1.
|
Әй, кешеләр! Һезҙҙе бер йәндән яралтҡан һәм уға ҡатынды бар иткән, уларҙың
икеһенән ир енес һәм ҡатын енесен үрсеткән Раббы ҡаршыһында (гөнаһ ҡылыуҙан)
ҡурҡығыҙ. Исемен теләктәрегеҙҙә ҡуллана торған Аллаһ алдында ғәйепле
булыуҙан һәм ҡәрҙәшлек ептәрен өҙөүҙән һаҡланығыҙ. Шикһеҙ, Аллаһ һеҙҙең өҫтән
күҙәтеп тороусыҙыр.
|
2.
|
Йәтимдәргә малдарын бирегеҙ. Йәтимдәрҙең затлы малын үҙегеҙҙең насар малығыҙға
алыштырмағыҙ. Уларҙың малдарын үҙ малдарығыҙҙыҡы менән ҡатыштырып ашамағыҙ.
Сөнки был оло гөнаһтыр.
|
3.
|
Әгәр уларға
(йәтимәдәргә) ғәҙел була алмам, тип ҡурҡһағыҙ, үҙегеҙгә оҡшаған
ҡатындарға өйләнегеҙ: икеһенә, өсөһөнә, дүртеһенә (никахлаша алаһығыҙ).
Әгәр
ғәҙел
була алмау ҡурҡынысы бар икән, берһен
генә алығыҙ,
улай ҙа булмаһа, кәнизәктәр ҙә
еткән. Был —
Аллаһ юлынан тайпылмаҫ өсөн ҡулай эш.
(«Дҗәһилиәт-наҙанлыҡ-ҡараңғылыҡ
осоронда,
йәғни
Ҡөръән-и
Кәрим ингәнгә саҡлы замандарҙа ирҙәр, малдарына ҡыҙыҡҡанға
күрә, үҙ ҡарамаҡтарындағы
йәтимә ҡыҙҙарға
өйләнә торған
булғандар.
Бер нисә йәтимә ҡыҙға
өйләнгәндәр ҙә булған.
Яҡлаусыһы булмаған
йәтимә ҡатындарға
ирҙәре рәнйетеүле
мөғәмәләлә
булып,
ғәҙелһеҙ
ғәмәлдәр
ҡыла торған
булғандар.
Хатта мираҫтарын
алыр өсөн уларҙың үлеп китеүҙәрен
теләгәндәр. Был аят ана шундай йәтимәләрҙең хоҡуғын
яҡлай. Исламдан әүүәлге замандарҙа ирҙәргә нисә ҡатын алһа ла тыйылмаған
була. Унар ҡатынлы, хатта унан да артыҡҡа өйләнөүҙәр
ғәҙәти
хәл булған.
Ислам ҡанундары зинаны тыя. Шуға
күрә, зина ҡылыуҙың мөмкинлектәрен бөтөрөү
кәрәк. Ир кешенең
ғәйрәтле
һәм көр тормошлы булыуы,
ҡатынының, зәғиф
йәки бала таба алмауы, дәртһеҙ булыуы,
ирҙәрҙең һуғыштарҙа
күпләп һәләк булыуҙары
арҡаһында йәки башҡа сәбәптәргә күрә, ирҙәрҙең
әҙәйеүе
ҡатындарҙың һаны артыуға
килтерә.
Шуға
күрә, ирҙәргә берҙән артыҡ ҡатынға
өйләнеү
зарурийәте барлыҡҡа килгән. Сөнки ирһеҙ ҡыҙҙар, ирһеҙ ҡатындар зина юлынан
киткән булырҙар ине. Ләкин күп ҡатын менән, йәтимәләр менән никахлашҡан ир һәм
ҡатынына
ғәҙел
булырға
тейеш».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.)
|
4.
|
Ҡатындарға мәһәрҙе ысын күңелдән, мул бирегеҙ. Әгәр ҙә киң күңеллелек менән
(һеҙ биргән) мәһәрҙең бер өлөшөн һеҙгә ҡайтарһалар, уны рәхәтләнеп ашағыҙ.
|
5.
|
Терәк булһын тип, Аллаһ һеҙгә мал бирҙе, һеҙ ул малды аҡылһыҙҙарға (мал тота
белмәгәндәргә, аҡылы сәләмәт булмағандарға) бирмәгеҙ. Шул мал менән уларҙы
ашатығыҙ-эсертегеҙ һәм уларға йыуатыусы һүҙҙәр һөйләгеҙ.
|
6.
|
Бәлиғлеккә ирешкәнгә тиклем йәтимдәрҙе (тәрбиә ҡылығыҙ, ҡарап үҫтерегеҙ)
һынағыҙ. Аҡылы өлгөргәнлеген күреүгә үк, малдарын үҙҙәренә тапшырығыҙ. Ул малды
исраф итеп (тотоноп),(йәтимдәр үҫеп етер тип) ҡабаланып ашап бөтөрмәгеҙ. Бай
кеше олпат (ғәҙел) булырға тырышһын, (йәтим малына ҡулын һуҙмаһын),
фәҡир булһа, тейешлеһен генә ашаһын. Малдарын шаһиттар алдында тапшырығыҙ.
Юҡһа, Аллаһ һәр кемдең ғәмәлен белеп, хисап аласаҡ.
|
7.
|
Ата-әсә йәки яҡындары ҡалдырған (малдан) ирҙәргә бер өлөш тейә, ата-әсә
һәм яҡындары ҡалдырғандан ҡатындарға бер өлөш тейә. Мал күп булһа ла, әҙ генә
булһа ла тигеҙ бүленергә тейеш.
|
8.
|
Мираҫ
бүлгәндә (васыятта исеме әйтелмәгән) яҡындар, йәтимдәр һәм ярлылар булһа,
уларға ла ризыҡлыҡ өлөш сығарығыҙ һәм уларға яғымлы һүҙҙәр әйтегеҙ.
(«Дҗәһилиәт дәүерендә мираҫ малы ҡатындарға бирелмәй ине, был иҫке йоланы инҡар
итеп, ошо ике аят индерелгән. Йыраҡ туғандарға, йәтимдәр һәм мираҫ бүлешкәндә
осраҡлы тура килгәндәргә лә өлөш сығарыу — ғәҙеллек ҡануны».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.)
|
9.
|
Үлем
түшәгендә:
— Зәғиф, сабый балам ҡала, (уны кемдәр генә ҡарар инде, уны балалыҡҡа алған
кешеләр минән ҡалған малды ашап бөтөрмәҫтәрме), — тип борсолған кешеләр
кеүек, (йәтимдәрҙе үҙ тәрбиәһенә алып ҡалғандар ҙа), йәтим малын ашауҙан
тыйылһындар. Аллаһтың язаһынан ҡурҡһындар һәм дөрөҫ һүҙ һөйләһендәр.
|
10.
|
Хәйлә һәм һылтау менән йәтим хаҡын ашаған кешеләр ҡарындарына утлы киҫәү тыҡҡан
кеүек буласаҡтар, быныһы хаҡ, һуңынан улар ялҡынлы утҡа барып керәсәк.
|
11.
|
Аллаһ
балаларығыҙ хаҡында былай тине: — Ир улға ике ҡыҙ бала өлөшө тиклем өлөш
бирелер. Әгәр балаларҙың барыһы ла ҡыҙ енесле булып, икенән артһа, мәрхүм
ҡалдырған мираҫтың өстән икеһе уларға тейеш. Әгәр бер генә бөртөк ҡыҙ бала
булһа, малдың яртыһы уға тейәр. Мәрхүмдең балаһы ҡалһа, мәрхүмдең ата-әсәһенә
һәр берһенә айырым итеп, мираҫтың алтынан бер өлөшө бирелергә тейеш. Мәрхүмдең
балаһы ҡалмайынса, ата-бабаһы уның малына вариҫ булыр, әсәһенә өстән бер өлөшө
(атайға ҡалғаны) булыр. Мәрхүмдең (бер туған) ҡәрҙәштәре булһа,
уның васыятын үтәп, бурыстарын түләп бөтөргәндән һуң, әсәһенә алтынан бер өлөш
(ҡалғаны ҡәрҙәштәренә) булыр. Атағыҙ ҙа, балаларығыҙ ҙа файҙа килтереү
мәсьәләһендә ҡайһыһы һеҙгә яҡыныраҡ икәнлеген һеҙ Аллаһ билгеләгәнсә
белмәйһегеҙ.
Хаҡтыр,
Аллаһ ғилем һәм хикмәттәр хужаһыҙыр.
(«Ни өсөн Ҡөръән мираҫ өлөшөн ирҙәргә күберәк бүлергә бойора? — тигән
һорауға яуап ошо: ирҙәрҙең тормош сығымдары ҡатындарҙыҡына ҡарагғанда күберәк.
Өйләнгәндә мәһер биреү ир яҡтың бурысы, туй сығымдарын да ирҙәр тарафы ҡаплай.
Өйләнгәндән һуң да ирҙәр — кәрәкһә, мохтажлыҡтағы яҡын туғандарына ярҙам
итеүсе, кәрәкһә ҡатыны, балаларын ҡараусы. Уларҙы ашау-эсеү, кейем-һалым, тораҡ
менән тәьмин итеү ирҙәр елкәһендә. Шул сәбәпле ирҙәрҙең өлөшө ҡатындарҙыҡына
ҡарағанда артығыраҡ».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.)
|
12.
|
Ҡатынығыҙ вафат булып, балаһы булмайынса, малы ҡалһа, васыяты үтәлгәндән һуң һәм
бурыстары ҡайтарылғандан һуң ҡалған малдың яртыһы һеҙгәҙер. Балалары ҡалған
булһа, малдың дүрттән бер өлөшө һеҙҙеке. Балағыҙ булмаһа, һеҙ ҡалдырған малдың
дүрттән бер өлөшө ҡатындарығыҙға. Балағыҙ булһа, васыятты, бурыстарҙы
башҡарғандан һуң, ҡатындарығыҙға һигеҙҙән бер өлөш сығар. Әгәр ҙә мәрхүмдең
йәки мәрхүмәнең ата-әсәһе һәм балалары булмаған хәлдә ир туғаны йәки ҡатын-ҡыҙ
ҡәрҙәше булһа, һәр берһенә алтынан бер өлөш сығарылыр. Икенән артып китһәләр,
мираҫтың өстән бер өлөшө тигеҙ бүленер. Васыят шарттарын һәм бурыстарын
үтәгәндән һуң, һис кемгә лә зыян килтермәҫтән, мираҫ малы тигеҙ итеп, Аллаһ
хөкөм иткәнсә бүленергә тейеш.
Аллаһ бар нәмәне лә белеп тороусы һәм ғәҙел.
|
13.
|
Былар Аллаһ ҡуйған (ҡануни) сиктәрҙер. Кем Аллаһҡа һәм уның Пәйғәмбәренә
итәғәт итһә, Аллаһ уны үҙәндәренән шишмәләр ағып ята торған йәннәттәргә
урынлаштырасаҡ, улар шунда оҙаҡҡа ҡаласаҡ, бына шул бөйөк ҡотолоу булыр.
|
14.
|
Кем дә кем Аллаһҡа һәм уның Пәйғәмбәренә ҡаршы булып, буйһонмаһа һәм әлеге
сиктәрҙе боҙһа, Аллаһ уны мәңгелек утҡа ташлаясаҡ, был (гөнаһлылар өсөн)
хурлыҡлы яза булыр.
|
15.
|
Уйнаш ҡылған ҡатынығыҙ өҫтөнән арағыҙҙан һайланған дүрт ир шаһит булһын. Әгәр
улар шаһитлыҡ ҡылһа, ҡатынды үлгәнсегә тиклем йәки Аллаһ бер юл эшләгәнсе тиклем
өйөгөҙҙә ябып тотоғоҙ.
|
16.
|
Арағыҙҙан икәү бергә зина ҡылһа, икеһенә лә яза бирегеҙ, әгәр ҙә тәүбә итһәләр,
үкенһәләр, (язалауҙан) ваз кисегеҙ. Аллаһ тәүбәләрҙе ҡабул итеүсе һәм
ярлыҡаусыҙыр.
|
17.
|
Наҙанлығы арҡаһында ғына яманлыҡ ҡылған кеше һуңынан иҫенә килеп, тиҙ тәүбә
итһә, Аллаһ уның тәүбәһен ҡабул итер. Аллаһ бар нәмәне лә белеүсе хикмәт
эйәһелер.
|
18.
|
Тик,
(ғүмере буйы) яманлыҡтар ҡылып та, яғаһынан үлем килеп тоткас ҡына:
— Мин инде тәүбә иттем! — тигәндәргә һәм кәфер булып үлгәндәр өсөн ярлыҡау юҡ.
