10. Юнус (Юныс)

Әлиф. Ләм. Ра. Бына былар хикмәтле Китаптың аяттары.

Араларынан сыҡҡан
бер әҙәмгә (хәҙрәти Мөхәммәдкә):

—
Кешеләрҙе киҫәт, иман килтергәндәргә Раббы ҡатын­да юғары
дәрәжәләр биреләсәге тураһында әйтеп һөйөндөр, — тип уахи төшөргәнебеҙ кешеләргә
ғәжәп
бер нәмә булып күрендеме икән ни һуң?

Кәферҙәр:

—
Был, шик юҡ, сихырсы, — тинеләр.

Шөбһәһеҙ, Раббығыҙ
күктәрҙе һәм
Ерҙе алты көндә яралтты, һуңынан бөтөн эштәре менән идара иткән хәлдә
Ғәрешкә
(тәхеткә)
өлгәште.
Уның рөхсәтенән башҡа бер ­кем дә шәфҡәтсе
була алмаҫ. Бына шул Раббы һеҙҙең Аллаһ­ығыҙ
булыр. Шуға
күрә, Уға
баш эйегеҙ. Аҡылығыҙға
ки­лерһегеҙ бәлки?

Хаҡ вәғәҙәһе
буйынса һеҙ Аллаһҡа ҡайтарыла­саҡһығыҙ.
Сөнки Аллаһ башта бар ҡылыр, һуңынан иман килтереп, изгелек ҡылғандарға
ғәҙеллек
менән әжерен бирер өсөн, уларҙы үлтереп,
яңынан тергеҙеп, үҙ хозурына ҡайтарыр. Кәферҙәр иһә инҡар иткәндәренә күрә,
ҡайнар һыу эсәсәк һәм
хәтәр яза аласаҡтар.

Аллаһ Ҡояшты яҡтылыҡ сыға­нағы
итеп ҡабыҙҙы, Айҙы нурлы итеп яралтты, йылдарҙың
һанын
һәм
хисабын белер өсөн уға
(Айға)
фасылдар тәғәйенлән­де.
Аллаһ быларҙы (тиккә генә түгел) Хәҡиҡәт
өсөн яралтты. Ул мәғлүмәтле
ҡәүемгә аяттарын асыҡ аңлата.

Төн менән көндөң берһе артынан береһе
оҙоная,
ҡыҫҡара, алмашыныуында,
күктәрҙә һәм
Ерҙә Аллаһ яралтҡан нәмәләр (Күктәрҙә — фәрештәләр, Ай, йондоҙҙар, есемдәр,
сикһеҙ
ғаләм;
Ерҙә — йәнлектәр, ҡош-ҡорттар, кешеләр, тауҙар, диңгеҙҙәр, йылғалар,
үҫемлектәр) Аллаһ ҡаршыһында
гөнаһ эшләүҙән ҡурҡҡандар өсөн
ғибрәттәр
һәм киҫәтеүҙәр
барҙыр.

(Ҡиәмәт
көнөндә) Беҙҙең менән осрашыуға
ышанмайынса, донъя тормошона риза булып, шунан ләззәт алып йәшәгәндәр һәм
аяттарыбыҙға
битараф булғандар
арағыҙҙа
юҡмы ни?

Бына шулар инде йыйған
гөнаһтары арҡаһын­да ялҡын эсендә үҙҙәренә ятаҡ табыр.

Иман килтереп, изгелекле эштәр башҡарғандарҙы,
иманлы булғандарына
күрә, Раббы ниғмәт
тулы йәннәттәрҙә, аҫтынан йылғалар
ағып
тороусы баҡсаларға
урынлаштырыр.

Уларҙың:

—Аллаһым, Һинең кәмселекле сифаттарың юҡ, —тигән һүҙҙәре доға
булыр.

Шунда бер-береһе менән осрашҡанда әйтә торған һүҙҙәре:
«сәләм», булыр. Уларҙың сәләм һуңындағы доғалары ла:

— Бары тик ғәләмдәрҙең Раббыһы Аллаһҡа ғына маҡтау тейеш, — тигән һүҙ булыр.

Әгәр Аллаһ кешеләргә, ашы­ғыс бүләк теләгәндәре кеүек, яза
биреүҙе лә ашыҡтырһа, уларҙың әжәле менән эш бөткән булыр ине. Беҙҙең менән
(Әхирәттә) ҡауышыу көтмәүселәрҙе Беҙ аҙғынлыҡтары эсендә ҡойонһондар тип (үҙ
ихтыярҙарына) буталып йөрөргә ҡалды­рабыҙ.

(«Кәферҙәр: йә, Аллаһ, әгәр Ҡөръән Һинең тарафтан индерелгән
булһа, Мөхәммәдте Пәйғәмбәр итеп Һин ебәргән булһаң, быларға ышаныуыбыҙҙы
теләһәң, күктән таш яуҙыр йәки беҙгә хәҙер үк бер яза бир, — тинеләр.

Шунан һуң өҫтәге аят индерелде. Тимәк, Аллаһ Тәғәлә гөнаһлы ҡолдарына шунда уҡ
яза бирмәй, бәлки тәүбә итерҙәр, ҡыл­ғандарына үкенерҙәр, тура юлға баҫырҙар,
тип язаны кисек­терә икән. Тәүбә итмәгәндәргә ул тәҡдирҙәрендә яҙылғанса ғүмер
бирер, язаны ул уларға һуңынан был донъяла уҡ бирер йәки Әхирәт
көнөнә ҡалдырыр».Садретдин Ғүмүш тәфсиренән.)

