|
1. |
Цара хьоьга хоьтту хIонсах лаьцна‚ ахьа ала: “ХIонс Делан /долахь/ ю‚ элчанан а /долахь/ ю”. Шу Делах кхера‚ вовшийн юккъехь маслахьат а де‚ муьтIахь хила Далла а‚ Цуьнан элчанна а‚ шаьш хиллехь тешаш (муъма нах). |
|
2. |
Баккъалла а, тешаш берш /муъма нах/ бу Дела хьехийча шайн дегнаш кIадлуш берш‚ шайна тIехь Цуьнан аяташ дешча, иманца совбуьйлуш берш‚ шайн Кхиош-кхобучунна тIетевжаш берш. |
|
3. |
Ишттанаш бу уьш шаьш ламаз а хIоттош‚ Оха шайна деллачу рицкъанх сагIа а луш. |
|
4. |
Уьш бу хьакъ-бакъ болу тешаш берш (муъма нах)‚ царна шайн Кхиош-кхобучун гергахь даржаш ду‚ гечдар ду‚ шортта рицкъа ду. |
|
5. |
Хьан Кхиош-кхобучо хьо бакъонца хьан цIа чуьра араваккхаре терра‚ тешаш болчех (муъманахах) цхьа тоба чIогIа ца лууш ма ю /гIазот дан/. |
|
6. |
Хьоьца къуьйсуш бу уьш бакъдолчуьнгахь и билгалдаьллачул тIаьхьа‚ шаьш Iожална тIе лоьхкуш санна, шаьш хьоьжуш лаьтташ. |
|
7. |
Дала шуьца ваIда йо шина тобанах цхьаъ шун ю, олий‚ шуна дезаш ду герз доцург шайна хуьлийла‚ Далла лууш ду бакъдерг чIагIдан а Шен дешнашца‚ цатешачеран тIаьхье хадон а. |
|
8. |
Бакъдерг чIагIдархьама а‚ харцдерг дIатилархьама а, къинош дечарна ца дезахь а. |
|
9. |
Аша шайн Кхиош-кхобучуьнга гIо доьхура. Цо шуна жоп делира: “Аса шу чIагIдийр ду тIеттIа эзар маликашца”‚- аьлла. |
|
10. |
И ца дира Дала кхаъ хилла а бен‚ шеца шун дегнаш паргIатдахархьама а бен‚ гIо дац Далла гергара а бен. Баккъалла а, Дела везза верг‚ хьукма дика деш верг ву. |
|
11. |
Цо шуна тIе ма хьажайора наб озор, шуна Шегара сапаргIато луш‚ доссадора шуна тIе стиглара хи, Шеца шу цIандархьама‚ шайтIанан вас-васал шух дIаяккхархьама‚ шун дегнаш сацорхьама (собарца а‚ бакъдолчуьнца а)‚ шун когаш цуьнца чIагIбархьама. |
|
12. |
Хьан Кхиош-кхобучо хаийтира маликашка Ша шуьца ву, аьлла‚ чIагIбе иман диллинарш‚ Аса тIаьхьа ца тешна хиллачерийн дегнашка кхерам кхуссур бу – тоха логах‚ хадайе церан массо пIелган юьхьиг. |
|
13. |
Иза ду уьш Далла а‚ Цуьнан элчанна а дуьхьал хилла хиларна. Далла‚ цуьнан элчанна дуьхьал хиллачунна Дела бекхам эца чIогIа ву. |
|
14. |
Иза (Iазап) ду шуна: “Iовша и шайна – цатешачарна цIеран Iазап ду”. |
|
15. |
ХIай иман диллинарш! Шаьш цатешачаьрца дуьхьалкхетча (тIам тIехь эскарш вовшех кхетча), могIаршца (шайн) баккъаш ма тоха царна /царех кхералой ма довда/. |
|
16. |
Оцу дийнахь (гIазотехь кхеравелла вухаваьлларг)‚ царна шен букъ тоьхнарг‚ ша тIамна хьаьвзаш вацахь я кхечу тобанах дIауьйш вацахь, Делера оьгIазаллина юкъаваьлла и‚ цуьнан чугIойла жоьжахати ю‚ вон ю дIаваьрзу меттиг! |
|
17. |