Улар өсөн әсе ғазап әҙерләнгән.
|
19.
|
Әй, мөьминдәр! Ҡатындарҙы ирекһеҙләп мираҫ итеүегеҙ хәләл түгел. Асыҡтан-асыҡ
хыянат (зина) итмәгән булһа, уларға, (китергә теләһә) мәһеренең
бер өлөшөн үҙегеҙгә алыу маҡсаты менән, ҡатындарҙы ирекһеҙләп тотмағыҙ
(айырып ебәрегеҙ). Хатта һеҙ ҡатындарығыҙҙы яратмаһағыҙ ҙа, уның менән яҡшы
мөғәмәләлә булығыҙ. Әгәр ҙә һеҙгә ул оҡшамай икән, тимәк, һеҙ Аллаһ уға биргән
һөйкөмлөлөктө (шундағы мөмкинлектәрҙе) күрмәйһегеҙ.
|
20.
|
Әгәр ҙә һеҙ ҡатынығыҙҙы айырып, башҡаһына өйләнергә уйлаһағыҙ, (айыраһы
ҡатынығыҙға бирелгән) мәһәрҙән бер нимә лә алмағыҙ. Һеҙ уға нахаҡ яла яғып,
асыҡтан-асыҡ хаталанып, биргән мәһәрегеҙҙе кире алырһығыҙмы?
|
21.
|
Ваҡытында һеҙ бер-берегеҙ менән ҡушылып йәшәнегеҙ, вәғәҙәләр бирештегеҙ, шунан
һуң да нисек итеп һеҙ ҡатын малын кире алырһығыҙ икән?
|
22.
|
Булаһы булған инде, әммә әүүәлге кеүек, атайығыҙ айырған үгәй әсәгеҙгә
өйләнмәгеҙ. Сөнки был—оятһыҙлыҡ, боҙоҡ бер ғәмәл һәм яманлыҡтыр.
|
23.
|
Әсәләрегеҙ, ҡыҙҙарығыҙ, ҡыҙ туғандарығыҙ, апайҙарығыҙ, туғандарығыҙ,
ҡәрҙәштәрегеҙҙең ҡыҙҙары, һеҙҙе имеҙгән һөт әсәләрегеҙ, һөт ҡәрҙәштәрегеҙ,
ҡатындарығыҙҙың әсәләре, ҡатындарығыҙға эйәреп килгән үгәй ҡыҙҙарығыҙ һеҙгә
харам ҡылынды. Әгәр никахлашып та ҡатынығыҙ менән яҡынлыҡ ҡылмаған булһағыҙ, уны
айырғас, ул ҡатындың башҡа ирҙән тыуған ҡыҙына өйләнеүҙең ғәйебе юҡ. Үҙ
улдарығыҙҙың ҡатындары һәм ике ҡыҙ ҡәрҙәште бер юлы никахлап алыу харам
ҡылынды. Уҙған замандарҙа һеҙ шулай ҡыла инегеҙ. Аллаһ, ысынлап та, ярлыҡаусы,
кисереүсеҙер.
|
24.
|
Башҡа ир никахындағы бөтөн ҡатындар ҙа һеҙгә харам (һуғышта әсир алынған
ҡатындар) йәриәләрҙән башҡа. Ул ҡатындарҙың үҙ илдәрендә ҡалған ирҙәре
менән булған никахтары боҙола. Уларҙы ҡатын итеп алыу мосолмандар өсөн харам
түгел). Аллаһтың һеҙгә әмере шулдыр. (Никахлы ҡатындарҙан) башҡаһын
намыҫлы рәүештә һәм зина ҡылмайынса ғына, малдарығыҙ ярҙамы менән (мәһер
әҙерләп) теләгән ҡатын менән никахлашыу хәләл ителде. Уларҙы файҙаланғанығыҙ
өсөн алдан килешенгәнсә мәһер бирегеҙ. Бынан һуң нимә ҡылһағыҙ ҙа, гөнаһ булмаҫ.
Хаҡтыр, Аллаһ ғилем эйәһе һәм хикмәттәр хужаһыҙыр.
|
25.
|
Мосолман ҡатындарға өйләнергә малы етмәгән кеше, бойороғоғоҙҙа булған, иман
килтергән йәриәләргә өйләнә ала. Аллаһ һеҙҙең иманығыҙҙы бик яҡшы белә. Һеҙ
икегеҙ ҙә тигеҙ (иманлы йәриәләр, кәнизәктәр ҙә һеҙҙең кеүек үк әҙәм балаһы).
Шулай итеп, хужаларынан рөхсәт алып, зина ҡылмаған, йәшерен һөйәркәләре
булмаған, намыҫлы йәриәләргә өйләнегеҙ. Мәһәрҙәрен дә етәрлек миҡдарҙа бирегеҙ.
Никахтан һуң зина ҡылһа, уларға ирекле ҡатындарға бирелә торған язаның яртыһы
бирелер. Был — гөнаһтан ҡурҡҡандар өсөн. Сабырлыҡ һеҙҙең өсөн хәйерлелер. Аллаһ
ярлыҡаусы һәм кисереүсеҙер.
|
26.
|
Белмәгәндәрегеҙҙе белдереү һәм һеҙҙән алда йәшәгән изгеләр (Ибраһим менән
Исмәғил) юлына күндереү өсөн, Аллаһ гөнаһтарығыҙҙы ярлыҡарға теләй. Шик
юҡтыр, Аллаһ белеп тороусы хөкөм һәм хикмәт эйәһе.
|
27.
|
Ысындан да, Аллаһ һеҙҙең тәүбәләрегеҙҙе ҡабул итергә теләй. Енси теләктәренә ҡол
булған кешеләр иһә һеҙҙе, мотлаҡ, юлдан яҙҙырмаҡсы булалар.
|
28.
|
Аллаһ һеҙҙең йөгөгөҙҙө еңеләйтергә теләй, сөнки кеше ҡеүәтһеҙ итеп яралтылған.
|
29.
|
Әй, мөьминдәр! Малдарығыҙҙы үҙ-ара һатыу итеп, килешеп кенә ашағыҙ. Харам юл
менән, әшәкелек менән (тартып алып) малдарығыҙҙы ашамағыҙ.
Бер-берегеҙҙе үлтермәгеҙ.
Шик юҡ, Аллаһ һеҙҙе ярлыҡаусы.
|
30.
|
Кем дә кем хакһыҙлыҡ менән шулай ҡылһа, (харам ризыҡ йыйһа, әҙәм үлтерһә),
уны утта яндырырбыҙ. Был эш Аллаһ өсөн бик тә еңел.
|
31.
|
Әгәр тыйылған
оло гөнаһтарҙан ҡасһағыҙ,
һеҙҙең бәләкәй гөнаһтарығыҙҙы
кисерербеҙ һәм
һеҙҙе шәрәфле бер ергә урынлаштырырбыҙ.
|
32.
|
Аллаһ кешеләрҙе бер-береһенән өҫтөн ҡуйҙы, уларҙың өҫтөнлөктәренә ҡыҙыҡмағыҙ.
Ирҙәрҙең тапҡаны
(сауабы, гөнаһаһы)
үҙенә, ҡатындарҙың тапҡаны
(сауабы,
гөнаһаһы)
үҙҙәренә. Аллаһтың рәхмәтен һорағыҙ,
шик юҡ: Аллаһ һәр нәмәне лә белеп тора.
|
33.
|
Һәр кемде (ирҙе, ҡатынды) ата-әсәһенән
һәм
туғандарынан
ҡалған
малға
мираҫсы
итеп ҡуйҙыҡ. Антлашҡандарға
үҙ өлөштәрен бирегеҙ. Аллаһ һәр нәмәне күреп тора.
|
34.
|
Аллаһ кешеләрҙе
бер-берҙәренән өҫтөн ҡуйғаны
сәбәпле, ирҙәр ҡатындарҙың етәксеһе һәм һаҡлаусыһы, туйҙырыусыһы-кейендереүсеһе.
Шуға
күрә лә,
иманлы ҡатындар әҙәпле. Улар Аллаһ һаҡларға
ҡушҡан серҙе (ғийффәтлелек
һәм
намыҫтарын)
һаҡлаусылар. Буйһонмау
ғәләмәттәре
күренһә, ҡатынығыҙҙы
өгөтләгеҙ, ятаҡта яңғыҙ
ҡалдырып китегеҙ, (шулай ҙа яйға
килмәһә, ҡурҡырлыҡ
итеп) һуғығыҙ.
Әгәр ҡатын яйға
килһә, уны кәмһетә торған
сара эҙләмәгеҙ. Аллаһ — олуғтыр,
Ул — бөйөктөр.
(«Ғаилә
— ул бер дәүләт. Дәүләттең төҙөк
бер тәртибе булырға
тейеш. Уның етәксеһе, рәисе, идарасыһы булырға
тейеш. Дәүләттәге кеүек,
ғаиләлә
лә итәғәт
булырға
тейеш. Ана
шул итәғәт
сиктәрен боҙоп,
итәғәт
ҡанундарынан
сыҡҡанды өгөтләү, уға
тейешенсә яза биреү
— идарасының бурысыҙыр. Бында
ҡатындарҙың
ғаилә
ҡанундарын боҙоуы
тураһында һөйләнә. Хәҙрәти Мөхәммәд саллаллаһү
ғәләйһи
вә сәлләмдең бер
ҡасан
да ҡатын туҡмағаны
булмаған.
Ул: ишәкте туҡмаған
кеүек ҡатын туҡмап,
кис менән шул туҡмалған
ҡатыныңды ҡосаҡлап ятыу
ир кеше эшеме ни? — тип өммәтенә һабаҡ биргән зат. «Туҡмау»
һүҙен эт итеп, имгәткәнсе, йәрәхәтләгәнсе туҡмау,
тип аңламаҫҡа кәрәк».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.)
|
35.
|
Ир менән ҡатындың айырылышыу мәсьәләһе килеп сыкҡһа, әммә татыуланырға
теләһәләр, ир яғынан бер ғәҙел кешене, ҡатын яғынан икенсе ғәҙел бер кешене
һайлап алығыҙ.