Ҡыйын хәлдәрҙә ҡалған саҡтарҙа кеше ҡырын ятҡан килеш тә, ултырып та, аяҡ өҫтө
лә Беҙгә (ялбара, бәләнән ҡотҡарыуыбыҙҙы өмөт итеп) доға ҡыла; Беҙҙең ярҙам
менән бәлә-ҡаза уҙып киткәс, әйтерһең дә, ул ярҙам һорап Беҙгә ялбар­маған.
Сиктәрҙе уҙғандарға үҙ ҡылғандары шулай яҡшы ғәмәл булып күренә.

Хаҡтыр, үҙҙәренә ап-асыҡ дәлилдәр (аяттар) килтереп тә (уларҙы ялғанға
сығарғандары, Аллаһҡа ҡаршы өҙлөкһөҙ көфөр иткәндәре арҡаһында), ғәҙелһеҙ
булғандары. иманға килмәгәндәре өсөн, Беҙ һеҙҙән әүүәл йәшәгән халыҡтарҙы һәләк
иттек. Гөнаһлыларға Беҙ ана шундай әжер бирәбеҙ.

Һуңынан улар урынына Ер
йөҙөнә һеҙҙең ҡәүемде килтерҙек, ҡарап ҡарайыҡ, һеҙ нимә ҡы­лырһығыҙ икән?

Аяттарыбыҙҙы дәлилдәр менән ап-асыҡ итеп уҡығас, (Әхирәттә)
Беҙҙең менән ҡауышырға теләмә­гәндәр (мөшриктәр һиңә):

— Юҡ! Беҙҙең өсөн һин башҡа бер Ҡөръән килтер йәки бы­ныһын
(беҙҙең файҙаға) үҙгәрт, — тинеләр.

Әйт һин:

— Уны алыштырыу йәки үҙгәртеү минең көсөмдән килә тор­ған нәмә түгел. Мин уахи
булып килгәндән башҡаһына инанмам. Әгәр ҙә Раббыма ҡаршы баш күтәрһәм, шик юҡ,
хәтәр Көндөң (Ҡиәмәттең) ғазабынан ҡурҡам, — тип.

Әйт:

— Әгәр Аллаһ ихтыяр итмәһә, уны һеҙгә уҡымаған булыр инем, Аллаһ уны (минең аша)
һеҙгә белдермәҫ ине. Мин бынан әүәл дә ғүмерем буйы һеҙҙең арала (ҡырҡ йыл)
йәшәнем. Әле һаман аҡылға ултырманығыҙмы ни? (Әле һаман минең намыҫлы, ялғанһыҙ
кеше икәнемә ышанманығыҙмы?)

Шулай булғас, Аллаһҡа ҡаршы уйҙырмалар (һөйләүсе) йәки Уның аяттарын ялғанға
сығарыусыларҙан да залим (ғәҙелһеҙ, әхләҡһеҙ) кем бар икән был донъяла? Хаҡтыр,
ғәйеплеләр бер ҡайсан да (Аллаһ ҡаршыһында) уңыш ҡаҙанмаҫ.

Аллаһты инҡар итеп, улар үҙҙәренә зарар ҙа, файҙа ла эшләй алмай
торған нәмәләргә табыналар һәм:

– Улар (беҙҙең боттарыбыҙ) Аллаһ ҡатында беҙҙе яҡлап-һаҡлап
ҡаласаҡ, — тип әйтәләр.

Әйт:

–  Һеҙ күктәрҙә һәм Ерҙә Аллаһ белмәгән нәмәләр тураһында хәбәр итәһегеҙме?
Сөбхәналлаһ, Ул уларҙың тәңрегә һа­наған нәмәләренән йыраҡ (өҫтөн, юғары) тора.

Кешеләр бер өммәт булып ойошҡан ине, ләкин бүленеп бөттөләр. Әгәр ҙә Раббыңдан
бер һүҙ килмәгән булһа ине, (йәғни, гөнаһлыларҙың был донъялағы язаһын
кисектереү тураһындағы һүҙе булмаһа ине) бәхәс сығанағы булған ҡар­шылыҡтарҙы
бөтөргән булыр ине (йәғни уларҙы шунда уҡ һәләк иткән булыр ине).

Улар:

– Уға (Мөхәммәдкә) Раббынан бер мөғжизә индерелһен ине, (шунан
һуң беҙ уға ышана башлар инек), — тип әйтәләр.

Әйт:

— Йәшерен нәмәләр бары тик Аллаһ ихтыярында ғына. Көтөгөҙ, мин дә һеҙҙең менән
бергә көтәсәкмен, — тип.

Зарар күргәндән һуң кешеләргә муллыҡ бирәһең, шунан ҡарайһың да
ғәжәп булаһың: улар аяттарыбыҙға ҡарата хәйлә-тоҙаҡ ҡороп яталар. Әйт:

— Аллаһтың тоҙағы хәтәрерәктер. Шик юҡ, илселәре­беҙ (кәтибиндәр)
һеҙ ҡорған хәйлә-мәкерҙәрҙе яҙып бара, — тип.