Аша ца байина уьш‚ делахь а Дала байина уьш. Ахьа ца кхоьссина (герз) айхьа кхуссуш делахь а – Дала кхоьссина (Дела вара и шун гIазот дIахьош верг) муъманахана шегара хаза ял (толам‚ хIонс) ялархьама. Баккъалла а, Дела хезаш а, хууш а ву. |
|
18. |
Иза Дела хилар ду цатешачеран мекарло эшор йолуш. |
|
19. |
Аша толам бехча – толам беъна шуьга. Шу совцахь – и дика ду шуна‚ шу духа тIамна юкъа дагIахь – Тхо а догIур ду, шун тобано шун хIумма тIаьхьара доккхур дац, и йоккха хилахь а. Дела муъма нахаца ву. |
|
20. |
ХIай иман диллинарш! МуьтIахь хила Далла а‚ цуьнан элчанна а‚ и (пайхамар) витий дIа ма гIо, шу хезаш долуш (цо дуьйцург). |
|
21. |
Шу тар ма ло аьллачаьрга: “ЛадоьгIна оха”‚ шаьш ладугIуш а боцуш. |
|
22. |
Баккъалла а, Далла гергахь уггар боьха бежана ду къораниг а, мотт ца хуург а. Уьш бу кхеташ боцурш. |
|
23. |
Далла цаьргахь диканиг лиъна хиллехьара, Цо ладугIуьйтур дара цаьрга. Цо шайга ладогIийтича а, тIаккха а дIагIур бара (гIазотера бовдур бара) уьш, дуьхьал а бевлла. |
|
24. |
ХIай иман диллинарш! Жоп ло Далла а‚ элчанна а Цо шайга кхайкхича Ша шу дендеш долчуьнга‚ шуна хаалаш, и Дела хьийзаш хилар стагана а‚ цуьнан дагана а юкъа‚ шу а Цунна тIе гулдийриг хилар. |
|
25. |
Питанах кхералаш: къаьсттина шух зулам диначаьрна зен дина Iанне а ца Iа иза (массарна зен до цо). Шуна хаалаш, и Дела бекхам барца (таIазар дарца) чIогIа вуйла. |
|
26. |
Аша дагадаийтал шаьш, кIезиг а хилла, лаьттахь заьIап хилар‚ шаьш наха схьалецарна кхоьруш. ТIаккха Цо тIелецира шу‚ Шен гIоьнца чIагIдира шу‚ цIенчух рицкъа делира шуна, – шу хила мегара баркалла олуш. |
|
27. |
ХIай иман диллинарш! Аша тешнабехк ма белаш Далла а‚ элчанна а‚ аша тешнабехк ма белаш шайга хиллачу тешамна (декхар делахь а‚ я кхин хIума далахь а), шаьш хууш долуш. |
|
28. |
Шуна хаалаш, шун даьхний а (бахам)‚ шун доьзалш а питана дуй‚ баккъалла а, Дела Шегахь йоккха ял йолуш вуйла. |
|
29. |
ХIай иман диллинарш! Шу Делах кхерахь‚ Цо кхетам бийр бу шуна (довзуьйтур ду бакъдерг‚ харцдерг)‚ шун къинойх цIандийр ду шу‚ шуна гечдийр ду Цо, – и Дела йокха комаьршалла йолуш ву. |
|
30. |
Хьуна мекарло ма йора цатешачара хьо лаца‚ я вен‚ я хьо араваккха (Макка чуьра). Мекарло йо цара, – Дала а йо мекарло /церан мекарло йохош/. И Дела /мекарлонна дуьхьал/ мекарло ечарех диканиг ву. |
|
31. |
Шайна тIехь Тхан аяташ дешча, цара олу: “Хезна тхуна‚ тхайна лиъча цунах тераниг оха а эр дара‚ уьш-м хьалхалерачийн туьйранаш дара”. |
|
32. |
Цара ма элира (дагадаийтал, хIай элча): “Везан Дела‚ хIара хиллехь Хьан гергара бакъдерг‚ догIанца кхерий (тIулгаш) делхийта тхуна стиглара‚ я лазош долу Iазап даийта тхуна”. |
|
33. |
Дела ца хилира царна Iазап деш хьо царна юккъехь волуш. Ца хилира Дела царна Iазап деш верг, уьш шайна гечдар доьхуш болуш. |
|
34. |