Аллаһ уларҙы килештерер. Шик юҡ, Аллаһ барыһын да белеүсе, барыһынан да
хәбәрҙар.
|
36.
|
Аллаһҡа ғибәҙәт ҡылығыҙ һәм Уға һис бер тиң зат эҙләмәгеҙ. Ата-әсәгә,
туғандарға, йәтимдәргә, фәҡирҙәргә, яҡын күршеләргә, йыраҡ күршеләргә, яҡын
дуҫҡа, юлсыға, бойороғоғоҙҙа булғандарға (ҡол, йәриә, хеҙмәтсе һәм
башҡаларға) яҡшы мөғәмәләлә булығыҙ. Аллаһ үҙ-үҙенә ғашиҡ тәкәбберҙәрҙе,
өҙлөкһөҙ маҡтанған кешеләрҙе яратмай.
|
37.
|
Ул кешеләр һаран була, башҡаларҙы ла һаран булырға ҡоторта, Аллаһ биргән
ниғмәттәрҙе улар йәшереп тота. Беҙ шундый кәферҙәр өсөн сыҙай алмаҫлыҡ яза
әҙерләнек.
|
38.
|
Аллаһҡа, Әхирәт көнөнә инанмаған килеш, малдарын кешеләргә күрһәтер өсөн генә
сарыф иткәндәр ҙә (Әхирәттә ғазапҡа дусар булыр). Шайтан берәйһенә иптәш
була икән, бик тә яман иптәш ул.
|
39.
|
Аллаһка һәм Әхирәт көнөнә иман килтереп, үҙҙәренә Аллаһ тарафынан бирелгәнде
(дин юлында) сарыф итһәләр, ни була ине инде? Аллаһ уларҙың хәлен бик яҡшы
белеп тора.
|
40.
|
Шик юҡ, Аллаһ һеҙгә туҙан бөртөгө кеүек тә ғәҙелһеҙлек ҡылмаҫ. Изгелек
ҡылыуысыны ҡат-ҡат арттырыр. Аллаһ ҙур бүләк бирер.
|
41.
|
Һәр бер өммәттән бер шаһит, шулар өҫтөнә һине лә шаһит итеп килтергәс,
тегеләрҙең (кәферҙәрҙең) хәле нисек
булыр икән?
(Әхирәттә пәйғәмбәрҙәр кешеләрҙең был донъяла йәшәйештәре, ҡылмыштарына шаһит
буласаҡтар.)
|
42.
|
Аҙғын юлға төшөп, Пәйғәмбәрҙе тыңламағандар ул көндө (Ҡиәмәттә) үҙҙәрен
ер менән тигеҙләүҙе теләрҙәр һәм һис бер ҡылғандарын йәшерә алмаҫтар.
|
43.
|
Әй, иман килтергән
кешеләр! Йоҡо
иҫереклегендә йәки зиһенегеҙ тарҡау саҡта нимә
һөйләгәнегеҙҙе белмәҫлек дәрәжәлә башығыҙ
томанлы булһа, башығыҙ
сафланғанға
саҡлы намаҙға
яҡын килмәгеҙ. (Дҗәһилиәт осоронда хәмер эсеп, аяттарҙы
яңғылыш
уҡығандар
бар ине.)
Ғөсөлһөҙ
булһағыҙ,
сәйәхәттә булһағыҙ,
ғөсөл
тәһәрәте
алмайынса
намаҙ уҡымағыҙ.
Сирле
булып йәки сәйәхәттә булһағыҙ
йәки бәҙрәфтән сыҡһағыҙ,
ҡатынығыҙ
менән яҡынлыҡ ҡылғандан
һуң, һыу булмағанда,
таҙа тупраҡ менән тәйәмүм итегеҙ, йөҙөгөҙгә
һәм
ҡулдарығыҙға
тупраҡ һирпегеҙ. Шик юҡ, Аллаһ йомарт рәүештә ярлыҡаусы, гөнаһтарҙы
ғәфү
итеүселер.
(Тәһәрәт
йәки ғөсөл ҡойоноу кәрәк булғанда, һыу ҡытлығында тупраҡ, ҡом менән тәйәмүм
тәһәрәте алыу ярай. Тәйәмүм тәһәрәте, ғөсөл ҡойоноуҙы ла алыштыра. Һыу
ҡулланырға ярамаған сирле кеше лә, һыу булған урында ла һыу ҡулланмаҫ, тәйәмүм
алыр.) (Дуртенсе, йәғни Ниса сүрәһенең 43 нсе аятын тәржемә иткәндә йыш
ҡулланыла торған «сәрхуш, иҫерек» һүҙҙәре хаҡында төрлө фекерҙәр бар. Татар һәм
башҡорт телләрендә «иҫерек» һүҙе бары тик хәмер, араҡы эсеп иҫереүҙе генә
аңлатмай. Был һүҙ «үлем иҫереклеге, йоҡо иҫереклеге, мунсала еҫ тейеп иҫереү»
кеүек мәғәнәләрҙе лә бирә ала. Шулай булғас, был аят төрлө тәржемәләрҙә тәҡдим
ителә.
Ш.
Ноғманиҙа:
«Ий
мөьминдәр, иҫерткес эсеп иҫереп нимә һөйләгәнегеҙҙе белмәһәгеҙ, намаҙға яҡын
бармағыҙ! (Ул ваҡытта хәмер харам түгел ине, шул сәбәпле ҡайһы бер сәхәбәләр
иҫерек хәлдә намаҙ уҡып, аятты хаталы уҡынылар.»)
М.
Ғәлиҙә:
«Существуют разногласия относительно того, что значит здесь слово «сүкәра».
Буквально, слово «сәкәран»
(единственное число) означает «одурманенный», однако, некоторые считают, что
здесь имеются в виду одурманенные напитком, другие же полагают, что речь идет об
одурманенном сном. Слово «сәкр»,
несомненно, может быть употреблено в последнем смысле, ибо буквальное значение —
«останавливать». Кроме того, это слово применяется, когда речь идет о помутнении
рассудка. Священный Коран говорит о «сәкрат-әлмәүт»,
то есть о состоянии, когда человек, приближающийся к смерти, утрачивает власть
над своим рассудком. Выражение «сәкрат-әлхәммә»
описывает состояние, когда человек теряет рассудок из-за великой скорби. «Сәкрат-әннәүм»
— это такое состояние, когда из-за неодолимой сонливости человек не вполне
владеет рассудком. Использованные здесь слово может иметь любое из этих
значений. Запрет молиться в состоянии опьянения был шагом к полному запрещению
спиртного». «Слово «хәмер»
означает «вино» или «виноградная лоза». Шулай итеп, «хәмер йылғалары»
тигән
ғибәрәне(һүҙ
ғулланышын)
«йөҙөм
һуты, шәрбәт йылғалары»
тип тә тәржемә итеп була икән.
|
44.
|
Үҙҙәренә Китап өлөштәре индерелгәндәргә ҡарағыҙ!
Боҙоҡлоҡто
һатып алалар
һәм
һеҙҙе
лә юлдан яҙҙырырға
маташалар.
|
45.
|
Аллаһ һеҙҙең дошмандарығыҙҙы
үҙегеҙҙән дә яҡшы белә. Ысынлыҡта, һеҙгә Аллаһтың дуҫлығы
һәм ярҙамы
етәр.
|
46.
|
Йәһүдтәрҙең
бер төркөмө (китап) һүҙҙәрҙең урындарын (Тәураттәге Рәсуллулла
саллаллаһу ғәләйһи вә сәлләмдең вазифаларына ҡағылышлы өлөштәрен)
алмаштырҙылар. Телдәрен юрамал боҙоп, динебеҙҙе мыҫҡыл итеп:
— Ишеттек
(Ҡөръән һүҙҙәрен), әммә ҡаршы килдек, (ҡаршы насар һүҙҙәр булған)
ишетмәгәнеңде ишет (рағиинә), — тинеләр.
Әгәр улар:
— Ишеттек,
итәғәт иттек, тыңла һәм беҙгә күҙ-ҡолаҡ бул, — тигән булһалар ине, шик юҡ,
үҙҙәре өсөн тағын да яҡшыраҡ булыр ине, ләкин кирелектәре арҡаһында, Аллаһ
уларҙы ҡәһәрләне. Уларҙың бик әҙе генә иман килтерҙе.
(«Йәһүдтәр Аллаһ тарафынан индерелгән Тәүрәтты боҙҙолар. Һүҙҙәрен, мәғәнәләрен
үҙгәрттеләр, һуңғы Пәйғәмбәр Мөхәммәд саллаллаһү ғәләйһиссәлләмдең Аллаһтан илсе
булып киләсәге тураһындағы хәбәрҙе юҡҡа сығарҙылар. Хәҙрәти Мөхәммәд Пәйғәмбәр
булып килгәс, уның тураһында юҡ-бар ғәйбәт, мыҫҡыллы һүҙҙәр тараттылар. Әйтәйек,
«рәғийнә» һүҙе «беҙгә күҙ-ҡолаҡ бул» мәғәнәһендә йөрөй. Шул уҡ һүҙҙе оҙон итеп,
«рәғий-инәә» тип әйтһәң, «беҙҙең көтөүсебеҙ» мәғәнәһен ала».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.)
|
47.
|
Әй, Китаплы ҡәүем! Йөҙөгөҙҙө боҙоп үҙгәрмәҫ, ҡара йөҙҙәрегеҙҙе артҡа ҡайырып
ҡуйғансы, шәмбе көндө Аллаһ хөкөмөн боҙғандары өсөн ҡарғалғандар кеүек ләғнәт
алғансы, үҙегеҙгә бирелгәндәрҙе (Тәурәт, Инжилде) дөрөҫләп, иман
килтерегеҙ.
Аллаһтың әмере, һис шикһеҙ, еренә еткереләсәктер.
|
48.
|
Аллаһҡа тиңдәш эҙләүселәрҙе Аллаһ ярлыҡамаҫ, бынан башҡа гөнаһлы булғандарҙы,
Үҙе теләһә, ярлыҡар. Аллаһҡа тиңдәш эҙләүсе иң ҙур гөнаһҡа батып, ялған уйлап
сығарған кеше булыр.
|
49.
|
Үҙ-үҙҙәрен намыҫлы итеп күрһәтергә тырышҡандарҙы күрҙеңме? Юҡ, Аллаһ Үҙе
теләгәнде паклар һәм һис кем хөрмә тешенең ҡабығы ҡәҙәр ҙә хаҡһыҙлыҡ күрмәҫ.
|
50.
|
Ҡара, Аллаһ тураһында ниндәй генә ялғандар уйлап сығармайҙар динһеҙҙәр, көн
кеүек асыҡтыр: был улар өсөн етәрлек гөнаһ.
|
51.
|
Үҙҙәренә
Китаптың бер өлөшө индерелгәндәрҙе күрҙеңме? Боттарға (таш һындарға, ағас
һындарға), шайтанға ышаналар, һуңынан кәферҙәр өсөн:
— Былар
Аллаһҡа иман килтереүгә ҡарағанда турыраҡ юл, – тип һөйләйҙәр.
(«Китап индерелгәндәр,
йәғни әһле китап кешеләренән берәүһе Мәҙинәнән Мәккәгә килеп, мөшриктәрҙе
хәҙрәти Мөхәммәдкә һәм мосолмандарға ҡаршы һуғышырға ҡоторта башлай. Шунда
мөшриктәр: беҙҙең динебеҙ дөрөҫмө, әллә Мөхәммәдтең динеме, ҡайһыбыҙ тура юлда?
– тип һорайҙар.
Һеҙ тура юлда! – ти баяғы
жәсүс.
Джибит менән Тағут
исемендәге ике бот-һын-һәйкәл
бар ине. Джибит
тигәне, имеш, киләсәкте әйтеүсе, Тағут
тигәне, имеш, сихырсы. Тағут
— сихыры менән кешеләрҙе аҙҙырыусы.
Аллаһ уларҙың барыһын да инҡар итте. Был аят ошо ваҡиғаға
ишара итә».
