамланы кёбюсю аны билмейди.
41.	Эй, тюрме джолдашларым! Сизни биригиз (тюрмеден къутулуб) бурунча бийине ичги джюрютюучю болур. Ол биринг да керилир, тёнгеги да (атылыб къалыб) аны башындан къанатлыла ашарла. Ол сиз джоралатыргъа излеген тюшлеригизни, болуру ма былайды”, – деди.
42.	Ол тюрмеден къутуллукъ джашха Юсуф: “Патчахынгы джанына барсанг, анга мени хапарымы бир айтырса”, – деди. Сора аны патчахына айтыргъа, шайтан анга унутдуруб къойгъан эди. Ол себебден, ол анда (тюрмеде) дагъыда бир бёлек джыл къалгъан эди.
43.	Бир джол патчах: “Мен тюшюмде джети семиз ийнекни джети арыкъ ийнек ашаб къоюб, джети кёк будай баш бла, джети къуруб тургъан будай башны да кёрдюм. Эй, оноучуларым! Бу мени тюшюм неге кёрюнеди, меннге бир айтыгъыз, сиз тюшню джоралай биле эсегиз”, – деди.
44.	Ала да: “Была къатыш – къутуш тюшледиле, биз аллай тюшлени джоралай билмейбиз”, – дедиле.
45.	Сора ол тюрмеден къутулгъан джаш, (ол да алайда болуб) бир талайдан сора (Юсуф) эсине тюшюб: “Мени тюрмени ичине ийигиз, тюшюгюзню неге кёрюннгенин айтыб берейим сизге”, – деди.
46.	Ол ары барыб): “Юсуф, эй, кертичи! Джети семиз ийнекни джети арыкъ ийнек ашаб къойгъан, джети кёгериб тургъан джети да къуу будай башла тюшде неге кёрюнедиле, сен бир айтыб бер, мен къайытыб анда адамлагъа айтыр ючюн. Ала да сени ким болгъанынгы бир билир эселе уа”, – деди.
47.	Ол анга: “Сиз бир – бири ызындан джети джылны сабан сюрюрсюз, (ол бек битер), сора ашаргъа бир кесегинден къалгъанын, оргъаныгъызны башлары бла джыйыб барыгъыз.
48.	Андан сора джети къаты къургъакъ джылла келирле, ол сиз джыйгъанны хазнасы къалмай, (ол джылла) ашаб къоярла.
49.	Сора аны ызындан (битим бек битиб) адамла джюзюмлени сыкъгъан, бир джауумлу джыл келир”, – деди.
50.	Сора патчах (аны эшитгенинде): “Аны меннге бир келтиригиз”, – деди. Сора аны чакъыра келечи баргъанында, ол анга: “Сен ызынга патчахынга къайыт да, ол къолларын кесген тиширыуланы хапарларын бир сор анга. Ишексиз, мени бийим иги биледи аланы хыйлаларын”, – деди Юсуф. (Ол бири къораб бу башха патчах болгъанды ).
51.	Сора патчах (аны эшитгенинде) къатынланы джыйыб: “Сиз Юсуфну алдаргъа излеген заманда, аны бла къаллайла болгъансыз?” – деб соргъанды. Ала да: “Аллах сакъласын, биз анга аман зат айталлыкъ тюлбюз”, – дедиле. Сора бийни къатыны: “Ма энди былайда, хакъ ачыкъ болду, аны алдаргъа излеген мен эдим, ишексиз, аны тюзлюгю (энди) белгили болду”, – деди.
52.	(Аны эшитгенинде, Юсуф да): “Ма бу ишни этгеними себеби, андан ташада анга хыянатым болмагъанын да, хыянатчыланы уа, Аллах тюз джолгъа салмазын да ол (эски бийим) билир ючюндю.
53.	Мен да кесими тазаламайма, нек десенг, къуру Раббим джазыкъсыннган адам болмаса, нафсы хаман аманны буюруучуду. Ишексиз, Раббим бек кечиучюдю, рахматлыды”, – деди.