(«Был аят Мәккә халҡы тураһында. Аллаһ Тәғәлә
ете йыл буйына ямғыр
яуҙырмай. Мәккәне ҡоролоҡ, ҡытлыҡ, сир баҫа. Кешеләр, януар­ҙар ҡырыла. Шунан
һуң Аллаһ мул ямғыр
яуҙыра башлай. Мәмләкәт яңынан муллыҡ һәм
бәрәкәткә ирешә. Ләкин кәферҙәр был бәрәкәтте Аллаһтан түгел, йондоҙҙар һәм
боттар-һындарҙан килде, тип әйтәләр. Аллаһтың аяттарын ялғанға
сығарырға
тотондо­лар».Хәсән
Чантай тәфсиренән.)

Һеҙҙе ҡоро ерҙә, диңгеҙҙәрҙә йөрөткән Улдыр. Һеҙ кәмәлә саҡта
уңай, йомшаҡ ел алып китеп барғанда, эсегеҙ тулы шатлыҡ булыр. Кинәт кенә ҡаты
дауыл сығып, һәр тарафтан ҡурҡыныс тулҡындар һөжүм итә башлаһа, солғанышта һәләк
булабыҙ, тип улар Аллаһҡа ихлас ышанып:

— Әгәр ҙә беҙҙе был ғәрәсәттән ҡотҡарһаң, валлаһи, шөкөр итер инек, — тип ялбара
башлаясаҡ.

Ләкин Аллаһ уларҙы ҡотҡарғас, ҡарағыҙ һеҙ, улар тағын Ер йөҙөндә урынһыҙға
боҙоҡлоҡ ҡылалар. Әй, әҙәмдәр! Һеҙҙең ул боҙоҡлоғоғоҙ үҙ башығыҙға булыр,
донъяла оҙаҡ боҙоҡлоҡ ҡыла алмаҫһығыҙ.
Ахырҙа хозурыма килерһегеҙ. Бына шул ваҡытта Беҙ һеҙгә нимә
ҡылғандарығыҙ
тураһында әйтербеҙ.

Донъялағы тормош Күктән яуған ямғырға оҡшаш.
Шул ямғыр
кешеләр, йәнлектәр ашай торған
үҫемлектәр менән аралаша. Ниһайәт, Ер йөҙө
шулай гүзәллек менән ҡаплан­ғас,
кешеләр үҙҙәрен ошо гүзәллектең хужаһы тип һанай
башланылар. Төн ваҡытындамы, көндөҙөнмө
әмеребеҙ (әарә­сәт)
килер, Ер йөҙөн,
кисә генә бер ниндәй ҙә гүзәллеге булмаған
кеүек, тамырынан ҡутарып, харабалар
хәленә килтерербеҙ. Бына, Беҙ зиһене булғандарға
аяттарыбыҙҙы
шу­лай аңлатабыҙ.

Аллаһ Үҙенең кешеләрен именлек йортона саҡыра һәм
Ул теләгәндәрҙе тура юлға
күндерә.

Изгелек ҡылғандарға
мулдан-мул изгелек булыр. Уларҙың йөҙөнә
ҡара тап та, хурлыҡ та килмәҫ. Бына шулар йәннәттә йәшәйәсәктәр ҙә инде. Һәм
улар шунда мәңгегә ҡаласаҡ.

Яманлыҡ ҡылғандар иһә, яманлыҡтары ҡәҙәр язаһын алыр. Улар рисуайға (хурлыҡҡа)
ҡалыр. Уларҙы Аллаһтан (язаһынан) ҡотҡарырлыҡ бер кем дә булмаҫ. Уларҙың йөҙө
дөм ҡараңғы төндөң киҫәктәре менән ҡапланған кеүек ҡара булыр. Бына шулар
йәһәннәм кешеләрелер. Улар шунда мәңгегә ҡаласаҡ.

Уларҙың барыһын да бер ергә туплаясаҡбыҙ. Шунда Аллаһҡа тиң зат тапҡандарға
әйтербеҙ:

—
Үҙегеҙ ҙә, һындарығыҙ-боттарығыҙ
ҙа урындарығыҙҙа
көтөгөҙ, — тип. Шул көндө беҙ уларҙы айырырбыҙ. Шунан һуң уларҙың табынғандары
әйтер:

—
Һеҙ беҙгә табынманығыҙ,
— тип.

— Был мәсьәләлә беҙҙең менән һеҙҙең арала шаһит булараҡ Аллаһ етәр.
Шик юҡ, беҙгә табынғанығыҙҙы
белмәй инек.

Шунда һәр кем фани донъялағы
ҡылғандарына
күрә әжерен алыр. Улар хәҡиҡи
Раббы булған
Аллаһҡа ҡайта­рылыр. Уйҙырма тәңреләре уларҙы ташлар, юҡҡа сығыр.

(Рәсүлем,
ий,
Мөхәммәд) әйт:

—
Һеҙгә Күктән һәм
Ерҙән кем ризыҡ бирә? Һәм дә кем (барыһын да) ишетеп, күреп тороуға
эйә? Йәнһеҙҙән
йәнлене кем сығара,
терене кем үлтерә
ала? Бөтөн эштәр менән кем идара итә? — тип һора.

—
Аллаһ! — тип әйтәсәктәр. Әйт:

—
Ни өсөн (гөнаһ эшләп тә) Аллаһтан ҡурҡмайһығыҙ?
— тип.