Хәсән Чантай тәфсиренән.)
|
52.
|
Улар — Аллаһ ҡәһәрләгән кешеләрҙер. Аллаһтың ләғнәтен алғандарға ярҙамсы
табылмаҫ.
|
53.
|
Әллә уларҙың хакимлеккә ҡөҙрәттәре бармы? (Ундай ҡөҙрәттәре булһа) улар
кешеләргә хөрмә тешенең ҡабығы ҡәҙәр ҙә өлөш бирмәҫ ине.
|
54.
|
Әллә улар Аллаһ йомартлығы менән кешеләргә бирелгәндән (Ҡөръән һәм
ниғмәттәрҙән) көнләшәләрме? Юҡһа, беҙ бит Ибраһим тоҡомона ла Китап һәм
хикмәттәр бирҙек һәм уларға бөйөк хөкөмдарлыҡ тапшырҙыҡ.
|
55.
|
Уларҙың бер өлөшө уға ышанды, ҡайһылары унан йөҙ сөйөрҙө. Уларға хәтәр утлы
йәһәннәм етәр.
|
56.
|
Шик юҡ, аяттарыбыҙҙы инҡар итеүселәрҙе утта яндырасаҡбыҙ. Тиреләре көйөп
бөткәс, ғазап дауам итһен өсөн, яңыһы менән алыштырасаҡбыҙ. Аллаһ һәр ваҡыт
өҫтөн һәм хөкөмдар.
|
57.
|
(Аллаһҡа)
инанып, изгелекле булғандарҙы мәңге йәшәр өсөн, үҙәндәренән шишмәләр ағып ятыусы
йәннәттәргә керетербеҙ. Шунда улар өсөн саф-пак кәләштәр булыр, уларҙы рәхәтлек
биреүсе ағас күләгәләрендә йәшәтербеҙ.
|
58.
|
Һеҙгә аманат ителгән малдарҙы эйәләренә ҡайтарыуығыҙҙы һәм кешеләр араһында
хөкөм йөрөткәндә ғәҙеллек менән эш итеүсегеҙҙе Аллаһ һеҙгә әмер итте. Бына
шулай, Аллаһ һеҙгә гүзәл рәүештә өгөт бирә.
Хаҡтыр, Аллаһ барыһын да ишетеп, күреп тора.
|
59.
|
Әй, иман килтергәндәр, Аллаһҡа итәғәт
итегеҙ. Пәйғәмбәргә
һәм
үҙ арағыҙҙан
һайлап ҡуйылған
идарасыларығыҙға
буйһоноғоҙ.
Әгәр ниндәй ҙә булһа аңлашылмаусылыҡ килеп сыҡһа,
Аллаһҡа һәм
Әхирәткә инанған
булһағыҙ,
хәл итеүҙе
шәриғәт
ҡушҡанса башҡарығыҙ.
Был хәйерле лә, нәтижәле лә буласаҡ.
|
60.
|
Һиңә индерелгәнгә (Ҡөръәнгә) һәм һиңә саҡлы индерелгәндәргә (Тәүрәт,
Зәбур, Инжилгә) инанабыҙ, тип әйтеүселәрҙе күрмәнеңме ни? Ләкин үҙҙәре
(Аллаһтан башҡа берәүҙе) Тағутты (сихырсыны) хаким итергә теләйҙәр,
гәрсә уларға
Тағутҡа баш эйергә ҡушылмаған. Әммә, шайтан уларҙы
боҙоҡ юлға керетеп, йыраҡҡа илтеп, аҙаштырырға теләй.
|
61.
|
Уларға:
— Аллаһ индергәнгә (Китапҡа) һәм Рәсүлгә йүнәлегеҙ! — тип әйткәс,
монафиҡтарҙың һинән тиҙ йыраҡлашҡандарын күрерһең. |
62.
|
Ҡулдары
менән башҡарған эштәре (гөнаһтары) арҡаһында уларға берәй бәлә-ҡаза
килһә, Аллаһ исеме менән ант итеп:
— Беҙ фәҡәт изгелек ҡылырға, үҙ-ара ярҙамлашырға теләнек, — тип һиңә нисек
килерҙәр икән? |
63.
|
Ике йөҙлөләрҙең күңелдәрендә нимә булһа, шуны Аллаһ белә, улар менән дуҫлашма.
Уларҙы өгөтлә һәм уларға үҙҙәре тураһында тәьҫирле вәғәз уҡы.
|
64.
|
Беҙ һәр пәйғәмбәрҙе, Аллаһ рөхсәте менән, уға итәғәт итһендәр, тип күндерҙек.
Әгәр ҙә улар үҙҙәренә зыян эшләп, һинең янға килеп, Аллаһтан ярлыҡау һораһалар,
пәйғәмбәр ҙә Аллаһҡа улар өсөн ғәфү һораһа ине, Аллаһ артығы менән уларҙы
ярлыҡар ине, кисерер ине.
|
65.
|
Юҡ, Раббың исеме менән ант итәм, үҙ араларында сыҡҡан ҡаршылыҡтарҙы тәртипкә
килтерер өсөн, улар һине хөкөмсө итерҙәр, һуңынан һинең хөкөмөңә ысын күңелдән
риза булып, һис ҡаршылыҡһыҙ мосолман булырҙар, шуға ҡәҙәр улар иман килтермәҫ.
|
66.
|
Әгәр уларға:
— Үҙегеҙҙе ҡорбан итегеҙ йәки йорттарығыҙҙы ташлап сығығыҙ, —
тип бойорһаҡ, уларҙың бик әҙе генә әйткәнде үтәгән булыр ине.
Әгәр ҙә улар бойорғанды еренә еткереп башҡарһалар ине, улар
өсөн бик тә хәйерле һәм дә имандарын тағын да нығытыу булыр ине.
(«Әсхәбү Кирамдан байтаҡ ҡына кешеләр дин юлында шаһид китте,
иҫәндәре йорттарын ташлап китергә мәжбүр булды. Йәһүдтәр менән монафиҡтар иһә
улай эшләмәнеләр, киреһенсә, улар милләттәштәрен үлтерҙеләр, уларҙы йорттарынан
ҡыуып сығарҙылар».
Хәсән Чантай тәфсиренән.)
«Үҙегеҙҙе ҡорбан итегеҙ» ғибәрәһенең күп төрлө тәржемәһе бар.
И.
Крачковскийда: убейте самих себя.
Т.
Кочигитта:
үҙегеҙҙе үлтерегеҙ.
М.Ғәлиҙә:
пожертвуйте своей жизнью.
Ә.
Йазырда: нәфсегеҙҙе үлтерегеҙ,
йәғни
хөсөтлөгөгеҙҙе, туймаҫ
нәфсегеҙҙе үлтерегеҙ,
тип әйтелә». |
67.
|
Шул ваҡытта, әлбиттә, уларға тарафыбыҙҙан оло бүләк бирер инек.
|
68.
|
Һис шикһеҙ, уларҙы тура юлға сығарыр инек.
|
69.
|
Кем Аллаһҡа һәм Рәсүлгә итәғәт итһә, бына шулар Аллаһ тарафынан хуп күрелгән
пәйғәмбәрҙәр, ғәҙел һәм тоғро булған хаҡ һүҙ һөйләүселәр, шаһиттар һәм изгелекле
әҙәмдәр менән бергә буласаҡтар. Улар гәжәйеп иптәштәр.
|
70.
|
Был йомартлыҡ Аллаһтандыр. Аллаһтың белгәне еткән.
|
71.
|
Әй,
иман килтергәндәр, уяу булығыҙ,
саф–саф
булып һуғышҡа
сығығыҙ
йәки бөтөнөгөҙ бер юлы барығыҙ.
(«Тыныслыҡта йәшәргә теләһәләр ҙә, ҡәүемдәр үҙҙәрен дошмандарҙан һаҡлар өсөн һуғышҡа
әҙер булырға
тейеш булған.
Әҙер бул һин һуғышҡа,
әгәр теләһәң иҫән-именлек, тип әйтәләр. Именлекте һаҡлар өсөн, Ер йөҙөнән
золомды, яулап алыуҙарҙы
һебереп түгер өсөн, ысын дин һәм
выждан азатлығын
һаҡлар өсөн, Ислам һуғышырға
рөхсәт бирә, мосолмандарҙы Жиһадкә саҡыра. Мосолмандарҙың вазифаһы — азатлыҡ һуғышына,
бары тик азатлыҡ һуғышына
һәр ваҡыт әҙер булыу».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.) |
72.
|
Һеҙҙең арағыҙҙа кисегеүселәр ҙә (Жиһад һуғышына артта ҡалыусылар
йәки төрлө һылтауҙар табып, һуғышҡа бармаусылар ҙа йәки тәүбәгә килергә
һуңлаусылар ҙа) бар. Һеҙгә берәй бәлә килһә:
— Аллаһ миңә рәхмәтле булды, (ярай әле) мин улар менән (һуғыштағылар менән)
бергә булманым (юҡһа, үлгән йәки яраланған булыр инем), — тип әйтер. |
73.
|
Әгәр Аллаһ һеҙгә берәй мөлкәт бирһә (һуғышта еңеп, ғәнимәт малы
бүлеү), әйтерһең дә, арағыҙҙа дуҫлыҡ булмаған кеүек:
— Аһ, әгәр мин дә һеҙҙең менән бергә булһам инем, мин дә ҙур уңыш ҡаҙанған (күп
малға эйә) булыр инем. — тип әйтер ине.
|
74.
|
Аллаһ юлында Әхирәтте был донъя урынына һатып алыусылар һуғышһын. Аллаһ юлында
һуғышҡан кешегә, шаһит булған кешегә йәки еңгән кешегә Беҙ оҙаҡламай оло әжер
бүләк итәсәкбеҙ.
|
75.
|
– Һеҙгә нимә булды? Ни өсөн һеҙ Аллаһ юлында һуғышмайһығыҙ?
— Раббыбыҙ, беҙҙе залим халыҡлы ҡаланан сығар, беҙгә бер яҡлаусы, ярҙамсыңды
ебәр, — тип ялбарыусы көсһөҙ ирҙәр, ҡатындар һәм балаларҙы яҡлап ни өсөн
һуғышмайһығыҙ?
|
76.
|
Иман килтереүселәр Аллаһ юлында һугышырҙар, иманһыҙҙар иһә Тағут (шайтан) юлында
һуғышырҙар. Шуға күрә, шайтандың дуҫтарына ҡаршы һуғышығыҙ, шик юҡ, шайтан
ҡорған тоҙаҡ(үәсүәсә) зәғифтер.
|
77.
|
— Ҡулдарығыҙҙы (рөхсәт ителмәгән һуғыштан) тыйығыҙ, намаҙ уҡығыҙ,
зәкәт бирегеҙ, — тигәндәрҙе (ишетмәнегеҙме) күрмәнегеҙме ни? Һуңынан уларға
һуғышыу фарыз ҡылынғас, араларынан бер төркөм, Аллаһтан бик ныҡ ҡурҡҡан кеүек,
хатта артығы менән ҡурҡҡандай, кешеләрҙән ҡурҡа башланылар:
— Раббыбыҙ, ни өсөн Һин беҙгә һуғышырға ҡуштың? Безҙҙе (һуғыштан)
бер аҙға ғына булһа ла кисектерһәң, булмаҫмы? — тинеләр.
Һин уларға
әйт:
—
Донъя тормошо ҡыҫҡа, — тип. — Аллаһтан ҡурҡҡандар өсөн Әхирәт хәйерлерәк
һәм
һеҙгә ҡыл ҡәҙәре
лә хаҡһыҙлыҡ эшләнмәҫ.
|
78.
|
Ҡайҙа ғына булһағыҙ ҙа, үлем һеҙҙе тотор.
Бейек
һәм
нығытылған
ҡәлғәләрҙә
булһағыҙ
ҙа. Үҙҙәренә бер изгелек килһә:
— Был
— Аллаһтан, — ти әйтәләр. Баштарына бәлә килһә:
— (Ий,
Мөхәммәд) быныһы — һинән, — тип
әйтәләр.
