|
1. |
Беркате хили Ша къастор доссош хилларг Шен лега‚ и хилийтархьама Iаламашна кхерамча. |
|
2. |
Иза /АллахI-Дела/ ву стигланийн а‚ лаьттан а паччахьалла Шена дерг‚ Цо ца лаьцна доьзалхо‚ вац Цунна накъост паччахьаллехь‚ Цо кхоьллина массо хIума‚ барам бина цунна /массо хIуманна/ барамца. |
|
3. |
Цара лецира‚ Иза а витина‚ делий‚ цара хIумма ца кхуллу‚ уьш шаьш кхуллуш бу /Дала/. Цара дола ца до шайн синошна зенна а‚ пайденна а‚ цара дола ца до даларна а‚ дахарна а‚ дендарна а. |
|
4. |
Элира цатешачара: “ХIара /КъурIан/ харцдерг ду‚ ша цо /пайхамара/ кхоьллина долу‚ цунна гIо дина цу тIехь кхечу наха а”. Цара деана зулам а‚ харцдерг а. |
|
5. |
Цара элира: “Хьалхалерачийн туьйранаш ду. Цо /Мухьаммада/ яздайтина уьш‚ уьш цунна доьшуш ду Iуьйранна а‚ суьйранна а”. |
|
6. |
Ахьа ала: “Иза /КъурIан/ доссийна Шена стигланашкахь а, лаьттахь а къайле хууш волчо. Баккъалла а, Иза хилла гечдеш верг а‚ къинхетам беш верг а”. |
|
7. |
Цара элира: “ХIун ду хIокху элчанна? Даар доу цо‚ базаршкахула лела иза. Доьссина хиллехьара цуьнга малик – и хир дара цуьнца кхерамча. |
|
8. |
Я кхоьссинехьара цуьнга хазна‚ я хир яра цунна беш цо цу чуьра юуш”. Элира зуламхоша: “Шу тIаьхьахIиттина ма ду шена бозбуанчалла динчу стагана”. |
|
9. |
Хьажал‚ муха далийна цара хьуна масалш – тилабелла уьш‚ некъ ца карабо царна. |
|
10. |
Декъала хили Иза‚ Шена лиъча хуьлуьйтур ю хьуна цул диканиг – бошмаш‚ шена бухахула татолаш лелаш йолу‚ Цо хуьлуьйтур ю хьуна гIаланаш. |
|
11. |
ХIаъ‚ цара харцдина сахьт. Оха кечйина сахьт харцдинчунна /жоьжахатин/ цIе. |
|
12. |
Цунна /жоьжахатина цIарна/ уьш гича генарчу меттигера‚ царна хезар ду цуьнан дералла а‚ угIар а. |
|
13. |
Цу чуьра готтачу меттиге шаьш кхиссича‚ дIадихкина а долуш /куьйгаш логех/‚ цара кхойкхур дара хIаллакьхиларе /и атта хир дара царна/. |
|
14. |
/Эр ду цаьрга/: “Аша ма кхайкха тахана цхьана хIаллакьхиларе‚ кхайкха дуккха а хIаллакьхиларшка!” |
|
15. |
Ахьа ала: “ХIара тоьлу‚ я гуттаренан беш /тоьлу/‚ ша /Делах/ кхоьручарна хир ю аьлларг? И хилира царна бекхам а‚ чугIойла – хIусам а”. |
|
16. |
Царна цу чохь шайна луург ю‚ гуттар /уьш/ лаьтташ. И хили хьан Кхиош-кхобучун жоьпаллин ваIда. |
|
17. |
Ша уьш а‚ цара И воцчу шайна Iибадат динарш а гулбинчу дийнахь‚ Цо эр ду: “Аша тилийра хIара Сан леш‚ я шаьш /нийсачу/ новкъах бевлира уьш?” |
|
18. |
Цара эр: “Вонах цIена ву Хьо‚ тхуна оьшуш ца хилира Хьо воцург верасаш лаца‚ делахь а Ахьа зовкх хьегийтира цаьрга а‚ церан дайшка а царна хьехам бицбаллалц‚ уьш хилира хIаллакьхилла нах”. |