Бына һеҙҙең ысын Раббығыҙ
булған
Аллаһ шулдыр. Хаҡтан һуң боҙоҡлоҡтан
башҡа нимә
ҡалыр? Ни ҡәҙәр
һеҙ Аллаһтан йыраҡлаштырылған-һығыҙ.

Аллаһтың юлдан яҙғандар
тураһындағы:

—
Улар бер ҡасан да инанмаясаҡтар,
— тигән һүҙе раҫланды.

Әйт:

—
(Аллаһ тип) табына торғандарығыҙ
араһында иң беренсе (яралтыусы), юҡтан бар итеүсе (йәнһеҙҙән
йәнле яһаусы), һуңынан юҡ итеүсе (йәнен алыусы)
һәм (яңынан бар итеүсе) тергеҙеүсе
берәйһе бармы? — тип.
Әйт:

— Әүүәл яралтып (юҡтан бар яһап), уны (юҡ итеп) үлтергәндән һуң Аллаһ ҡына
яңынан терелтә ала. Шулай булғас, ни өсөн дөрөҫ юлдан сыҡтығыҙ? — тип.

Әйт:

—
Аллаһ урынына табына торғандарығыҙ араһында хаҡ юлға илтеүселәр бармы? — тип.

Әйт:

—
Хаҡҡа бары тик Аллаһ ҡына илтә. Шулай булғас, хаҡ юлға илтеүсе артынан эйәреү
яҡшымы? Әллә эйәртеүсе булмаһа, үҙен-үҙе лә йөрөтә алмаған мәхлүккә эйәреүме?
Һеҙгә нимә бул­ды? Ни эшләп һеҙ шулай яңғылыш фекерләйһегеҙ?

Уларҙың күбеһе фараздарҙан башҡаға буйһонмаҫ. Шик юҡтыр, Хәҡиҡәттән фараз
ҡотҡармаҫ. Аллаһ уларҙың нимә ҡылыр­ға теләгәндәрен бик яҡшы белеп тора.

Был Ҡөръән Аллаһтан башҡа бер зат тарафынан уйлап сығарылған нәмә түгел. Ул бары
тик үҙенән (Ҡөръәннән) элек килгән башҡа китаптарҙы раҫлаусы һәм дөрөҫләүсе,
аңлатып биреүсе Ки­тап. Бында һис ниндәй шик-шөбһә булыуы мөмкин түгел. Ул
(Аллаһ) — ғәләмдәрҙең Раббыһыҙыр.

Бәлки улар
әйтер:

— Уны ул
(Мөхәммәд) үҙе уйлап сығарған,
— тип әйтерҙәр.
Әйт:

—
Әгәр ҙә һеҙ әйткәндәр дөрөҫ, тип уйлаһағыҙ,
көсөгөҙҙән килһә, Аллаһтан башҡаларҙы
ярҙамға
саҡырығыҙ
ҙа (Ҡөръәндәге
кеүек гүзәл, мәғәнәле)
берәй сүрә килтерегеҙ, — тип.

Юҡ шул, үҙҙәре аңламаған нәмәләрҙе, үҙҙәренә аңлатмаһы ла килмәгән килеш, улар
(Ҡөръәнде) ялғанға һынай.

Уларҙан әүүәлге өммәттәр ҙә (пәйғәмбәрҙәрҙе,
китаптарҙы)
шулай итеп, ялғанға
сығарҙылар.
Ҡара,
ул залимдарҙың
ахыры нимә
менән бөттө? (Былары менән дә шул уҡ хәл ҡабатланасаҡ.)

Уларҙың ҡайһы
берҙәре уға
(Ҡөръәнгә)
ышана, ышанма­ғандары
ла бар. Раббың боҙоҡ
эш ҡылғандарҙы
яҡшы белеп тороусы.

(Рәсүлем) әгәр һине ялғансыға
сығарһалар,
әйт:

—  Минең эшем үҙемә,
һеҙҙең эшегеҙ үҙегеҙгә. Мин эшләгәндәрҙән һеҙ йыраҡ тораһығыҙ,
һеҙ эшләгәндәрҙән мин йыраҡ торам, — тип.

(«Хәҙрәти Мөхәммәдтең, вазифаһы кешеләрҙе киҫәтеү, хәбәр биреүҙән тора.
Кешеләрҙе иманға килтереү уның ҡулынан килмәй. Сөнки тура юлға баҫтырыу Аллаһтың
ғәмәле. Шуға күрә, хәҙрәти Мөхәммәд үҙ ғәмәлдәре һәм әҙәмдәрҙе киҫәтеү өсөн генә
яуап тотасаҡ. Киҫәтеүҙәргә, өндәүҙәргә ҡарамаҫтан, иман килтермәгәндәр үҙҙәре
өсөн үҙҙәре яуап бирәсәк. Уларҙың иман килтермәгәненә Пәйғәмбәр яуаплы түгел».Садретдин
Ғүмүш тәфсиренән.)

Улар араһында һине ишетеүселәр ҙә (тыңлағанға һалышыусылар ҙа) бар.
Һаңғырауҙарға (етмәһә, аңғыра ла булһалар, дөрөҫлөктө) һин нисек
аңлатырһың икән?

Улар араһында һиңә ҡарап тороусолар, һине күреүселәр ҙә бар. Ләкин улар
Хәҡиҡәтте күрмәй. (Күңел күҙҙәре тома) һуҡырларғамы һин тура юлды
күрһәтерһең?