—
Барыһы ла Аллаһтан, — тип әйт.
Был әҙәмдәргә нимә булған? Әйткәнде аңламайҙар.
|
79.
|
Һиңә килгән изгелектәр Аллаһтан. Башыңа килгән бәләләр үҙеңдән. Һине кешеләргә
илсе итеп күндерҙек. Аллаһтың шаһитлығы етәр.
|
80.
|
Рәсүлгә итәғәт иткән кеше, ысынлыҡта, Аллаһҡа итәғәт иткән булыр. (Ул итәғәттән)
йөҙ сөйөргәндәргә килгәндә, һине улар артынан күҙәтеүсе, һағалаусы итеп
ебәрмәнек. (Һин улар өсөн яуап бирмәйһең.)
|
81.
|
Улар:
— Беҙ итәғәт иттек! — тип әйтәләр. Әммә һинән айырылғас та, уларҙың бер өлөшө
төндәрен йәшертен генә һин әйткәндәрҙең киреһен эшләй. Аллаһ та уларҙың
йәшертен эштәрен яҙып бара.
Һин уларҙан айырыл. Аллаһҡа тәүәккәллә. Вәкил булараҡ,
һиңә Аллаһ етәр. |
82.
|
Ни
өсөн кешеләр Ҡөръән
тураһында дөрөҫ фекерләмәйҙәр
икән? Әгәр ҙә ул (Ҡөръән)
Аллаһтан башҡа зат тарафынан күндерелгән булһа, шунда (Ҡөръәндә)
ҡаршылыҡтар
булыр ине.
|
83.
|
Уларға
именлек йәки ҡурҡыныс хәбәр килһә, улар быны башҡаларға
һөйләй; әммә, был турала Рәсүлгә йәки үҙҙәренең хөкөмдарҙарына еткерһәләр ине,
эштең асылын аңлағандар,
уның нимә
икәнен белгән булырҙар ине. Аллаһ һеҙгә ниғмәт
бирмәһә, рәхмәтле булмаһа ине, һис шикһеҙ, бик күптәрегеҙ шайтанға
эйәреп китер ине.
|
84.
|
Аллаһ юлында һуғыш. Үҙеңә йөкләтелгәндән башҡаһына һин яуаплы түгел.
Мөьминдәрҙе өгөтләп рухландыр. Бәлки Аллаһ кәферҙәрҙең һөжүмен тыйыр. Аллаһтың
ҡөҙрәте һәм язаһы дәһшәтлеҙер.
|
85.
|
Кем берәй изгелеккә аралашсы булһа, ул эштән уға ла өлөш (сауап) сығыр. Кем
әшәкелек ҡылыусыға аралашлыҡ итһә, уның да өлөшө шул әшәкелектән булыр. Аллаһ
һәр нәмәгә хакимдер.
|
86.
|
Сәләм (бүләк) биргәнгә һеҙ унан да матурыраҡ (артығыраҡ) сәләм (бүләк) бирегеҙ.
Йәки уны тигеҙ сәләмләгеҙ (бүләкләгеҙ) Шик юҡ, Аллаһ һәр нәмәне хисапта тота.
|
87.
|
Аллаһтан башҡа (илаһи ҡөҙрәткә эйә һәм) Тәңре булырҙай һис бер кем юҡ, әлбиттә,
Ул һеҙҙе Ҡиәмәт көнөндә бергә туплаясаҡ; бында бер ниндәй ҙә шик булыуы мөмкин
түгел. Һүҙҙә тороу мәсьәләһендә Аллаһтан да вәғәҙәлерәк кем бар?
|
88.
|
Һеҙ ни өсөн монафиҡтар мәсьәләһендә икегә айырылдығыҙ. Гәрсә, Аллаһ
ҡылғандарына күрә уларҙы йөҙ түбән килтерҙе. Уларҙы Аллаһ ҡыуып ебәргән тура
юлға кире бормаҡсы булаһығыҙмы? Һин уларҙы Аллаһ аҙаштырған юлдан алып сығырға
дөрөҫ юл таба алмаҫһың.
|
89.
|
Үҙҙәре кеүек кәфер булыуығыҙҙы теләгәндәр менән дуҫлашмағыҙ. Улар йорттарын
ташлап сыҡҡанға (Аллаһ юлы менән башҡа ергә күсеп киткәнгә, һижрәт иткәнгә,
йәғни мосолманлыҡҡа күскәнгә) саҡлы. Әгәр ҙә улар йөҙ сөйөр(өп, һеҙҙе һатһа,
һеҙгә хыянат ит)һә, уларҙы тотоғоҙ, тотҡан ерҙә үлтерегеҙ һәм уларҙың берһен дә
дуҫ йәки ярҙамсы итеп алмағыҙ, әгәр ҙә
|
90.
|
улар һеҙҙең менән килешеүҙәр төҙөгән халыҡтан булмаһа йәки улар, күңелдәре
төшөп, һеҙҙең менән дә, үҙ халҡы менән дә үҙ-ара ла һуғышмаҫҡа ҡарар ҡылған
булмаһалар. Аллаһ ихтыяр итһә, уларҙың күңеленә яулап алыу теләге кертер ине,
улар һеҙҙең менән һуғышыр ине. Әгәр ҙә улар һуғыштан баш тартып, ситкә
китһәләр, һеҙҙе килешеүгә саҡырһалар, ул ваҡытта Аллаһ уларға ҡаршы барырға
һеҙгә юл ҡуймаҫ.
|
91.
|
Һеҙҙең ышанысты, үҙ халҡының да ышанысын ҡаҙанырға (күренеп, ләкин хыяныт
итеүселәрҙе) тырышыусыларҙы ла осратырһығыҙ. Уларҙы фетнәгә ҡыҫтаһалар,
баш-аяҡтары менән фетнәгә ҡатнашырҙар. Әгәр улар (һөжүмде туҡтатып) һеҙҙән
йыраҡлашмаһалар, килешеү тәҡдим итмәһәләр, һеҙгә ҡулдарын оҙайтһалар, уларҙы
осратҡан ерҙә үлтерегеҙ. Бына шулай итеп, һеҙгә шундай ҡәтғи фарман бирҙек.
|
92.
|
Яңылышлыҡ менән булмағанда, мосолманды мосолман үлтерергә тейеш түгел. Яңылышлыҡ
менән мосолманды үлтергән кеше бер мосолман ҡолон азат итергә тейеш һәм
мәрхүмдең ғаилаһенә ҡан һалымы түләргә тейеш, әгәр мәрхүмдең ғаилаһе, киң
күңелле булараҡ, ул һалымдан баш тартһа ғына инде. Үлтерелгән мөьмин һеҙгә
дошман ғаилаһенән булған саҡта, бер мөьмин ҡолдо азат итеү зарур. Мәрхүм һеҙҙең
менән дуҫ ҡәүемдән булһа, ғаилаһенә ҡан һалымы һәм бер мөьмин ҡолдо азат итеү
тейеш. Был шарттарҙы үтәй алмаған кеше иһә, уның тәүбәһен Аллаһ ҡабул итһен
өсөн, тоташтан ике ай ураҙа тоторға тейеш. Аллаһ барыһын да белә, Ул — хикмәт
эйәһеҙер.
|
93.
|
Кем дә кем мәкер менән кеше үлтерһә, эстәрендә дөрләп ут янған йәһәннәм уның
мәңгелек язаһыҙыр. Аллаһ уға ғазап бирер, ләғнәт ебәрер һәм уның өсөн ауыр яза
әҙерләр.
|
94.
|
Әй, иман килтергәндәр, Аллаһ юлында һуғышырға сыҡҡанда һаҡ
булығыҙ. Һеҙгә сәләм биргәнгә, фани донъяның ваҡытлыса малына ҡыҙығып:
– Һин мосолман түгел! – тип әйтмәгеҙ.
Сөнки Аллаһтың хозурында бик күп мал бар. Әүүәлеңдә һеҙ ҙә шундай инегеҙ, әммә
Аллаһ һеҙгә рәхимле булды. Шуға
күрә, аҡты
ҡаранан айыра белегеҙ. Шик юҡ, Аллаһ бөтөн ҡылғандарығыҙҙан
хәбәрҙар.
|
95.
|
Сәбәп менән (һуғышҡа
бармай) ҡалған
мосолмандарҙан башҡа, өйөндә (сәбәпһеҙ) ултырып
ҡалған
мосолмандар Аллаһ юлында малдарын, йәндәрен ҡыҙғанмайынса,
Жиһад
һуғышына
биргән мосолмандар менән бер тигеҙ булмаҫ. Аллаһ Жиһад юлында малдарын, йәндәрен
ҡыҙғанмағандарҙы
өйҙә ултырып
ҡалғандарҙан
өҫтөн итте. Гәрсә, Аллаһ уларҙың барыһына ла гүзәллек (ожмах) вәғәҙә
итһә лә. Әммә мөжәһидтәрҙе (иман өсөн һуғышыусыларҙы)
өйҙә ҡалғандарға
ҡарағанда
ғәйәт
оло әжер менән бүләкләйәсәк.
|
96.
|
(Уларға)
Аллаһ дәрәжәләр, ярлыҡауҙар һәм
рәхмәт бирҙе. Аллаһ ярлыҡаусы һәм
гөнаһтарҙы кисереүсеҙер.
|
97.
|
Үҙҙәренә үҙҙәре ҡыйынлыҡтар
килтергәндәрҙең йәндәрен алғанда
фәрештәләр:
—
Нәмә генә эшләнегеҙ һуң һеҙ? — тип һорарҙар. Улар иһә:
— Беҙ
Ер йөҙөндә
(кәферҙәр араһында) көсһөҙ инек, — тип яуапланыр.
Фәрештәләр:
—
Аллаһтың биргән ере һеҙгә киң түгел инеме ни? Һижрәт итергә кәрәк ине, – тип
әйтерҙәр.
Бына уларҙың барасаҡ ере — тамуҡтыр. Аһ, ул бик тә хәтәр ерҙер.
|
98.
|
Яйын һәм тура юлын таба алмаған, меҫкенлектә булған ирҙәр, ҡатындар, балаларҙы,
күсенергә көсө етмәгәндәрҙе,
|
99.
|
бәлки, Аллаһ ғәфү ҙә итер. Аллаһ ярлыҡауға әҙер тора, Ул — кисерә белеүсе.
|
100.
|
Аллаһ юлында һижрәт иткән кеше Ер йөҙөндә үҙенә йәшәрлек матур
урын һәм муллыҡ таба алыр. Кем Аллаһ һәм Рәсүленә йүнәлеп, һижрәт итер өсөн,
өйөн-ватанын ташлап китеп, шунда үҙ үлемен тапһа, уның әжере Аллаһ тарафынан
бирелер. Аллаһ — йомарт ярлыҡаусы һәм кисереүсе.
(«Кәферҙәрҙең рәнйетеүҙәренә сыҙай алмайынса, мосолмандарҙың,
йорт-ерҙәрен, малдарын ташлап, Мәккәнән Мәҙинәгә күсенеп китеүе «Һижрәт» тип
атала. Миләди менән 622 йылда сәхәбәләре менән хәҙрәти Мөхәммәд Мәҙинәгә күсә.