|
19. |
/Эр ду Дала/: “Цара шу харцдира аша дуьйцучуьнца‚ шуна ца могу духатоха а /шайх Iазап/‚ гIо хилийта а. Милла велахь а‚ шух зулам деш‚ – цуьнга Iовшуьйтур ду Оха доккха Iазап”. |
|
20. |
Оха ца ваийтина хьоьл хьалха а элчанех цара кхача бууш‚ уьш базаршкахула лелаш хуьлуш бен. Оха хилийтира шух цхьаберш вукхарна питана. Аша собар дой? Хилира хьан Кхиош-кхобург гуш верг. |
|
21. |
Элира Тхоьца цхьаьнакхетаре дог дохуш боцучара: “Вайна доссинехьара маликаш‚ я вайна гуш велахьара вайн Кхиош-кхобушверг”. Уьш курабевлира шаьшлахь‚ дозанах бевлира уьш баларал а сов. |
|
22. |
Шайна маликаш гинчу дийнахь – кхаъ хир бац оцу дийнахь къинош диначарна‚ цара /маликаш/ эр ду: “ЧIогIа дуьхьало ю”. |
|
23. |
Тхо тIедаьхкира цара йинчу Iамална‚ цунах хилийтира Оха баьржина чим (ца лерира Оха церан Iамалш). |
|
24. |
Ялсаманин дай оцу дийнахь дика хир бу чIагIбаларан меттигца а‚ вуно дика хир бу /делкъахь/ садаIаран меттигца а. |
|
25. |
Оцу дийнахь етIар ю стигал мархашца‚ охьадиссор ду маликаш /могIаршца/ охьадиссорца. |
|
26. |
Хьакъ-бакъ долу паччахьалла оцу дийнахь хир ду Къинхетам болчунна”. И хир ду цатешачарна хала /де/. |
|
27. |
Оцу дийнахь зулам динчо цергаш юхкур ю шен куьйгех‚ эр ду: “Ма дакъазваьлла-кх со. Элчанца некъ лаьцна хиллехьара аса.” |
|
28. |
“Ма бала бу-кх суна! Ма лаьцнехьара аса хьенех доттагIа. |
|
29. |
Тилийра цо со хьехамах‚ и соьга беъначул тIаьхьа. ШайтIа хилира адамна ямартхо”. |
|
30. |
Эр ду элчано: “Сан Кхиош-кхобуш волу Дела‚ баккъалла а, сан къомо хIара КъурIан дIатесна ма дити!” |
|
31. |
Иштта хIора пайхамарна а Оха хилийтира мостагI къинош диначарех. Тоьур ду хьуна хьан Кхиош-кхобушверг хилча нисвеш верг а‚ гIоьнча а. |
|
32. |
Элира цатешачара: “Доьссинехьара цуьнга /хIара/ КъурIан цхьана тептарца”. Иштта /доссийна Оха и/ шеца хьан дог чIагIдархьама‚ Оха дийшира и тIеттIа”. |
|
33. |
Хьоьга богIур бац уьш цхьана масалца Тхо хьоьга догIуш бен бакъдолчуьнца‚ вуно хазачу тидарца. |
|
34. |
Шаьш гулбийр берш шайн яххьашкахь жоьжахатина тIе – уьш бу вонаш меттигаца‚ уггар тилабелларш некъаца. |
|
35. |
Оха делира /хьалха/ Мусага жайна‚ вазир хилийтира цуьнца цуьнан ваша ХIарун. |
|
36. |
Оха элира: “ДIагIо шу шиъ шаьш Тхан аяташ харцдинчу халкъана тIе”. ТIаккха Оха уьш этира атарца. |
|
37. |
Нухьан халкъ а‚ цара элчанаш харцбича‚ хин бухабахийтира Оха уьш‚ Оха хилийтира царех нахана делил‚ Оха кечдира зуламхошна лазош долу Iазап. |
|
38. |
Iадаш а‚ Самудаш а‚ Рассан дай а, цу юкъахь тIаьхьенаш дуккха а /хIаллакйира Оха/. |