Шөбһә юҡтыр, Аллаһ кешеләргә һис нисек тә золом итмәҫ. Ләкин кешеләр үҙҙәренә
үҙҙәре золом килтерә.

Ул Көндө (Ҡиәмәттә Аллаһ) барыһын да бер урынға туплаясаҡ. Улар фани
донъяла көндөҙҙөң бер сәғәте кеүек тә тормағандай булыр­ҙар, бер-берҙәрен
танырҙар. Аллаһ менән (Ҡиәмәттә) осра­шыуҙы инҡар иткәндәр (ялған
һынағандар), тура юлдан яҙғандар, һис шикһеҙ, хәтәр зарар күрәсәк.

Уларга вәғәҙә иткәндәребеҙҙең (биреләсәк язаларҙың) бер өлөшөн генә булһа
ла һиңә күрһәтермен йәки һине(ң йәнеңде) алырмын. Ләкин улар барыбер
минең хозурыма ҡайтасаҡ. Аллаһ уларҙың нимә ҡыласағына шаһиттыр.

Һәр өммәттең үҙ пәйғәмбәре бар. Рәсүлдәре килгәс, улар араһында ғәҙеллек менән
хөкөм йөрөтөлөр һәм улар хаҡһыҙлыҡҡа осрамаясаҡ.

— (Ий, Мөхәммәд) әгәр ҙә һин һөйләгәндәр хаҡ булһа, вәғәҙә иткәнегеҙ
(Ҡиәмәт көнөгөҙ, биреләсәк язаларығыҙ) ҡасан буласаҡ һуң? — тип әйтерҙәр.

Әйт һин:

— Мин үҙемә Аллаһ әмеренән башҡа бер генә зыян да, бер генә файҙа ла эшләй
алырлыҡ көскә эйә түгелмен, — тип, һәр өммәттең әжәле бар. Әжәл килгәс, бер генә
сәғәткә лә ҡала алмаҫтар, бер сәғәткә алдан да китмәҫтәр.

Әйт һин:

— (Әй, мөшриктәр) Нимә әйтерһегеҙ? Аллаһтың язаһы һеҙгә төндә йәки көндөҙ
килеп төшһә, нимә эшләрһегеҙ? Гөнаһлылар шуларҙың ҡайһыһын ашыҡтыра алыр икән?

Башығыҙға бәлә килгәндән һуң ғына Уға иман килтерәсәкһегеҙме? Әллә хәҙерме? Һеҙ
(ғазап килеүҙе) ашыҡтыра инегеҙ.

Ахыр­ҙа золом
итеүселәргә:

—
Мәңгелек

ғазапты
татығыҙ,
— тип әйтелер. (Фани донъя­ла) үҙегеҙ йыйғандарығыҙға
(гөнаһтарығыҙға)
күрә язаһын алаһығыҙмы?
Ҡылмаған
гөнаһтарығыҙ
өсөн язаланмайһыҙҙыр бит!

Кәферҙәр һинән һорай:

— Ул (язалар,
ысындан да, киләсәкме) дөрөҫмө?
— тип әйтәләр. Әйт:

—
Әлбиттә, Раббым исеме менән ант итәм, (валлаһи), ысындан да дөрөҫ (ул
ғазаптар
киләсәк)
һәм һеҙ Аллаһты көсһөҙләндерә
алмаҫһығыҙ,
— тип.

(Фани донъяла)
ғәҙелһеҙлек ҡылған һәр кем, әгәр ҙә бөтөн донъя малына эйә булып алһа,
(ғазаптан ҡотолор өсөн) бөтөн малын бирер ине.
Әсе
ғазапты
күргәс, уларҙың күңелендә йәшеренгән үкенеүҙәре
өҫкә сығыр.
Барыһы ла
ғәҙел
хөкөмгә тартылыр, уларға
тейешенән артыҡ яза бирелмәйәсәк.

Аң булығыҙ, күктәрҙә һәм Ер­ҙә булған һәр нәмә Аллаһтыҡы.
Аллаһтың вәғәҙәһе
хаҡтыр, ләкин был турала күбеһе белмәй.

Ул йән өрөүсе лә, йән алыусы да, бары тик Уның хозурына ҡайтасаҡһығыҙ.

Әй, кешеләр, һеҙгә Раббығыҙҙан бер өгөт (Ҡөръән Кәрим), күңел­дәрегеҙҙә
булғандарҙан (икеләнеү, ҡайғы, иманһыҙлыҡ борсоуҙарынан) бер шифалы дауа,
мөьминдәр өсөн бер тура юл һәм рәхмәт килде.

Әйт:

—
Аллаһтың йомартлығына
һәм рәхмәтенә шатланһындар. Был (Ҡөръән
күрһәткәнсә йәшәү) —
улар йыйғандан
(донъя байлығынан)
хәйерлерәк, — тип.

Әйт:

— Аллаһ һеҙгә
индергән ризыҡтарҙың
бер өлөшөн хәләл, бер өлөшөн харам иттегеҙ, быға
нимә
әйтерһегеҙ икән? — тип. Әйт:

—
Аллаһ рөхсәт иттеме һеҙгә, әллә Аллаһ тураһында йыйын юҡ-бар һөйләп
йөрөйһөгөҙме?

Аллаһҡа ҡаршы уйҙырмалар сығарғандарҙың Ҡиәмәт көнөндә күрәсәктәре тураһында
нимә уйлайҙар икән?
Шик юҡ, Аллаһ кешеләргә мәрхәмәтле. Ләкин уларҙың күбеһе шөкөр итмәҫ.