Аллаһ өсөн, иман һаҡлау маҡсаты менән Рәсүлгә эйәреп, улар яңы ерҙә яңы тормош
ҡороп йәшәй башлайҙар. Кәферҙәр золомында йәшәүсе башҡа ерҙәге мосолмандар ҙа
торған урындарын ташлап, Мәҙинәгә күсенәләр. Хәлһеҙҙәр, сирлеләр, күсеп китергә
мәтди-бәдәни көсө етмәгәндәрҙән башҡа, барса мосолмандарға ла һижрәт итеү зарур
ҡылынды. Күсәр мөмкинлектәре булған хәлдә лә, имандарын ҡотҡарып ҡалыу
форсатынан файҙаланмайынса, малдарын ҡыҙғанып, йорт-ерен ҡалдыраһы килмәйенсә,
кәферҙәр араһында ҡалып, ниндәй яфалар, кәмһетеүҙәр кисерергә мәжбүр булғандарға
кинәйә. Һижрәт тураһындағы аяттар ингәс, Мәккәлә йәшәүсе бер сирле мосолман күп
аҡса биреп, үҙен Мәҙинәгә саҡлы күтәреп барырға кешеләр яллай. Ләкин юлда
барғанда үлә. Бохариҙың бер хәдисендәгесә, мосолмандар Мәккәне алғандан һуң,
һижрәт зарурлығы ла юҡҡа сыға. Шарттар үҙгәрә торған һайын, зарурлыҡтар ҙа
үҙгәрә»
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.) |
101.
|
Донъя буйлап сәйәхәт иткән сағығыҙҙа кәферҙәр тарафынан һеҙгә һөжүм ҡурҡынысы
янай икән, намаҙҙы ҡыҫҡартып уҡыһағыҙ, гөнаһ булмаҫ. Шик юҡ, кәферҙәр һеҙҙең
асыҡ дошмандарығыҙ.
|
102.
|
Мөьминдәр менән бергә булып, уларға намаҙ ваҡытында, уларҙың бер өлөшө,
ҡоралдарын яндарына ҡуйып, һинең менән бергә намаҙ уҡыһын. Шулай итеп, намаҙҙа
сәждә иткән саҡта башҡалары арҡа тарафта һаҡта торһондар. Һуңынан намаҙ
уҡымағандары һинең янға килеп, намаҙ уҡыһындар һәм улар ҙа һаҡланыу йөҙөнән
ҡоралдарын яндарына алһындар. Кәферҙәр улар һеҙҙең ҡоралдарығыҙ,
кәрәк-яраҡтарығыҙҙың һаҡһыҙ ҡалыуын самалап, өҫтөгөҙгә ташланырға әҙер тора.
Әгәр ҙә һеҙ ямғырҙан интекһәгеҙ йәки сирле булһағыҙ, ҡоралдарығыҙҙы бер ҡырға
ҡуйып тороуҙан һеҙгә гөнаһ юҡ. Ләкин барыбер һаҡ булығыҙ. Шик юҡ, кәферҙәргә хур
итеүсе ғазап әҙерләнгән.
|
103.
|
Намаҙҙы бөтөргәс, аяҡ үрә лә, ултырып та, уң яҡҡа ҡырын ятып торғанда ла уйығыҙ
Аллаһҡа йүнәлгән булһын. Именлек ваҡытында ла намаҙҙы ҡалдырмағыҙ. Сөнки намаҙ
мосолмандарҙың теүәл ваҡыттарҙа уҡылырға фарыз ителгән ғибәҙәтеҙер.
|
104.
|
Дошмандарығыҙҙы эҙәрлекләгәндә арыу-талыуҙы белмәгеҙ. Һеҙ (һуғышта) интеккән
кеүек улар ҙа интеккән бит. Шулар өҫтөнә һеҙ Аллаһтан улар өмөт итә
алмағандарҙы(ярҙамын, ризалығын, йәннәтен) өмөт итә алаһығыҙ. Аллаһ — ғилем һәм
хикмәттәр эйәһеҙер.
|
105.
|
Хаҡтыр, кешеләр араһында Аллаһ өйрәткәнсә хөкөм йөрөтһөн тип, һиңә Китап
индерҙек. Хыянат ҡылыусыларҙы (хатта мосолман булһа ла) яҡларға булма.
|
106.
|
Һәм Аллаһтан ярлыҡау һора, сөнки Аллаһ ярлыҡаусы һәм мәрхәмәтле.
|
107.
|
Үҙҙәренә хыянат иткәндәрҙе яҡлама, Сөнки Аллаһ хыянатлыҡты һөнәр итеп
һайлағандарҙы һәм гөнаһлыларҙы яратмаҫ.
|
108.
|
Кешеләрҙән йәшерә алһалар ҙа, Аллаһтан йәшерә алмаҫтар. Гәрсә төндәр буйы Уның
ризаһына ҡаршы һүҙҙәр һөйләп, аҫтыртын эштәр маташтырһалар ҙа, Аллаһ улар янында
булыр. Аллаһ хыянатсыларҙың ғәмәлдәрен сорнап алыусыҙыр.
|
109.
|
Ярай, һеҙ донъяла уларҙы яҡланығыҙ, ләкин Аллаһҡа ҡаршы (йәғни ялған шаһитлыҡ
ҡылған, алдашҡан, урлашҡан, зина ҡылған) кешеләрҙе Ҡиәмәт көнөндә, вәкил
булараҡ, кем яҡларға алыныр?
|
110.
|
Яманлыҡ ҡылып та, үҙенә зыян эшләп тә, һуңынан Аллаһтың ғәфү итеүен теләһә,
Аллаһ ярлыҡар, ғәфү итер.
|
111.
|
Гөнаһ эшләгән кеше үҙенә зыян эшләгән кеше булыр. Аллаһ барыһын да белә, Ул –
хикмәттәр эйәһеҙер.
|
112.
|
Кемдер яңғылышмы, яңғылышмайсамы хаталанһа йәки гөнаһ ҡылһа, һуңынан ғәйебе
булмаған кешегә үҙ ҡылғанын һылтаһа, хаҡтыр, яла яғыусы ҙур гөнаһҡа тарыған
кеше булыр.
|
113.
|
Әгәр ҙә Аллаһтың һиңә ҡарата мәрхәмәте һәм рәхмәте булмаһа ине, уларҙың бер
өйөрө һине юлдан яҙҙырырға тырышҡан булыр ине. Улар бары тик үҙҙәрен
аҙаштырҙылар. Һиңә һис бер зарар эшләй алманылар. Аллаһ һиңә Китап һәм
хикмәттәрҙе индерҙе һәм һиңә белмәгәнеңде өйрәтте. Аллаһтың рәхмәте һиңә,
ысындан да, киң булды.
|
114.
|
Йәшертен кәңәштәренең күбеһенән файҙа юҡ. Саҙаҡа биреү, кешеләрҙе татыулаштырыу
тураһында һөйләшкәндәр былар һанына кермәй. Аллаһтың хуплауын теләп, ошо эштәрҙе
башҡарған кешегә Беҙ оҙаҡламай олуғ әжер бирәсәкбеҙ.
|
115.
|
Тура юлды (Исламды) табып та, Пәйғәмбәргә ҡаршы сығып, тура юлдан яҙып, яман
юлға керһә, уны ярҙамдан ташларбыҙ, йәһәннәмгә кертербеҙ. Аһ, бик тә хәтәр ер
ул йәһәннәм.
|
116.
|
Аллаһҡа тиң эҙләгәнде Аллаһ кисермәҫ. Ошо гөнаһтан башҡа гөнаһтарҙы, теләгән
кешеһен ғәфү итер. Аллаһҡа тиң эҙләгән кеше — тура юлды таба алмаҫ дәрәжәлә
аҙашҡан иң ҙур гөнаһлы булыр.
|
117.
|
Улар (мөшриктәр) Аллаһты инҡар итеп, бары тик бер төркөм
тешеләргә (ҡатын-ҡыҙ енесенән булған һындарға) табына башланылар, улар бары тик
шайтанға эйәрәләр.
(Теше — әсә енесле бот, таш һын, ағас һәйкәл. Элек әсә һындарға табыныу ғәҙәти
булған. Ярҙам һорап, теләктәр теләп, доға уҡыу, Аллаһтан башҡа затҡа ялбарыу –
иң ҙур гөнаһ. Теше – әсә, һаулыҡ, һыйыр, бейә, һарыҡ, кәзә, тигәндәрҙе лә үҙ
эсенә ала.)
|
118.
|
Аллаһ шайтанға ләғнәт ебәрҙе. Шайтан әйтте:
— Ант итәм, ҡолдарыңдан үҙ өлөшөмә тигәнен алырмын.
|
119.
|
Уларҙы, һис шикһеҙ, (тура юлдан) яҙҙырып, буш хыялдар менән
аҙҙырасаҡмын,теләктәрен уятырмын, ҡәтғи әмер итәсәкмен (улар күп илаһтәргә
табына торған ҡәүем булараҡ,) малдарҙың ҡолаҡтарына тамға һалырға, шик юҡ,
уларға Аллаһ яралтҡандарҙы (китаптарҙы, динде) үҙгәртергә бойорасаҡмын, — тине.
Аллаһты инҡар итеп, шайтанға эйәргән кеше ҙур зарарҙарға дусар булыр.
|
120.
|
(Шайтан) уларға һүҙ бирер һәм уларҙы (ялған вәғәҙәләре менән) өмөтләндерер,
гәрсә шайтандың вәғәҙәләре ялғандан башҡа була алмай.
|
121.
|
Бына уларҙың урыны — йәһәннәмдер. Унан ҡасып ҡотолорлоҡ ер таба алмаясаҡтар.
|
122.
|
Иман килтергәндәрҙе һәм изгелек ҡылғандарҙы мәңге шунда йәшәр өсөн үҙәндәренән
шишмәләр ағып ятҡан йәннәттәргә урынлаштырасаҡбыҙ. Аллаһ быларҙы ысынлыҡ булараҡ
вәғәҙә итә. Ә вәғәҙәлә тороу яғынан Аллаһтан да ғәҙел кем бар?
|
123.
|
Был (йәннәткә кереү-кермәү) һеҙҙең хыялдарығыҙҙан тормай, был китап тотҡандарҙың
хыялынан да килмәй, кем
дә кем берәй яманлыҡ ҡылһа, уның язаһын татыр һәм Аллаһтан башҡа дуҫ та, ярҙамсы
ла таба алмаҫ.
|
124.
|
Ир кешеме ул, ҡатынмы — изгелекле эш ҡылған һәр мосолман йәннәткә керер һәм
хөрмә орлоғо ҡәҙәр ҙә хаҡһыҙлыҡ күрмәҫ.
|
125.
|
Ғәҙел эштәр ҡылып, үҙен Аллаһҡа бағышлап, Ибраһим хәнифтең Аллаһты бер тип
таныған динендә булған кешенән дә дини кеше булырмы икән? Аллаһ Ибраһимды үҙенә
дуҫ итте.
|
126.
|
Күктәрҙә һәм Ерҙә нимә булһа — барыһы ла Аллаһтың милкелер.
Аллаһ барыһын да Үҙ ҡосағында
(идараһында) тота.
|
127.
|
Һинән
ҡатындарға
ҡағылышлы
шәриғәт
хөкөмдәрен һорайҙар. Әйт Һин:
—
Уларға
ҡағылышлы
хөкөмдәрҙе һеҙгә Аллаһ былай аңлата. Уларға
Китапта яҙылғанды
(мираҫты,
мәһерҙе) бирмәйенсә никахлашырға
теләһәгеҙ, йәтим ҡатындар, көсһөҙ балалар һәм
үкһеҙҙәр менән
ғәҙел
мөғәмәләлә
булырға
тейешлегегеҙ хаҡында һеҙгә уҡылған
аяттар бар. Ғәҙеллек
ҡылһағыҙ,
Аллаһ уны белеп тора, — тип.
|
128.
|
Әгәр бер ҡатын иренең үҙен оҡшатмауын һиҙһә
йәки үҙенән биҙгәнен аңлап та, үҙ–ара
килешеп, айырылмайынса йәшәһәләр, гөнаһ юҡ. Килешеү
һәр ваҡыт хәйерлерәк. Кешенең эсендә һәр ваҡыт көнләшеү-һаранлыҡ
йәшәй. Әгәр татыуланып,
(ҡатынығыҙҙы
рәнйетеүҙән)
һаҡланһағыҙ,
изгелек ҡылып, яҡшы йәшәһәгеҙ, хәйерлерәк булыр. Шик юҡ, Аллаһ һеҙ ҡылғандарҙан
хәбәрҙар.
|
129.
|
Бик
теләһәгеҙ ҙә, һеҙ ҡатындарығыҙҙың
барыһына ла тигеҙ
ғәҙел
була алмаҫһығыҙ,
берһенә генә тартылып, башҡаларын
ирле килеш, тол хәлендә мәхрүм ҡалдырмағыҙ.