54.	Сора патчах: “Аны бери меннге бир келтиригиз! Аны кесиме джумуш (оноу) нёгерге сайлаб, тутайым”, – деди. Сора Юсуф келиб патчах бла сёлешгенинде анга: “Сен, ишексиз, бюгюн бизде бек ышаннгылы, сыйлы орун алдынг”, – деди.
55.	Юсуф да анга: “Джерден чыкъгъан байлыкъгъа мени оноучу этсенг эди, мен аны къалай ашхы сакъланныгъын билеме”, – деди.
56.	Да ма алай, сайлаб сюйген джеринде орналырча, Биз Юсуфну джер юсюнде орунлу этген эдик. Рахматыбызны кимге тыйыншлы кёрсек, Биз анга беребиз. Ашхы ишле этиучюлени джалларын а Биз зая этмейбиз.
57.	Аллахха ийнаныб, ашхы къуллукъла да этиб тургъанланы ахыратда алыр джаллары уа андан эсе, хайырлыды.
58.	Сора (бир джол) Юсуфну къарнашлары (Мадиан деген шахардан, мюрзеу алыргъа Египетге) келиб патчахха кирдиле. Ол аланы таныгъан эди, ала уа аны таныялмагъан эдиле.
59.	Сора Юсуф ёлчелеб аланы мюрзеулерин бериб, алагъа: “Энди джол атагъызгъа айтыб къарнашыгъызны да (Бунияминни) ала келигиз. Мен сизге (къызгъанмай) толу ёлчеле бергеними да, ашхы тукъум къонакъбайлыкъ этгеними да кёресиз да.
60.	Аны алыб келмесегиз, менден сизге мюрзеу ёлче болмаз, ол заманда меннге джууукълашмагъыз”, – деди.
61.	Ала да: “Атасындан тилеб кёрейик, джиберлик эсе, ишексиз, биз этелгенибизни этейик”, – дедиле.
62.	Юсуф джумушчуларына: “Ала къайытыб юйлерине барсала, таныб алырлай, мюрзеуге аушдурургъа келтирген затларын (джашыртын) джюклерини ичине салыб къоюгъуз, ала энтда ызларына къайытыб келир ючюн”, – деди.
63.	Сора ала къайытыб, аталарына баргъанларында, анга: “Эй, атабыз! Энди джол биргебизге къарнашыбыз (Бунияминни) алыб бармасакъ, бизге мюрзеу ёлче джокъду. Къарнашыбызны бизни бла джибер, биз толу ёлче алыб келир ючюн. Ишексиз, биз аны иги сакъларгъа сёз беребиз”, – дедиле.
64.	Ол да алагъа: “Эртде заманда аны къарнашын ышаннганча, аны да ышанайыммы сизге? Эм ашхы сакълаучу – Аллахды. Ол эм бек рахматлыды – Олду”, – деди.
65.	Сора ала мюрзеу сауутларын ачсала, ол будайгъа берилген затлары къайытарылыб аланы ичлеринден чыкъдыла. Ала сейирсиниб: “Эй, атабыз, биз бу ишге не дейик, ары элтген затларыбыз ызына къайытарылды! Энтда ары аргъышха барайыкъ, къарнашыбызны да бизни бла джибер, аны къаты сакъларбыз, бир тюе джюк да къошулур. Ол (патчахха) джукъ да тюлдю”, – дедиле.
66.	Ол да алагъа: “Бир чырмау болмаса, аны сиз сау алыб келирге, Аллах бла ант бергинчи, мен аны сизни бла, чыртда иймем”, – деди. Сора ала анга ант бергенлеринде, ол алагъа: “Бу биз сёлешген затха Аллах уакилди”, – деди.
67.	Сора ол: “Эй, джашларым, (элге) бир эшик бла кирмегиз, башха – башха эшикле бла киригиз. (Ол заманда шахарланы тёгереклеринде буруулары болгъанды. Аталары ол сёзню алагъа кёзден сакъланыр ючюн айтханды). Алай а Аллахны буйругъундан, мен сизден бир затны да тыялмам. Буйрукъ бары да къуру Аллахдады, Анга таянама. Таянчакъ кереклиле, къуру Анга таяныб тохтасынла”, – деди.