|
39. |
ХIоранна Оха далийра шен масалш‚ хIора а Оха хIаллаквира хIаллакварца. |
|
40. |
Уьш /Маккан керстанаш/ ма бахарий юьрта тIе‚ шена тIе вонан догIа дилхина хиллачу. Ткъа уьш хилира и ца гуш? ХIан-хIа! Уьш хилира духадендаре дог ца дохуш. |
|
41. |
Хьо шайна гича‚ хьоьх белар до цара: “ХIара ву Дала ваийтинарг элча вина? |
|
42. |
Вай вайн делийх дIатиладарах ца соцу-кх иза‚ вай церан тIехь собар ца дахь”. ТIаьхьа хуур ду царна шайна Iазап гича‚ мила хилла уггар тилавелларг некъаца. |
|
43. |
Хьуна гиний и шен Делах шен дезар динарг? Ткъа хьо хир вара цуьнан тIехь векал? |
|
44. |
Я хьуна моьтту царех дукханаш хозуш я ойла еш бу. Уьш-м бежнаш санна бен баций. ХIаъ‚ уьш вуно а тилабелларш бу некъаца. |
|
45. |
Хьо ца хьоьжу хьан Кхиош-кхобучунга‚ муха даржина Цо IиндагIа? Шена лиънехьара‚ Цо и хуьлийтара дара /паргIат/ сецца. ТIаккха Оха малх хилийтира цуьнан тIехь делил. |
|
46. |
ТIаккха Оха Тхайна тIе озадира и /IиндагI/ и дайа озадарца (кIез-кIеззиг доккхуш дIа даьккхира Оха и IиндагIа, тIаккха кIез-кIеззиг духа хуьлуьйту). |
|
47. |
Иза ву Ша хилийтинарг шуна буьйсанах духар‚ набарах – синтем‚ Цо хилийтина дийнах духадендалар. |
|
48. |
Иза ву баийтинарг мох кхаъ хилла Шен къинхетамал хьалха‚ Оха охьадоссира стиглара цIена хи. |
|
49. |
Цуьнца Оха денбархьама белла мохк‚ и маладо Оха /шортта/ Тхаш кхоьллинчух бежнашна а‚ дуккха нахана а. |
|
50. |
И /хи/ даржира Оха царна юккъехь царна дагадайтархьама /Делан ниIмат/. Дуккха нах дуьхьал хилира /массо дикачу хIуманна/ керстаналла доцучунна. |
|
51. |
Тхуна лиънехьара‚ Оха ваийтина хир вара хIора юртахь кхерамча. |
|
52. |
Хьо муьтIахь ма хилалахь цатешачаьрна‚ къовса царца цуьнца /КъурIанца/ доккха къовсарца. |
|
53. |
Иза ву ши хIоьрд хецна битинарг /я оьхучу хин ши агIо хецна йитинарг/: хIара – теза-мерза‚ хIара – дуьра-чемаза‚ Цо хилийтина цу шиннан юккъехь /йоккха/ парду а‚ чIогIа дуьхьало а /вовшех ца эва уьш/. |
|
54. |
Иза ву кхоьллинарг хих адам‚ Цо цуна хилийтина шен схьавалар а‚ зударийн агIорхьара /захаллин/ гергарло а. Хилира хьан Кхиош-кхобург ницIкъ кхочуш. |
|
55. |
Цара Iибадат до Дела вуьтий шайна пайда а‚ зен а ца дечуьнна. Хили цатешарг шен Кхиош-кхобучун дуьхьал гIоьнча. |
|
56. |
Хьо ца ваийтина Оха кхаъ бийриг а‚ кхерам тосург а хилла бен. |
|
57. |
Ахьа ала: “Аса шуьга ца боьху цуна цхьа а мах‚ шена луучо шен Кхиош-кхобучун некъ лацар бен”. |
|
58. |
Хьо тIетовжа ша дийнаволчунна /Далла/‚ лийриг воцчу‚ тасбахь де Иза хасторца. Кхачо ю Цуьнца Шен лайн къинош сов довзарца. |