Әгәр араларығыҙ
татыуланһа,
гөнаһтан ҡурҡһағыҙ:
шик юҡ, Аллаһ ярлыҡар һәм
кисерер.
(«Бер
нисә ҡатын менән
ғүмер
кисереү
ир кешенең
ғәҙел
булыуын
талап итә. Һәм мәтди яҡтан ир кеше ҡатындарын тигеҙ ҡарарға,
торор-ятыр урындар, ашау-эсеү, биҙәнеү,
кейем-һалым, бүләк тигеҙ булырға,
икәүҙән-икәү генә ҡалыу
ваҡыттарын да ир кеше тигеҙ бүлергә тейешле. Хис һәм
мөхәббәт мәсьәләһендә, әлбиттә, уларҙың барыһын да тигеҙ яратыу
мөмкин түгел, әммә бар нәмәнең дә уларға
тигеҙ бүленеүе
зарури».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.) |
130.
|
Әгәр ир менән ҡатын айырылыр булһа, Аллаһ уларҙың икеһенә лә үҙенең сикһеҙ
хазинаһынан мул өлөш бирер. Аллаһ сикһеҙ йомарт, хикмәттәре төкәнмәҫ.
|
131.
|
Күктәрҙә, Ерҙә нимәләр булһа — барыһы ла Аллаһтың милке. Һеҙҙән
элек йәшәп киткәндәргә лә, Китаплы булғандарға ла:
— Аллаһтан ҡурҡығыҙ! — тип бойорҙоҡ. — Инҡар итһәгеҙ, белегеҙ, күктәрҙә, Ерҙә
нимә булһа — барыһы ла Аллаһтыҡыҙыр. Аллаһ сикһеҙ бай, сикһеҙ маҡтауға лайыҡ.
|
132.
|
Күктәрҙә һәм Ерҙә нимә булһа — барыһы ла Аллаһтыҡы. Рәхмәте булараҡ, Аллаһ бер
үҙе етәрлек (башҡа уйҙырма тәңрегә ихтыяж юҡ).
|
133.
|
Һәй, кешеләр, Аллаһ һеҙҙе юҡҡа сығарып, башҡаларҙы бар итә ала. Аллаһ бындай
ҡөҙрәткә эйә.
|
134.
|
Кем дә кем донъя ниғмәттәрен теләһә, ул ниғмәттәр ҙә, Әхирәт әжерҙәре лә Аллаһ
хозурындаҙыр.
Аллаһ барыһын да ишетә, барыһын да күрә.
|
135.
|
Һәй, иман килтергән кешеләр,
ғәҙеллекте
боҙмайынса, үҙегеҙгә зыян булһа ла, ата-әсәгеҙ һәм
туғандарығыҙға
ҡаршы килеп булһа ла, Аллаһ ҡушҡанса, дөрөҫ шаһитлыҡ ҡылыусылар булығыҙ.
(Ғәҙеллектә
шаһитлыҡ иткәндәр) бай булһалар ҙа, фәҡир
булһалар ҙа, Аллаһ ҡаршыһында
улар тигеҙ. Хискә (нәфсегеҙгә) бирелеп, тура шаһитлыҡтан ҡасмағыҙ,
дәлилдәрҙе боҙһағыҙ
йәки шаһитлыҡтан баш тартһағыҙ,
Аллаһ барыһын да белеп торор.
|
136.
|
һәй, иман килтергәндәр, Аллаһҡа, Пәйғәмбәренә,
уға
индерелгән Китапҡа, унан алда индерелгән китаптарға
ла иман килтерегеҙ. Кем Аллаһты, Уның фәрештәләрен, китаптарын, пәйғәмбәрҙәрен
һәм
Ҡиәмәт
көнөн инҡар итә, шул теүәл мәғәнәһендә
кире сыға
алмаҫлык дәрәжәлә юлдан яҙған
булыр.
|
137.
|
Иманға
килеп тә, һуңынан (Аллаһты) инҡар итеп, унан һуң тағын
иман килтереп, йәнә кәферлеккә күскәндәрҙе Аллаһ ярлыҡамаҫ та, уларҙы тура юлға
ла ҡайтармаҫ.
|
138.
|
Монафиҡтарҙан
«һөйөнсө ал»: уларға
әсе яза
ғазаптары
әҙерләнгән.
|
139.
|
Мосолмандарҙы ташлап, кәферҙәрҙе дуҫ иткәндәр: улар янында бөйөклөк ҡаҙанырбыҙ,
тип өмөтләнәләрме? Белеп торһондар, бөтөн бөйөклөктәр бары тик Аллаһ хозурында
ғына.
|
140.
|
Ул
(Аллаһ) китапта һеҙгә шуны индергән, Аллаһтың аяттарын инҡар итеп йәки уларҙы
мәсхәрәгә ҡалдырырға
тырышып һөйләүселәрҙе ишеткәс тә, улар башҡа бер һүҙ башлағансыға
саҡлы кәферҙәр менән бергә ултырмағыҙ,
юҡһа,
һеҙ ҙә улар кеүек булырһығыҙ.
Әлбиттә, Аллаһ монафиҡтарҙың
һәм
кәферҙәрҙең барыһын йәһәннәмгә туплаясаҡ.
|
141.
|
Һеҙҙең
ҡылғандарығыҙҙы
күҙәтеп тороусылар (монафиҡтар),
Аллаһ һеҙгә еңеү
килтерһә:
— Беҙ
ҙә һеҙҙең менән бергә булдыҡ бит, — тип әйтерҙәр. Әгәр ҙә кәферҙәргә еңеү
килһә, улар:
—
Мосолмандарҙы еңергә ярҙам
иттек, мөьминдәрҙән ҡотҡарып ҡалдыҡ түгелме? – тип
әйтерҙәр.
Ҡиәмәт көнөндә Аллаһ арағыҙҙағы был бәхәсте хөкөм итәсәк һәм мөьминдәргә зыян
килтерерлек юлды кәферҙәргә бирмәйәсәк.
|
142.
|
Шик юҡтыр, монафиҡтар хәйлә ҡороп, Аллаһты алдарға өмөтләнә, гәрсә, Аллаһ
уларҙың хәйләләрен үҙ баштарына ҡаплайасаҡ. Улар намаҙға иренеп кенә торалар,
кеше күрһен өсөн генә (доға) уҡыйҙар.
Аллаһты бик һирәк иҫкә алалар.
|
143.
|
Улар араһында аптырап
икеләнеп
йөрөүселәр
ҙә күп. Ни
өсөн
быларға
(мосолмандарға)
эйәрмәйҙәр,
ни
өсөн
тегеләргә (кәферҙәргә) һыйынмайҙар. Шундай аҙашҡандарға
сығыр
юл табылмаҫ.
|
144.
|
Әй, иман килтергәндәр, мөьминдәрҙе ташлап, кәферҙәрҙе дуҫ итмәгеҙ. Шулай
эшләп, һеҙ Аллаһҡа ҡаршы икәнлегегеҙгә дәлил әҙерләрһегеҙме?
|
145.
|
Шик юҡ, монафиҡтар
йәһәннәмдең иң аҫҡы ҡатында буласаҡ. Уларға
инде һис бер ярҙамсы табалмаҫһың.
|
146.
|
Бары
тик тәүбә итеп, хаталарын төҙәткәндәр, тик Аллаһҡа һыйынғандар,
Аллаһ өсөн генә дин тотҡандар башҡа ҡәүемдән булыр. Улар мосолмандар менән бергә
булыр.
Оҙаҡламай Аллаһ мөьминдәргә оло әжер бирәсәк.
|
147.
|
Әгәр һеҙ иман килтереп, шөкөрҙәр ҡылһағыҙ, Аллаһ һеҙҙе ни өсөн ғазапҡа һалһын,
ти! Аллаһ шөкөр итеүселәрҙе бүләкләй.
Ул
барыһын да белеп тора.
|
148.
|
Һүгенеү
һүҙен ҡысҡырып әйткәндәрҙе Аллаһ яратмаҫ. Фәҡәт
ғәҙелһеҙлеккә
дусар булған
кешенән башҡа. Аллаһ барыһын да ишетеп, күреп тора.
(«Кеше артында һүгенеү һүҙҙәре
һөйләү,
ғәйбәт
йөрөтөү,
нахаҡ яла
яғыу,
ялғанлашыу,
кешене мыҫҡыл һүҙе — барыһы ла кәферлек ҡылыуҙыр.
Әйтәһе килгән саҡта ла ул һүҙҙәрҙе әйтеүҙән тыйылып ҡалыу
яҡшы
ғәмәл.
Бары тик хаҡһыҙға
рәнйеш, кәмһетеү
күргән кеше генә, сыҙар әмәле ҡалмағас,
үҙенең киҫкен фекерен ҡысҡырып әйтә ала».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.)
|
149.
|
Изгелекле эшегеҙҙе башҡаларға асыҡ эш итһәгеҙ ҙә, ул турала әйтмәй ҡалһағыҙ ҙа
йәки яманлыҡты ла (кешегә һөйләмәйенсә) ғәфү итһәгеҙ ҙә була. Шөбһәһеҙ, Аллаһ
артығы менән ғәфү итеүсе һәм ҡөҙрәт эйәһеҙер.
|
150.
|
Аллаһты, пәйғәмбәрҙәрҙе инҡар иткәндәр һәм Аллаһ менән
пәйғәмбәрҙәрҙе бер-берҙәренән айырырға теләгәндәр:
— Был пәйғәмбәргә инанығыҙ, быныһына инанмағыҙ, — тип әйтеүселәр, иман менән
кәферлек араһындағы юлды тоторға теләүселәр юҡмы ни?
|
151.
|
Бына ысын кәферҙәр шуларҙыр, һәм беҙ ул кәферҙәргә үҙәктәрҙе өҙә торған язалар
әҙерләнек.
|
152.
|
Аллаһҡа, пәйғәмбәрҙәргә иман килтергәндәргә һәм уларҙы бер-берһенән айырып
ҡарамаған әҙәмдәргә килгәндә, бына уларға инде Аллаһ Тәғәлә көндәрҙән бер көндө
олуғ бүләк тапшырасаҡ. Аллаһ — йомарт ярлыҡаусы һәм кисереүсеҙер.
|
153.
|
Китаплы халыҡ үҙҙәренә Күктән Китап (белем) индерелеүен теләй.
Улар Мусанан
быныһынан да ҙурыраҡты
талап иткәндәр ине.
—
Беҙгә Аллаһты күрһәт, — тинеләр.