68.	Аланы аталары буюргъанча ары кириулери, къуру Якъубну джюрегинде мураты тыннган болмаса, Аллахны буйругъундан бир джукъну тюрлендирмеди. Ишексиз, Биз анга билим берген себебли, ол билим иеси эди. Алай болса да, адамланы кёбюсю аны билмейди.
69.	Сора ала барыб ары Юсуфха киргенлеринде, ол къарнашы (Бунияминни) кесине чакъырыб анга: “Ишексиз, мен сени къарнашынгма, ол ала этген ишле ючюн, сен мыдах болма”, – деди.
70.	Джарашдырыб аланы джюклерин джолгъа къурагъан заманда, (джашыртын) алтын ёлчени къарнашыны джюгюню ичине салдырыб, сора ала кетиб тебреген кёзюуде ызларындан: “Эй, караван! Ишексиз, сиз гудучуласыз”, – деб, биреу къычырды.
71.	Сора ала ары бурулуб: “Негизни тас этгенсиз”, – деб сордула.
72.	Ала да: “Биз патчахны ёлче сауутун излейбиз. Аны табханнга бир тюе джюгю мюрзеу берилликди, аны мен бойнума алгъанма”, – деди ол къычыргъан.
73.	Ала да: “Аллах бла ант этебиз! Сиз бек иги билесиз, биз сизни джеригизге бузукълукъ этерге келмегенибизни да, биз гудучула болмагъаныбызны да”, – дедиле.
74.	Ала да: “Сиз алдауукъчула болуб чыкъсагъыз а, аны хакъы не болур?” – дедиле.
75.	Была да: “Кимни джюгюнде чыкъса, хакъгъа ол кеси алыныр (къул болур), биз (Мадиянда) терслик этген адамланы айыбларына алай джолукъдуруучанбыз”, – дедиле.
76.	Сора Юсуф къарнашыныкъын къоюб, биринчи башхаланы джюклеринде излеб башлады, артда уа ол къарнашыны джюгюнден чыгъаргъан эди. Биз Юсуфну эсине ма быллай хыйла этерге салгъан эдик. Аллах алай буюрмаса, алайсыз, патчахны дини бла (закону бла), ол (Юсуф) къарнашын тыяллыкъ тюл эди. Ма алай Биз билим бла кимни дараджагъа чыгъарыргъа сюйсек, аны чыгъарабыз. Аллах а билим бла, не билимлиден да башды.
77.	Ала (къарнашла): “Бусагъатда бу урлады эсе, эртде аны къарнашы да урлаучан эди”, – дедиле. (Юсуф джаш заманында анасыны атасындан гяуур къачланы урлаб, аланы тас эте болгъанды). Сора Юсуф аны (ол сёзню) ичине джутдура алагъа: “Сиз андан да аман орундасыз, ол сиз айтханны Аллах бек иги биледи”, – деди. (Аны акъылына, атагъызны алдаб, джашын алыб кетиб, къурутургъа да излеб, деген оюм келген эди).
78.	Ала анга: “Эй, сыйлы бий! Аны атасы бир къарт кишиди, аны орнуна бизни бирибизни ал. Биз сени игилик этиучю, ашхы адамгъа санайбыз”, – дедиле.
79.	Юсуф да алагъа: “Аллах сакъласын, ол джюгюнде сауутубуз табылгъан адамдан башханы алмакъдан. Ол заманда биз тамам зулмучуладан болурбуз”, – деди.
80.	Сора къарнашла Юсуфдан тюнгюлгенлеринде, кеслери башха оноулашыб, сора тамада къарнаш алагъа: “Ишексиз, сизден атагъыз, Аллахны аты бла ант алгъанды, алгъа да Юсуфну юсюнде да терслик этген эдигиз. Мен, не атам эркинлик бергинчи, неда Аллах бир оноу этгинчи, былайдан джукъгъа таярыкъ тюлме. Ол а ашхы оноу этиучюдю”, – деди.