Һин берәй эш менән мәшғүл булғанда ла, Ҡөръәндән берәй аят уҡығанда ла, берәй
эшкә бирелеп, мауығып китһәң дә, һәр ваҡыт өҫтөңдә шаһит булырбыҙ.
Ҡайҙа булһа ла, Күктәме, Ерҙәме булһын, туҙан бөртөгө ауырлығындағы
нәмәләр ҙә Раббының иркендә булыр (Уның иғтибарынан
йәшеренеп ҡала
алмаҫ).
Тағын
да бәләкәйерәге лә, ҙурырағы
тураһында ла (Ләүхел Мәхфүз тип аталған)
изге Китапта яҙылған.

Әйе, шулай, Аллаһтың дуҫтарына ҡурҡыныс юҡ; улар хәсрәттә ҡалмаҫ.

Улар — иман килтереп, тәҡүәлеккә ирешкән кешеләр.

Донъяла йәшәгәндә лә, Әхирәттә лә уларға
биреүсе бар. Аллаһтың һүҙҙәрендә үҙгәреш юҡ. Бына был бөйөк ҡотолоштоң үҙелер.

(Ий, Рәсүлем) уларҙың (инҡарсыларҙың) һүҙҙәре Һине хафаға
һалмаһын. Бөтөн
ғиззәт
(бөйөклөк) Аллаһтандыр. Ул ишетә, белә.

Яҡшы белеп тороғоҙ, күктәрҙә, Ерҙә нимә булһа, барыһы ла Аллаһтыҡы.
Аллаһтан башҡа ялған
тәңреләргә табынғандар
нимәгә эйәрә һуң? Дөрөҫө
шул, улар уйҙырманан башҡа нәмәгә эйәрмәйҙәр,
улар бары тик ялған
һөй­ләүселәр.

Ул (Аллаһ) ҡараңғы төшкәс, ял итһендәр тип, төндө, (эшләп ашарығыҙ өсөн) көн
яҡтылығын яралтты.
Шик юҡ, тыңлағандар
өсөн (аңларға
теләгәндәр өсөн) бында
ғибрәттәр бар.

—  Аллаһ бала атаһы булды, — тинеләр. Әстәғфирулла! Ул бындай эштән азаттыр.
Уның ихтыяжы юҡтыр. Күктәр­ҙә, Ерҙә нимә булһа, Уныҡылыр. Был мәсьәләлә
ҡулығыҙҙа бер ниндәй дәлил дә юҡ. Аллаһ хаҡында белмәгәнегеҙҙе һөй­ләйһегеҙ.

Әйт:

—  Аллаһ тураһында ялған, уйҙырмалар һөйләгәндәр (язанан) ҡотола алмаҫ, — тип.

Фани донъяла әҙ миҡ­дарҙа рәхәт сиккәндән һуң, улар беҙҙең янға ҡайтыр. Инҡар
иткәндәре өсөн ахырҙа улар хәтәр язаға тартылыр.

Уларға Нух тураһындағы хикәйәне уҡы; үҙ халҡына ул нәмә тине:

— Әй, ҡәүемем, әгәр һеҙҙең арала йәшәүем һәм Аллаһтың аяттарын иҫегеҙгә төшөрөп
тороуым оҡшамаһа, мин бары тик Аллаһҡа ғына тәүәккәл ҡылдым. Һеҙ ҙә Аллаһҡа
тиңдәш ҡылғандарығыҙҙы йыйып һәм нимә ҡыласаҡтарығыҙ тураһында ҡарарланығыҙ.
Ләкин аң булығыҙ, һуңынан үҙ башығыҙға булмаһын. Ахырҙа мине теләһәгеҙ нимә
эшләтегеҙ, һелкенергә лә форсат бирмәгеҙ,

әгәр йөҙ сөйөрһәгеҙ. Мин һеҙҙән әжер көтмәйем. Минең әжерем Аллаһ тарафынан
булыр, баш­ҡанан булмаҫ, миңә мосолман булыу бойоролған, – тине.

Ләкин улар (Нух пәйғәмбәрҙең) һүҙҙәрен ялғанға сығарҙылар. Беҙ ҙә уны һәм дә
уның яҡындарын кәмәгә ултыртып, ҡотҡарып ҡалдыҡ. Уларҙы (Ергә хужа) хәлифәләр
иттек. Аяттарыбыҙҙы ялған тип атаусыларҙы һыуға батырҙыҡ. Ҡара, (өгөтләп тә)
өгөт алмағандарҙың яҙмышы нисек бул­ды?

Һуңынан уның артынан үҙ халҡы араһына бай­таҡ ҡына пәйғәмбәрҙәр юлланыҡ. Уларға
мөғжизәләр (аяттар) килтерҙек. Ләкин улар элек тә ялған һынаған нәмәләргә
ышанманылар (иман килтермәнеләр). Сиктәрҙе уҙғандарҙың күңелдәрен Беҙ бына шулай
итеп бикләп ҡуябыҙ.

Унан һуң Беҙ Муса менән Һарунды аяттарыбыҙ менән Фирғәүен һәм уның затлы
кешеләренә күндерҙек. Ләкин улар (мөшриктәр) йөҙ сөйөрҙөләр, гөнаһлы халыҡ
булдылар.