Шул кәферлектәре арҡаһында уларҙы йәшен һуҡты. Һуңынан асыҡ дәлилдәр килгәс тә,
улар быҙау һынын тәңре иттеләр. Беҙ быны ла ғәфү иттек. Һәм Мусаға ап-асыҡ
хөкөм итер өсөн дәлил (Тәүрәтты) бирҙек.
|
154.
|
Уларҙы ант иттерер өсөн өҫтәренә Тур тауын ҡорҙоҡ та уларға:
— Баш эйеп ҡапҡанан уҙығыҙ. (Тыйылғанды эшләп) шәмбе көн сиктәренән сыҡмағыҙ, —
тинек. Үҙҙәренән ант һүҙе алдыҡ.
|
155.
|
Анттарын боҙоп, Аллаһтың аяттарын инҡар итеп, хаҡһыҙ рәүештә
пәйғәмбәрҙәрҙе үлтергәндәре өсөн һәм:
— Күңелдәребеҙ ҡаплаулы, — тигәндәренә күрә, (уларға ләғнәт ебәрҙек,
башҡаларына бәләләр килтерҙек. Уларҙың күңелдәре ҡаплаулы түгел ине)
кәферлектәре сәбәпле, Аллаһ ул күңелдәргә йоҙаҡ һалып ҡуйҙы, уларҙың бик әҙе
генә иман килтерер.
|
156.
|
Аллаһты инҡар итеп, кәфер булғандары өсөн һәм Мәрйәм тураһында әшәке ғәйбәт
таратҡандары өсөн (язаланыҡ).
|
157.
|
— Аллаһтың илсеһен — Мәрйәм улы Ғайсаны үлтерҙек, — тигәндәре
өсөн (уларға ләғнәт ебәрҙек). Гәрсә, уны үлтермәнеләр ҙә, ҡулдарынан ҡаҙаҡлап та
ҡуйманылар, фәҡәт (үлтерелгән бәндә) уларға Ғайса булып күренде.
Уның тураһында бәхәс ҡуҙғатыусылар икеләнеп ҡалдылар, шикле фаразларынан башҡа,
улар ҡулында һис ниндәй ҙә дәлил юҡ, ысынында, улар уны үлтермәне.
|
158.
|
Юк, уны үлтермәнеләр. Аллаһ уны үҙ хозурына алды. Аллаһ ғиззәт һәм хикмәт
эйәһеҙер.
|
159.
|
Китаплы халыҡтан һәр кеше үлеме алдынан, мотлаҡ, (Ғайсаға) иман килтерәсәк
(ләкин уларҙың тәүбәһе ҡабул булмаҫ). Ҡиәмәт көнөндә лә ул (Ғайса пәйғәмбәр)
уларға ҡаршы шаһит буласаҡ.
|
160.
|
Золом иткәндәре өсөн, күп кешеләрҙе Аллаһ юлынан яҙҙырғандары өсөн, йәһүдтәргә
элек хәләл ителгән саф һәм затлы нәмәләрҙе харам ҡылдыҡ.
|
161.
|
Аллаһ тарафынан ҡәтғи тыйылған булһа ла, риба алғандары, хәйлә менән кеше
малдарын әрәм итеп, ашағандары өсөн, улар араһындағы кәферҙәргә һыҙландырғыс
язалар әҙерләнек.
|
162.
|
Ләкин араларында тәрән белемле булғандарға һәм мөьминдәргә: һиңә
индерелгәнгә һәм һинән элек индерелгәндәргә иман килтереүселәргә, намаҙ
уҡыусыларға, зәкәт биреүселәргә, Аллаһҡа һәм Әхирәт көнөнә инанғандарға
оҙаҡламай олуғ бүләктәр бирәсәкбеҙ.
(«Араларында тәрән белемле булғандарға» тәғбирен тәфсирселәр төрлөсә анлата. Ш.
Ноғманиҙа: «белемгә ирешкән Ислам ғалимдары» тип әйтелгән.
И.
Крачковскийда: «твердые в знании из них», тип әйтелгән. Йәғни
белемле йәһүдтәргә кинәйә итә кеүек.
X.
Чантай һәм А. Өҙәк тәфсирҙәрендә лә улар, йәғни
йәһүдтәр «мөьминдәр» һүҙе менән
айырым
килә. Уфа китап нәшриәтендә сыҡҡан тәржемәсенән ул тәрән белемлеләр йәһүдме,
мосолмандармы икәне асыҡ күренмәй.
|
163.
|
Беҙ Нухҡа һәм
унан һуң килгән пәйғәмбәрҙәргә
уахи ҡылған
кеүек, һиңә лә уахи күндерҙек, һәм Ибраһимға,
Исмәғилгә,
Исхаҡҡа, Яҡупҡа, быуындарына, Ғайсаға,
Әйүпкә, Юнысҡа, Һарунға
һәм
Сөләймәнгә уахи күндерҙек. Дауытҡа ла Зәбүр бирҙек.
|
164.
|
Һинән әүәл килгән байтаҡ ҡына пәйғәмбәрҙәр
тураһында һиңә һөйләнек, байтаҡтары
тураһында һөйләмәнек. Һәм
хаҡтыр, Аллаһ Муса менән, ысынлап та, һөйләште.
|
165.
|
Һөйөнөслө хәбәрҙәр ташыр өсөн, киҫәтеүсе
хәбәрҙәр килтерер өсөн, пәйғәмбәрҙәр
күндерҙек; бәндәләр пәйғәмбәрҙәрҙән
һуң Аллаһ ҡаршыһында
(беҙ быны белмәнек, беҙгә Китап индерелмәне, Рәсүлдәрҙе беҙ күрмәнек, беҙ ул
эштең гөнаһ икәнен белмәнек, белгән булһаҡ, эшләмәгән булыр инек, тип) һылтау
табып, аҡланырға
маташмаһындар өсөн. Аллаһ бөйөк һәм
хикмәт эйәһеҙер.
|
166.
|
Һиңә (Ҡөръән)
индергәнгә бары тик Аллаһ шаһит, уны Үҙ
ғилеме
менән индерҙе. Фәрештәләр ҙә шаһитлыҡ итәсәктәр. Гәрсә, шаһитлыҡта Аллаһ етәр.
|
167.
|
Инҡарсылар, башҡаларҙы ла шул юлға күндереүселәр, шөһбәһеҙ, тура юлдан йыраҡҡа
кереп аҙашҡандар.
|
168.
|
Инҡар итеп, изгелекһеҙ ғәмәлдәр ҡылыусыларҙы Аллаһ ярлыҡамаҫ. Уларҙы башҡа бер
юлға ла күндермәйәсәк.
|
169.
|
Уларҙың юлы йәһәннәмгә килтереп сығарасаҡ. Улар шунда мәңгегә ҡаласаҡ. Аллаһ
өсөн был эш бер ҙә ҡыйын түгел.
|
170.
|
Әй, кешеләр, Рәсүл һеҙгә Раббығыҙҙан хаҡлыҡ килтерҙем, үҙ файҙағыҙға иман
килтерегеҙ. Әгәр (Аллаһты) инҡар итһәгеҙ (ихтыярығыҙ). Күктәрҙә һәм Ерҙә нимә
булһа, шөбһәһеҙ, барыһы ла Аллаһтыҡыҙыр. Аллаһ — сикһеҙ ғилем һәм хикмәттәр
эйәһеҙер.
|
171.
|
Әй, китаплы халыҡ, динегеҙҙә артығын ҡыланмағыҙ һәм Аллаһ
хаҡында ысындан башҡаһын һөйләмәгеҙ. Мәрйәм улы Ғайса (Мәсих), ул бары тик
Аллаһтың рәсүлеҙер, Аллаһтың Мәрйәмгә урынлаштырған һүҙе һәм Үҙенән өргән
рухтыр.
Шулай булғас, Аллаһҡа һәм пәйғәмбәрҙәргә иман килтерегеҙ.
(Тәңре) «өс», тип әйтмәгеҙ, үҙегеҙгә хәйерле булһын өсөн, улай әйтеүҙән ваз
кисегеҙ.
Аллаһ бер генә. Ул
бала атаһы булыуҙан
азат. Күктәрҙә, Ерҙә нимә
булһа, шулар Уныҡыҙыр. Рәхмәт
эйәһе булараҡ,
Аллаһтың ҡөҙрәте
сикһеҙ.
(«Христиандар бер Аллаһға
ышаныуға
килеп етмәнеләр. Улар Аллаһ менән пәйғәмбәрҙе
бутай. Хәҙрәти Муса, хәҙрәти Ғайса китап әһелдәренә тәүхид (Аллаһты
бер тип таныу) килтерһә
лә, ысынлыҡты
ҡабул итмәнеләр. Христиандар: Хоҙай — ата, Хоҙай — ул һәм Хоҙай — Изге Рухтан
торған
Тәңре, — тип әйтәләр. Йәғни,
уларса, Аллаһ өс Хоҙайҙың берлегенән хасил булып сыға.
Улар өсөһө айырым,
өсөһө бер юлы бер Аллаһ, йәнәһе».
Хәйретдин Ҡараман тәфсиренән.)
(«Динегеҙҙә артығын ҡыланмағыҙ» тәғбире Мәуләнә Ғәлиҙә: не нарушайте границы
религии вашей; Валерия Пороховала: В религии своей излишествам не предавайтесъ;
Суат Йылдырымда: динегеҙҙә хаттин ашмағыҙ, тип әйтелгән. Был тәржемәләр нигеҙҙә
яҡын булһа ла, уларҙың һиҙелер-һиҙелмәҫ айырмалары ла юҡ түгел. Диндә артығын
ҡыланыу фанатизмға килтерһә, үҙ динеңдең сиктәрен боҙоу тағын да хәтәрерәк
гөнаһҡа илтә, ике мәғәнәһе лә ғибрәтле.)
|
172.
|
Мәсих тә, Аллаһҡа иң яҡын торған фәрештәләр ҙә Аллаһтың ҡолдары
булыуҙан хурланмайҙар. Аллаһҡа ҡол булыуҙан баш тартып, тәкәберләнгәндәрҙең
барыһын да Аллаһ оҙаҡламай үҙ хозурына туплаясаҡ.
(Мәсих – Ғайса пәйғәмбәрҙең бүтән исеме ) |
173.
|
Иман килтереп, изгелек ҡылғандарға Аллаһ тейешенсә әжер бирәсәк һәм уларға үҙ
хазинаһынан тағын да бүләк өҫтәйәсәк. Аллаһтан йөҙ сөйөргән һәм тәкәбберҙәргә
иһә хәтәр ғазап бирер. Улар үҙҙәре өсөн Аллаһтан башҡа бер дуҫ та, бер ярҙамсы
ла таба алмаҫ
|
174.
|
Әй, кешеләр, шөбһәһеҙ, һеҙгә Раббығыҙҙан ҡәтғи бер дәлил килде һәм һеҙгә ап-асыҡ
бер нур индерелде.
|
175.
|
Аллаһҡа иман килтереп, Уға һыйынғандарҙы рәхмәтенән айырмайынса, ниғмәт
дарьяһына сумдырасаҡ һәм уларҙы тура юлға кертәсәк.
|
176.
|
Улар һинән күрһәтмәләр көтә. Әйт һин: — Аллаһ атаһы һәм балаһы булмаған кешенең
мираҫы хаҡында былай хөкөм йөрөтә, тип. Балаһы булмаған кеше үлһә һәм уның ҡыҙ
ҡәрҙәше булһа, ҡалған малдың яртыһы уныҡы булыр. Ҡыҙ ҡәрҙәш үлеп, балаһы
булмаһа, унан ҡалған малға ир ҡәрҙәше вәриҫ булыр. Ир үлеп, ҡыҙ ҡәрҙәштәр икәү
булһа, ҡалған малдың өстән икеһе уларға. Әгәр ҙә ирле-ҡатынлы, тағын башҡа
ҡәрҙәштәре булһа, ирҙең хаҡы, ике ҡатын өлөшө ҡәҙәр булыр. Яңғылышмаһындар өсөн,
Аллаһ асыҡлыҡ кертә.
Аллаһ барыһын да белә.
|