81.	Юсуф алагъа: “Сиз, барыгъыз да атагъызгъа былай айтыгъыз: “Эй, атабыз! Керти, сени джашынг гудулукъ этди. Биз ачыкъ кёргенибизни айтабыз, таша уа бизге белгили тюлдю.
82.	Сен ол биз баргъан элге да, бизни бла бирге баргъан караванны адамларына да сор, биз керти айтабыз, дегиз (атагъызгъа)”, – деди.
83.	Сора ала келиб аталарына хапарны айтханларында: “Огъай, алай болмаз, биягъы сизни акъылыгъызгъа бир зат тюшген болур. Алай а сабырлыкъ эте, Аллах барын да къайытарыб берир меннге, деб умут этеме мен. Ол а, ишексиз, хар нени да билген акъыл Иесиди”, – деди.
84.	Аладан ары бурулуб, асыры бушуудан эки кёзю агъара, бушууун да ичине джутдура: “Бу Юсуф ючюн меннге къаллай мыдахлыкъ келди”, – деди.
85.	Къарнашла да анга: “Оллахи! Атабыз, сен бу Юсуфха къыйналгъанны къоймасанг не ауруулу боласа, неда кесинги ёлтюресе”, – дедиле.
86.	Ол да алагъа: “Мен къыйынлыгъымы, бушуууму, къуру Аллахха тарыгъама. Мен Аллах джанындан сиз билмеген затны билеме.
87.	Эй, джашларым, (Мисирге) барыгъыз да Юсуфну да, къарнашын да соруулагъыз, (къарыуугъузча) хапарларын излегиз, Аллахны рахматындан тюнгюлмегиз! Ишексиз, Аллахны рахматындан а, къуру Анга ийнанмагъан къауум тюнгюледи”, – деди.
88.	Сора ала келиб ары кирген заманда: “Эй, сыйлы бий! Бизге да, бизни ахлуларыбызгъа да къыйынлыкъ келгенди (къургъакълыкъ, ачлыкъ), къолай зат алыб да келмегенбиз (мюрзеуге аушдурургъа), алай болса да, бир болуш бизге. Ёлче марданы толтуруб бериринги тилейбиз. Ишексиз, Аллах а садакъа этиучюлени джалларын толу бериучюдю”, – дедиле
89.	Юсуф алагъа: “Эсигиздемиди, сиз ол джахил заманыгъызда, Юсуфха да, аны къарнашына да не этгенигиз?” – деди.
90.	Ала да: “Сен сора керти, Юсуф болурмуса?” – дедиле. Ол да: “Хоу, мен Юсуфма, бу да мени къарнашымды. Бизге Аллахны чомартлыгъы болду. Аллахны иши ма алайды. Аллахдан къоркъуб, тёзюб тургъан адамны къыйынын Ол тас этмейди” – деди.
91.	Ала да: “Оллахи! Бизден эсе Аллах сени сайлады, биз а, ишексиз, джангылгъанладан болдукъ”, – дедиле
92.	Ол алагъа: “Бюгюн сизге айыб джокъду. Аллах кеси кечсин сизни. Рахматлыланы барындан да эм Рахматлыды.
93.	Энди мени кёлегими алыб барыб, аны атамы бетине салыгъыз, аны кёзлери сау болуб кёрюрле. Сора юйдегигизни да алыб, меннге кёчюб келигиз”, – деди.
94.	Сора караван алайдан бери айырылыргъа, аталары (адамларына): “Ишексиз, меннге Юсуфну ийиси урады, сиз меннге алджаб айланады демесегиз”, – деди.
95.	Ала да анга: “Аллах бла ант этебиз, сен энтда бурунча аджашыб тураса”, – деб, джууаб бердиле.
96.	Сора сюйюмчю келгенинде, кёлекни бетине салгъанлай, аны кёзлери сау болуб кёрдюле.
97.	Якъуб да алагъа: “Мен Аллахдан сиз билмеген затны билеме”, – деб, сизге айта эдим да”, – деди. Ала да аталарына: “Эй, атабыз, ишексиз, биз джангылыч иш этгенледен болдукъ, сен кеч, Аллахдан да бизге кечмеклик тиле”, – дедиле.