Беҙҙең тарафтан Хәҡиҡәт (аяттар) килгәс: Улар:

–
Был, әлбиттә, күренеп торған сихырсылыҡ, — тинеләр.

Муса:

– Нисек итеп һеҙ Хәҡиҡәт өҫтөнә шулай әйтә алаһығыҙ? Быны һеҙ сихыр тип
уйлайһығыҙмы? Сихырсылар бер ҡасан да бәхеткә ирешәсәк түгел, — тине.

Улар әйтте:

– Һеҙ (Муса менән Һарун) беҙҙе аталарыбыҙ тоткан диндән биҙҙерер өсөн һәм Ер
йөҙөнә икегеҙ генә баш булып
ҡалыр өсөн килдегеҙме? Беҙ һеҙгә ышанмайбыҙ, — тинеләр.

Фирғәүен әйтте:

—  Бөтөн мәшһүр сихырсыларҙы бында килтерегеҙ, — тине.

Сихырсылар килгәс, Муса уларға:

—
Ырғытаһы
әйберегеҙҙе ырғытығыҙ,
— тине.

Улар
ташлағас,
Муса әйтте:

—
Һеҙ ҡылғандар
бары тик (күҙ буяу) сихыр
ғына.
Аллаһ һеҙҙе фаш итәсәк. Сөнки Аллаһ боҙоҡ
кешеләрҙең
эшен хупла­май, — тине.

— Гөнаһлыларҙың һушына китмәһә лә, Хәҡиҡәтте Аллаһ Үҙ һүҙҙәре менән раҫлар.

Фирғәүен һәм уның затлы кешеләренең үс алыуынан ҡурҡып, шул
ҡәүем­дең бер нисә йәш кешеһенән башҡаһы иман килтермәне.
Сөнки
Фирғәүен
Ер йөҙөндәге
иң рәхимһеҙ һәм сиктәрҙе
уҙған (аҙғын)
хөкөмдарҙарҙың береһе ине.

(Фирғәүен:
мин үҙем Аллаһ, тип иғлан
иткән кеше ).

Шунан
Муса әйтте:

—
Әй, ҡәүемем, әгәр ҙә Аллаһҡа иман килтереп, Уға
баш эйгәнһегеҙ икән, бары тик Уға
ғына
буйһоноғоҙ,
— тине.

Улар
ҙа әйттеләр:

—
Аллаһҡа тәүәккәлләнек. Йә, Раббыбыҙ, беҙҙе залимдар ҡулы аҫтындағы
һынауға
дусар
итмә, – тинеләр. —

Һәм рәхмәтең менән беҙҙе кәферҙәр тоҡомонан ҡотҡар.

Беҙ ҙә (йәғни Аллаһ Үҙе) Муса менән туғанына:

—
Ҡәүемегеҙ өсөн Мысырҙа өйҙәр һайлағыҙ,
ул өйҙәр намаҙ уҡый торған
ғибәҙәтханаларға
әүерелһен, намаҙҙарығыҙҙы
еренә еткереп уҡығыҙ.
(Ий, Муса) мосолмандар­ҙан һөйөнсө ал (йәннәткә керәсәктәрен хәбәр ит), — тинек.

Муса
әйтте:

—
Йә, Раббыбыҙ, ысынлыҡта Һин Фирғәүенгә
һәм уның тоҡомона
фани донъяла күпме зиннәт, күпме малдар бирҙең
(уларҙы байыттың). Йә, Раббыбыҙ, улар (шул байлыҡ менән ҡыҙыҡтырып) кешеләрҙе
Һинең тура юлыңдан яҙҙырһын,
өсөнмө
(шул муллыҡты
бирҙең?) Уларҙың малын юҡ ит, йән­дәренә әрнеү
һал; шундай әрнеткес язаларҙы күрмәйенсә, улар иман килтермәҫ,
— тине.

(Аллаһ
әйтте):

—
Икегеҙҙең дә (Муса менән Һарундың) доғаһы
ҡабул булды. Тоғро
юлда
ныҡ тороғоҙ
һәм наҙандарҙың юлына баҫмағыҙ,
— тине.

Беҙ Исраил улдарын (Яҡуп тоҡомон) диңгеҙ аша кистерҙек.
Фирғәүен
һәм уның
ғәскәре
хәтәр дошманлыҡ
менән улар
артынан ҡыуа
сыҡты. Ниһайәт, (диңгеҙҙә)
батып үләсәктәрен аңлағас, (Фирғәүен):

— Ысындан да, Исраил улдары инанған Тәңренән баш­ҡа тәңре булмағанына мин иман
килтерҙем.
Мин дә мосолман булдым, — тине.

Хәҙер
иман килтерҙеңме?
Гәрсә, бынан алда һин буйһонманың
һәм аҙғынлыҡ
таратыусыларҙан
инең.

(Муса менән Һарунды ҡыуып
барғанда
Фирғәүен
үҙенең
ғәскәре
менән диңгеҙгә барып керә һәм тулҡындар уны ҡаплай, Фирғәүен
үлеме алдынан иман килтерә, ләкин уның тәүбәһе ҡабул ҡылынмай.)

(Әй,
Фирғәүен)
Һинән һуң киләсәк быуынға
ғибрәт
булһын тип, бөгөн һинең
кәүҙәңде
ҡотҡарасаҡбыҙ. Тик ке­шеләрҙең байтағы
хаҡ аяттарыбыҙҙан
хәбәрһеҙ.