Дала Iазап хIунда ца до царна, уьш Хьарам-маьждиге (нах) ца буьтуш хилча. Уьш ца хилла цунна доьналла деш берш. Цуьнан доьналлина хьакъ берш беккъа (Делах) кхоьрурш бу‚ делахь а царех дукхачарна а ца хаьа-кх. |
|
35. |
Церан ламаз (КаIбан) цIийнан хьалхахь ма ца хилира, шок еттар а‚ тIараш деттар а бен. /Царна жоп дац/ “Iовша шайна Iазап, шаьш цахиларна тешаш” /алар бен/. |
|
36. |
Баккъалла а, цатешачара шайн даьхний дойу Делан новкъах (нах дIатилабан). ТIаьхьа дойур ду цара уьш‚ тIаккха и царна тIехь бала хир бу‚ тIаккха уьш эшор бу. Цатешаш берш жоьжахате гулбийр бу |
|
37. |
Дала къасторхьама боьханиг цIеначух‚ боьханиг боьхачунна тIедиллархьама‚ тIаккха царех массарех барз бархьама‚ тIаккха и жоьжахатехь хилийтархьама. Уьш бу-кх эшнарш. |
|
38. |
Ахьа ала цатешачаьрга: “Уьш совцахь, царна гечдийр ду хьалха дахнарг‚ уьш юха а буьйлалахь (бусулбанашца тIом бан) – хьалхалерачарна хилларг хир ду (хIаллакбийр бу). |
|
39. |
ТIом бе цаьрца питана ца хилийта‚ дерриге дин Далла хилийта. ТIаккха уьш совцахь (маслаIате беана – совца шу а), – баккъалла а, Дела цара дийриг гуш ву. |
|
40. |
Уьш дIаберзахь (маслаIате ца богIуш)‚ шуна хаалаш, Дела вуйла шуна гIоьнча (тIаккха тIом бе аша) – дика гIоьнча ву‚ дика толам луш верг ву Иза. |
|
41. |
Шуна хаалаш, аша хIонсах хIума яьккхича, Далла а‚ элчанна а‚ цуьнан гергарчарна а‚ буоберашна (бедашна) а‚ мискачарна а‚ некъан накъостана а оцунах пхоьалгIа дакъа ду‚ шу хиллехь тешаш Делах а‚ Оха Тхан лайга къастаман дийнахь ши тоба вовшийн дуьхьал нисъеллачу дийнахь доссийначух а (маликашка а, кхин Делан билгалонашка а). Дела массо хIуманна тIехь ницкъ болуш ву. |
|
42. |
Шу гергарчу берда тIехь а долуш‚ уьш генарчу берда тIехь а болуш, и къепал шуна лохахула а йолуш ма дарий. Аша вовшашца ваIда йина хиллехьара‚ галдевр дара шу тоьхначу хенаца‚ делахь а Дала кхочуш- хилийтархьама дара и хилла даьлла гIуллакх‚ хIаллакван ша хIаллакьхилларг билгалонца‚ денван ша вехаш хилларг билгалонца. Баккъалла а, Дела хезаш а‚ хууш а ву. |
|
43. |
Хьоьга гайтира Дала уьш гIенах кIеззиг‚ Цо хьоьга уьш дукха гайтинехьара – духур дара шу‚ гIуллакхехь къуьйсур дара аша‚ делахь а Дала лардина (шу эшарх). Баккъалла а, Иза хууш ву дегнашкахь дерг. |
|
44. |
Шуна гайтира Цо уьш‚ шу цхьаьнакхетча‚ шун бIаьргашкахула кIеззиг‚ шу кIеззиг гайтира церан бIаьргашкахула, Дала кхочушдархьама хилла даьлла долу гIуллакх. Деле дIадоьрзу гIуллакхаш. |
|
45. |
ХIай иман диллинарш! Шайца тоба цхьаьнакхетча чIагIлолаш‚ Дела хьехавелаш дуккха‚ шу даккхийдедан тарло. |
|
46. |
МуьтIахь хилалаш Далла а‚ цуьнан элчанна а‚ вовшашца ма къийсалаш – тIаккха озалур ду шу /мостагIчух/‚ шун ницкъ дIабер бу. Собаре хилалаш. Баккъалла а, Дела собаре болчаьрца ву (царна гIодарца). |