98.	Аталары да алагъа: “Мен артда, сизге Раббимден кечмеклик тилерме. Ишексиз, Ол бек кечиучю, рахматлы Аллахды”, – деди.
99.	(Сора ала кёчюб барыб) Юсуфха киргенлеринде, ол атасын – анасын кесини къатына къыса: “Аллах айтса, Мисир шахаргъа ышаннгылы халда киригиз”, – деди.
100.	Атасын, анасын да ол кесини тахтасына чыгъарды. Сора ала бары да анга ийилиб баш урдула. Сора Юсуф алагъа: “Эй, атам! Эртде мен кёрген тюшню магъанасы ма бу болду. Аллах аны керти этди. Раббим мени тюрмеден чыгъаргъандан сора, ишими къалай ашхы этди. Сизни да къум тюзден бери джыйды, мени бла къарнашларымы арабызгъа шайтан джаулукъ салгъандан сора. Ишексиз, Раббим кимге сюйсе, анга джумушакъды. Ол нени да биледи, акъыл Иесиди.
101.	Эй, Раббим! Сен меннге патчахлыкъ бердинг, тюшлени джораларгъа юретдинг. Эй, кёклени, джерни джаратхан! Сенсе мени дунияда, ахыратда да Ием. Мени муслиман халда Сен ёлтюр, ашхы къулларынга да нёгер эт”, – деб тиледи.
102.	(Мухаммад), ма бу затла бары да, Биз сени джюрегинге ачхан таша хапарланы бир бёлегиди. Сен а ала (ол къарнашла) оноугъа джыйылыб, хыйлала этиб кюрешген заманда (къатларында) болмагъанса да.
103.	(Мухаммад), сен не кёб термилсенг да, адамланы кёбюсю муъмин болмаз.
104.	Сен (диннге чакъыргъанлыкъгъа), аладан джал излемейсе, ол (Къуран) бютеу дунияны башына ауазды.
105.	Къатлары бла озуб, адамла сан этмей тургъан кёкледе, джерде да (ойлашыргъа) нелляй бир сейир зат барды.
106.	Адамланы кёбюсю, бир къошакъ этмей, Аллахха толу ийнаныб къалмайды.
107.	Ала не Аллахны азабы келиб басмаз деб, неда ала билмей тургъанлай къыямат кюн келмез деб, ышанамыдыла сора?
108.	Сен алагъа: “Мен (баргъан) джол ма буду, мен Аллахха чакъырама, мен да, мени ызымдан келгенле да ачыкъ билимни юсюндебиз. Ол (Аллах) тазады. Мен а Анга къошакъ этиучюледен тюлме”, – де.
109.	(Мухаммад), Биз сеннге дери да джюреклерине сингдириб, келечилик бериб эллени кеслеринден алагъа, къуру адамланы ийиб тургъанбыз. (Мухаммад да бизнича бир адамды, Аллах мёлек джиберсе эди ансы дегенлерине джууабды бу). Сора ала джер юсюнде айланмаймыдыла, алагъа дерилени артлары къалай болгъанын кёрмеймидиле? Аллахдан къоркъгъанлагъа уа ахыратны джашауу хайырлыды, (дуниядан эсе). Ол затха сиз акъылыгъыз бла бир сагъыш эталмаймысыз сора?
110.	Сора келечилерибиз (кишиге джукъ ангылаталмай) тюнгюлюб тохтагъан заманда, алагъа Бизден болушлукъ джетише болду. Сора Биз аладан тыйншлы кёргенибизни къутхардыкъ. Ол ассы къауумдан а азабыбыз ызына къайытмады.
111.	Ма аланы хапарларында уа, акъыл иелерине оюм барды. Бу джарашдырылгъан хапар тюлдю. Алай а алда болгъан хапарланы тюзлюклерин бегитген, хар бир затны джарашдырыб ангылатхан, ийман салгъанлагъа тюз джол, рахмат болгъан затды.