(«Фирғәүендең
гәүҙәһен бәлзәмләп ҡатыралар, бөгөн дә кешеләр Фирғәүен
кәүҙәһен
күреп
ғибрәт
ала».

Садретдин Ғүмүш тәфсиренән.)

Хаҡтыр, Беҙ Исраил улдарын гүзәл бер йортҡа урынлаштырҙыҡ һәм уларға паҡ
ниғмәттәрҙән ризыҡ бирҙек. Улар үҙҙәренә ғилем килгәнсә үҙ-ара бәхәсләшмәнеләр.
Шик юҡ, Раббың Ҡиәмәт көндө уларҙың ғауғалары тураһында нәтижә сығарыр.

(Рәсүлем) Әгәр һиңә индергәнебеҙгә шикләнеп ҡарай­һың икән, һиңә ҡәҙәр ингән
Китапты (Тәүрәтты) уҡыған­дарҙан һорап ҡара, хаҡтыр, Раббыңдан һиңә Хәҡиҡәт
килде. Шикләнеүселәрҙән булма.

Аллаһтың аяттарын ялғанға сығарыусы ла булма. Һуңынан зыян күрерһең.

Хаҡтыр, өҫтәренә Аллаһтың хаҡ һүҙе төшкәс тә, улар иман килтермәҫ.

Хатта алдарына бөтөн мөғжизәләрҙе (аяттарҙы) килтереп һалһаң да, әрнетеүле
ғазаптарҙы күрмәйенсә, улар инанмаясаҡ.

(Вәғәҙә иткән язаларыбыҙ килеп тот­ҡас ҡына) иман килтереп тә файҙа күргән берәй
халыҡ бармы икән?
(Ундай халыҡ юҡ!) Бары тик Юныс тоҡомо
ғына
иҫкәрмә булып тора, улар иман килтергәс,
фани донъяла улар­ға
биреләсәк мәсхәрәле язаларҙы киҫектерҙек һәм уларға
бер аҙ ваҡытҡа (үлемдәренә саҡлы) иркен тормош бирҙек.

Әгәр Раббың ихтыяр итһә, Ер йөҙөндәге
барса ке­шеләр ҙә иман килтергән булыр ине. Шулай булғас,
һине
мосолман яһайым
тип, кешеләрҙе көсләп иман килтермәксе булаһыңмы?

Аллаһтың рөхсәтенән башҡа бер кем дә иман килтермәҫ.
Ул аңларға
теләмәгәндәрҙе
морҙар (инҡарсы) яһар (яза бирер).

Әйт:

—
Күктәрҙә, Ерҙә нимә
бар, ҡарағыҙ
ҙа, (ғибрәт
алы­ғыҙ),
— тип.

Ләкин иманһыҙ халыҡ өсөн дәлилдәр ҙә (аяттар ҙа), киҫәтеүҙәр ҙә файҙа бирмәҫ.

Улар үҙҙәренән алда йәшәп-киткән ҡәүемдәр көнөнә ҡалмаҡсы
булалармы? (Шул мәсхәрәле яза көнөн көтәләрме?)

Әйт:

—  Көтөгөҙ. Шик юҡ, мин дә һеҙҙең менән бергә көтөрмен, — тип.

Һуңынан Беҙ пәйғәмбәрҙәребеҙҙе һәм улар кеүек үк иман килтергәндәрҙе
ҡотҡарасаҡбыҙ. Иманлыларҙы ҡотҡарыу минең эш, бары тик минең вазифамдыр.

Әйт:

— Әй, кешеләр, минең тинемә шикләнеп ҡарағыҙ, (бе­леп тороғоҙ) мин Аллаһтан йөҙ
сөйөрөп, һеҙ табынғандарға табынмайым, мин бары тик һеҙҙең йәнегеҙҙе аласаҡ
Аллаһҡа ғына буйһонам. Миңә мосолман булыу тәҡдир ителде, -тип.

— Миңә хәниф (Аллаһтың берлеген туныусы) булырға, йөҙөмдө тура дингә борорға,
мөшрик булмаҫҡа бойоролдо, —тип әйт.

Аллаһты танымайынса, һиңә файҙа ла, зарар ҙа килтерә алмаған нәмәләргә табынма.
Әгәр шулай эшләһәң (боттарға табынһаң), һин мотлаҡ залимдарҙың бере­һе
буласаҡһың.

Аллаһ һинең башыңа берәй бәлә ебәрһә, Унан башҡа ул бәләне бер кем дә ала алмаҫ.
Әгәр һиңә бер изгелек килһә, уны ла һинән тартып ала алмаҫтар. Ул Үҙе ихтыяр
иткән ҡолдарына изгелек бирер һәм ярлыҡар, ғәфү итер.

Әйт:

– Әй, кешеләр, һеҙгә Раббығыҙҙан Хәҡиҡәт (Ҡөръән) килде. Кем тура юлға баҫа,
бары тик үҙе өсөн файҙалы. Кем тура юлдан яҙа, үҙе ғәйепле, Мин һеҙҙең өсөн яуап
биреүсе вәкил түгел, — тип әйт.

(Рәсүлем) һин уахи ителгәнгә (Ҡөръәнгә) эйәр һәм Аллаһтан әмер килгәнсегә саҡлы
сабыр ит. Ул хөкөмдарҙарҙың иң изгелеклеһелер.