|
59. |
Ишттанниг ву Иза Ша кхоьллина стигланаш а‚ латта а‚ цу шиннан юккъехь мел дерг ялх дийнахь‚ тIаккха дIанисвелла Иза Iаршана тIе. Къинхетаме верг ву Иза. Хатта цуьнах хуушволчуьнга. |
|
60. |
Шайга элча: “Сужд де Къинхетаме волчунна”‚ цара элира: “ХIун ду и Къинхетаме верг? ТIкъа оха сужд до ахьа тхуна омра дечунна”. Цо совбехира уьш /Делан новкъах/ дог даларца. |
|
61. |
Беркате ву Ша стиглахь седарчийн тоба йинарг‚ Цо бина цу чохь чиркх а‚ нуре болу бутт а. |
|
62. |
Иза ву хилийтинарг буьйса а‚ де а хийцалуш шена луучунна ойла ян‚ я баркалла ала. |
|
63. |
Къинхетаме волчун леш бу – шаьш лаьттахь лелашберш муьтIахь хилла шайга жехIал нах бистхилча‚ олуш берш: “Салам! “ |
|
64. |
Буьсанаш йохуш берш а шайн Кхиош-кхобучун сужд деш а‚ ира хIоьттина лаьтташ а. |
|
65. |
Олуш берш: “Тхан Кхиош-кхобург! ДIадаккхалахь тхоьх жоьжахатин Iазап. Баккъалла а, цуьнан Iазап хилла тIедоьжна (царех ца къаьсташ). |
|
66. |
Баккъалла а, ма вон хили-кх иза /чохь/ латтарна а‚ /садаIа/ меттиг хиларна а”. |
|
67. |
ШIаьш сагIина луш кхоам а беш берш‚ пис ца хуьлуш берш‚ цу юккъехь хIоьттина лаьттарш /бу Цу Делан дика леш/. |
|
68. |
Делаца кхин деле ца кхойкхуш берш‚ ца дойу са Дала ша /ден/ хьарам дина долу‚ /ден/ хьакъ долуш бен‚ зина ца до. И деш верг къица дуьхьал кхетар ву. |
|
69. |
Шозза алсам доккхур ду цуна Iазап къемат дийнахь‚ гуттар лаьттар ву иза цу чохь сийсаза хилла. |
|
70. |
Ша тоба дийнариг а‚ иман диллинарг а‚ дика Iамал йинарг а воцург – уьш бу Дала шайн вонаш диканашца хийцор дерш. Хили Дела гечдеш верг а‚ къинхетаме а верг. |
|
71. |
Тоба а‚ дика Iамал йинарг – баккъалла а, цо тоба до Деле /къиношна/ дохко валарца. |
|
72. |
Харц тешалла ца деш берш‚ шаьш дессачу хабарна уллохула боьдуш – оьзда чекхболу берш. |
|
73. |
Шайн Кхиош-кхобучун аяташ шайна тIехь хьехийча – царна бертал ца бегаш берш къора хилла а‚ бIаьрса доцуш хилла. |
|
74. |
Олуш берш: “Тхан Кхиош-кхобург‚ лолахь тхуна тхан зударех а‚ доьзалах а бIаьрг бекхабалар‚ тхо хилийталахь /Делах/ кхоьручарна масал (уьш Тхуна тIаьхьахIуттуш)”. |
|
75. |
Царна ялана лур ю /ялсаманин/ хIусам цара /иманца/ собар дарна‚ цигахь царна дуьхьал догIур ду /маликаш/ маршаллица а‚ саламца а. |
|
76. |
Гуттар лаьттар бу уьш цу чохь. Хаза хилла латтарца а /чIагIбелла/‚ меттигца а /садаIа/. |
|
77. |
Ахьа ала: “Шуьца бала хир бацара сан Кхиош-кхобучун‚ шун кхайкхар ца хиллехьара. Аша харцдина /Цуьнан дин/ – тIаьхьа хир ду шуна иза хилаза ца долуш дерг”. |