|
47. |
Шу ма хилалаш шайн цIеношкара арабевллачарех тера кураллица‚ нахана гайтархьама Делан новкъах (нах) дIатилабеш. И Дела аша дечунна гуо беш ма ву. |
|
48. |
ШайтIано хазйира царна шайн Iамалаш‚ элира: “Тахана нахах цхьа а вац шу эшо‚ со шуна лулахо ду”. ТIаккха, шена ши тоба гича, дIадедира иза‚ элира: “Баккъалла а, со цIена ду шух‚ баккъалла а, со гуш ду (цунна маликаш гуш дара бусулбанашна гIо деш) шуна ца гург‚ со кхоьру Делах – и Дела таIзар дарца чIогIа ву”. |
|
49. |
Мунепикъаша а‚ шайн дегнашкахь цамгар йолчара а олура: “ХIорш шайн дино Iехийна”. Далла тIетевжинарг, – баккъалла а, и Дела веза верг а‚ хьукаме верг а ву. |
|
50. |
Хьуна гинехьара и цатешаш берш маликаша шайн синош схьадохуш шайн яххьийх а‚ тIехьа а етташ: “Iовша шайна жоьжахатийн Iазап”‚- олуш. |
|
51. |
Иза ду шун куьйгаша хьалха даькхинарг бахьанехь‚ Дела лешна зуламе вац. |
|
52. |
ФирIавнан доьзалан а‚ царел хьалха хиллачерийн а Iадатах тера‚ ца тийшира уьш Делан аятех – тIаккха Дала шайн къиношца схьалийцира уьш. Баккъалла а, и Дела нуьцкъала ву‚ чIогIа ву таIзар дарца. |
|
53. |
Иза ду – Дела цахиларна ша цхьана къомана делла хилла долу ниIмат хийцориг, цу (къомо) ша-шена и хийццолац‚ и ду Дела хиларна хезаш а‚ хууш а. |
|
54. |
ФирIавнан доьзалан а‚ царел хьалха хиллачерийн а Iадатах тера‚ харц дира цара шайн Делан аяташ – тIаккха Оха уьш, шайн къинош бахьанехь, хIаллакбира. ФирIавнан доьзал Оха хIордан бухабахийтира‚ массо а хилира уьш зуламхой. |
|
55. |
Уггар боьха бежана Далла гергахь – цатешарш бу‚ (уьш ца теша) цара иман ца дуьллу. |
|
56. |
Ахьа шайца барт бина (тIом бира бац, аьлла) хилларш бу уьш‚ тIаккха массо хенахь и шайн барт бохабо цара‚ уьш ца кхоьру (Делах и барт бохо/. |
|
57. |
Хьайна царна тIехь тIам тIехь ка далахь – лелхабе цаьрца царел тIаьхьа берш‚ цара ойла ян мегара. |
|
58. |
Хьо кхерахь цхьана къоман /хьан шеца барт болчу/ тешнабехках‚ бохабе ахьа /барт/ цаьрца нийсса‚ баккъалла а, Далла ца беза тешнабехк бийраш. |
|
59. |
Цатешачарна маттанне а ма моьттийла шаьш хьалхадовлур ду (Iазапах)‚ баккъалла а, царна ницкъ кхочур бац (Iазапах кIелхьарабовла). |
|
60. |
Кечбе царна дуьхьал шайн тар малло ницкъ‚ дIайихкина (кийча) говраш /хилийта/‚ шеца аша кхераван Делан мостагI а‚ шайн мостагI а‚ уьш боцурш кхиберш а‚ шуна шаьш ца бевзаш болу‚ Далла бевза уьш‚ аша Делан новкъахь яьккхинарг юхайоьрзур ю шуна‚ шуна зулам дийр дац. |
|
61. |
Нагахь санна уьш машаре кховдахь‚– тIаккха хьо а кховда цуьнга (машаре)‚ Далла тIетовжа‚ баккъалла а, Иза хезаш а‚ хууш а ву. |
|
62. |
Царна лаахь хьо Iехо (тешнабехк бан) – хьуна кхачойийриг Дела ву. И ву Ша Шен гIоьнца а, муъма нахаца а хьо чIагIвина хилларг. |
|
63. |
Цо кIаддира церан дегнаш (безам тесира вовшашна юккъехь)‚ ахьа лаьттахь мел дерг доьхкича а, ахьа кIаддийр дацара церан дегнаш‚ делахь а Дала (дегнаш) кIаддира церан вовшашна юккъехь‚ баккъалла а, Иза веза верг а‚ хьукаме верг а ву. |
|
64. |
ХIай пайхамар! Хьуна кхачоен ерг Дела ву‚ муъманахах хьуна тIаьхьахIоьттинарг а ву. |
|
65. |
ХIай пайхамар! ТIамна тIеберзабе муъманах! Шух собаре ткъа хилча – эшор ву цара ши бIе‚ шух бIе хилча – эшор ву цара цатешачарех эзар‚ хIунда аьлча, уьш цакхеташ къам ду. |
|
66. |
ХIинца Дала дайдира шуна‚ Цунна хиира шух ледарло юй (кIеззиг хилар‚ тIамна кийча цахилар)‚ шух собаре бIе хилча – ши бIе эшор ву цара‚ шух эзар хилча – ши эзар эшор ву цара Делан пурбанца‚ Дела собаре болчаьрца (собар диначаьрца) ву. |
|
67. |
Йиш яц пайхамаран шен йийсарой хила лаьттахь кхоччуш ша чIагIваллалц‚ шу дезаш ду дуьненан хIума‚ Далла дезаш ду эхарт‚ Дела веза верг а‚ хьукаме верг а ву. |
|
68. |
Делера жайна хьалха ца даьллехьара аша эцначунна доккхачу Iазапо схьалоьцур дара шу. |
|
69. |
Яа шаьш яьккхинчу хIонсах хьанал ерг‚ цIена ерг‚ Делах кхера (хьарам дерг ца дан). Баккъалла а, Дела гечдеш верг а‚ къинхетаме верг а ву. |
|
70. |
ХIай пайхамар! Ала шайн куьйгийн кIел болчу йийсархошка: “Далла хаахь шун дегнашкахь диканиг‚ шуьгара даьккхинчул сов диканиг лур ду Цо шуна‚ гечдийр ду Цо шуна‚ и Дела гечдеш верг а‚ къинхетаме верг а ву”. |
|
71. |
Царна лаахь хьуна тешнабехк бан‚ хьалха Далла а тешнабехк бина цара‚ Цо царна тIехь ницкъ белла /хьуна таIзар дан)‚ и Дела хууш верг а‚ хьукаме верг а ву. |
|
72. |
Баккъалла а, иман диллинарш а‚ дIакхелхинарш а (динан дуьхьа пайхамарца Маккара Мединате дIабаханарш)‚ шайн дохнаца а‚ синошца а Делан новкъахь къахьегнарш а‚ шаьш тIелаьцнарш а‚ гIо динарш а – уьш вовшийн верасаш (доттагIий‚ гIоьнчий) бу. Иман а диллина дIа ца кхелхинарш – цхьанне хIуманца цаьрца гергарло дац шуна, уьш дIакхалххалц. Динан хьокъехь цара шуьга гIо дехахь‚ – шуна тIехь (царна) гIо дар ду, шуна а, шайна а юккъехь барт болчу къомана дуьхьал дацахь‚ и Дела аша дийриг гуш ма ву. |
|
73. |
Цатешарш вовшийн гергарнаш бу. Аша и (гIо) ца дахь‚ лаьттахь питана хир ду‚ доккха боьханиг даьржар ду. |
|
74. |
Иман диллинарш а‚ (Мадинате) дIакхелхинарш а‚ Делан новкъахь къахьегнарш а‚ тIелаьцнарш а‚ гIо динарш а – уьш бу хьакъ-бакъ муъманах‚ царна гечдар а‚ шортта рицкъа а хир ду. |
|
75. |
ТIаьхьа иман диллинарш‚ (Мадинате) дIакхелхинарш‚ шуьца цхьаьна къахьегнарш – уьш шух бу. Гергарлонаш дерш – царех цхьаберш вукхарел герга бу Делан жайни чохь. Баккъалла а, Дела массо хIума хууш верг ву. |
